همزمان با آغاز ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد، شکاف عظیمی در رشد سرعت اینترنت همراه و ثابت در کشور شکل گرفت؛ زمانی که پروژه توسعه فیبر نوری در کشور که در دولت اصلاحات آغاز شده بود، متوقف شد و تمرکز اصلی بر تقویت اپراتورهای همراه گذاشته شد.
امروز نیز می‌توان رد پای این اقدام خلاف توسعه و غیرکارشناسانه را در اینترنت کشور دید؛ براساس گزارش اسپیدتست که در سپتامبر ۲۰۲۴ منتشر شد، رتبه ایران در سرعت اینترنت همراه در میان سایر کشورهای دنیا ۷۱ است و در بخش اینترنت ثابت، ایران در جایگاه ۱۴۳ ایستاده است.
کاربران ایرانی در حالی به سرعت پایین اینترنت ثابت در سال‌های اخیر عادت کرده‌اند که کشورهای سراسر دنیا به سمت توسعه فیبر نوری در جهت عرضه اینترنت ثابت پرسرعت و با کیفیت گام برداشته‌اند؛ به عنوان مثال استقرار پوشش فیبر نوری در چندین کشور خاورمیانه ازجمله بحرین، عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی، منجر به افزایش سرعت اینترنت ثابت و ارتقای قابل‌توجه جایگاه آن‌ها در رتبه‌بندی جهانی شده است.
عقب‌ماندگی توسعه اینترنت ثابت در کشور منجر شده است که کاربران ایرانی برای بهره‌مندی از سرعت و کیفیت بهتر به اینترنت همراه روی بیاورند و هزینه‌های گزافی را از جیب بپردازند؛ مهمترین مزیت اینترنت ثابت نسبت به اینترنت همراه، تعرفه پایین‌تر آن نسبت به اینترنت همراه است. در واقع، در این نوع سرویس، هزینه پرداختی به ازای هر گیگابایت اینترنت بسیار مقرون‌به‌صرفه‌تر از سیستم اینترنت همراه است.
بسته‌های بلند مدتی که به فراموشی سپرده شدند
جدای از آنکه اینترنت ثابت در کشور ما از کیفیت و سرعت مطلوب بهره‌مند نیست، بسته‌های بلند مدت به نسبت مقرون به‌صرفه‌تر نیز، در سال‌ها اخیر از سبد عرضه اپراتورها حذف شده است.
برای اپراتور رایتل، بلندمدت‌ترین بسته‌های اینترنت محدود به بازه زمانی ۶۰ تا ۹۰ روز (۲ تا ۳ ماه) است و بسته‌های ۶ ماهه و یک‌ساله این اپراتور همراه حذف شده است.
برای اپراتور ایرانسل، بلندمدت‌ترین بسته‌های اینترنت محدود به بازه زمانی ۶۰ تا ۱۲۰ روز (۲ تا ۴ ماه) است و بسته‌های ۶ ماهه و یک‌ساله این اپراتور همراه حذف شده است.
برای اپراتور همراه اول نیز، بلندمدت‌ترین بسته‌های اینترنت محدود به بازه زمانی ۶۰ تا ۱۲۰ روز (۲ تا ۴ ماه) است و بسته‌های ۶ ماهه و یک‌ساله این اپراتور همراه حذف شده است.
برای اپراتور شاتل، بلندمدت‌ترین بسته‌های اینترنت محدود به بازه زمانی ۶۰ تا ۱۸۰ روز (۲ تا ۶ ماه) است و بسته‌های یک‌ساله این اپراتور همراه حذف شده است.
اوایل دی ماه سال ۱۴۰۲ اپراتورهای تلفن همراه تعرفه‌های اینترنت را بیش از ۳۴ درصد افزایش دادند که این موضوع واکنش‌های زیادی به همراه داشت اما بلافاصله پس از این اقدام، کاربران از حذف بسته‌های بلندمدت با حجم بالا از سوی اپراتورها خبر دادند.
همان موقع عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با اشاره به افزایش قیمت ۳۴ درصدی اینترنت اعلام کرد که تاکنون هیچ بسته اینترنتی از سوی اپراتورها برای کاربران حذف نشده است.
