به گزارش خبرنگار ایکنا، پژوهشکده قرآن و عترت نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه آزاد اسلامی، سلسله کارگاه‌های آموزشی «نماز و سلامت معنوی» را به صورت مجازی و برخط برگزار می‌کند.
سومین جلسه این کارگاه آموزشی با تدریس حجت‌الاسلام محمد معرفت و با موضوع «نماز، سلامت جامعه و کاهش آسیب‌های اجتماعی» برگزار