همچنین وزیر ارتباطات گفته بود در بسته‌های اپراتورها مواردی بود که بیش از ۳۴ درصد افزایش قیمت اینترنت داشتند که سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی به اپراتورها دستور داد این موارد را حذف کنند و بر اساس قیمت جدید قانونی تعرفه‌گذاری شود.
البته دستور وزیر ارتباطات در این مورد عملی شد و بسته‌های بلند مدتی که بیش از ۳۴ درصد افزایش قیمت داشتند حذف شدند، اما اقدامی جهت ارائه دوباره بسته‌های بلند مدت براساس قیمت جدید قانونی انجام نشد و مردم متضرر اصلی این اقدام اپراتورها بودند.
این روزها اگر قصد خرید بسته‌ای از اپراتورها را دارید با نگاهی به فهرست ارائه شده به‌خصوص بسته‌های بلندمدت مطمئنا متعجب می‌شوید، چرا که دیگر بسته‌های بلندمدت با حجم بالا در فهرست اپراتورها دیده نمی‌شود.
درآمد اصلی اپراتورها از بسته‌های کوتاه‌مدت و کم‌حجم است که قیمت هر گیگ اینترنت در آن‌ها سر به فلک می‌کشد؛ درواقع حذف بسته‌های بلندمدت اینترنت با حجم بالا، مشتریان اینترنت همراه را مجبور کرده با انتخاب بسته‌های کوتاه‌مدت هزینه بیشتری پرداخت کنند.
بسته‌های کوتاه‌مدت گیگی چند؟
اگر نگاهی به بسته‌های اینترنتی اپراتور شاتل بیاندازید، متوجه اختلاف چشمگیر درآمدی از هر گیگ اینترنت خواهید شد؛ در بسته‌های کم‌حجم و کوتاه مدت، درآمد اپراتور از هر گیگ اینترنت در بازه ۱۰ هزار و ۴۰۰ تا ۲۶ هزار تومان قرار می‌گیرد، این در حالی است که حداقل براساس بسته‌های بلندمدتی که در حال حاضر توسط این اپراتور عرضه می‌شود، هر گیگ اینترنت در بسته‌های بلند مدت ۶ ماهه ۵ تا ۶ هزار تومان برای اپراتور شاتل عایدی دارد.
وضعیت برای سایر اپراتورهای همراه نیز به همین شکل است؛ درآمد اپراتور همراه اول از بسته‌های اینترنتی کم‌حجم و کوتاه مدت، در ازای هر گیگابایت، ۳۰ تا ۳۶ هزار تومان است، در حالی که درآمد این اپراتور از بسته‌های بلند مدت ۶۰ و ۱۲۰ روزه در ازای هر گیگابایت ۵ تا ۵ هزار و ۵۰۰ تومان است.
اپراتور ایرانسل نیز در ازای هرگیگابایت در بسته‌های کم‌حجم و کوتاه‌مدت ۲۶ تا ۳۲ هزارتومان درآمد دارد؛ این درحالی است که در بسته‌های بلند مدت، اپراتور ایرانسل در ازای هر گیگابایت ۵ تا ۶ هزار تومان عایدش می‌شود.
در خصوص اپراتور رایتل نیز، وضعیت تفاوتی نمی‌کند؛ درآمد این اپراتور از هرگیگابایت در بسته‌های کم‌حجم و کوتاه‌مدت، ۱۲ تا ۲۹ هزار تومان است؛ این در حالی است که درآمد این اپراتور در ازای هرگیگابایت از بسته‌های بلند مدت ۵ تا ۵ هزار و ۵۰۰ تومان است.
گران‌های به ظاهر ارزان
بر أساس آنچه گفته شد، بسته‌های اینترنت همراه کم‌حجم و کوتاه مدت که به ظاهر ارزان هستند و در لحظه ممکن است تنها ۲ هزار تومان برای کاربر هزینه داشته باشند، در باطن درآمد هنگفتی برای اپراتورها به همراه دارند و سود اصلی اپراتورهای همراه در فروش این بسته‌های کم‌حجم و کوتاه مدت درواقع گران است.
باید گفت، در میان این آشفته‌بازار و عملکرد سلیقه‌ای اپراتورها، متضرر اصلی مصرف‌کننده است که باید هزینه بیشتری صرف خرید اینترنت کند و به اجبار به‌جای خرید بسته‌های بلندمدت به خرید بسته‌های کوتاه‌مدت با هزینه‌های بیشتر روی آورد.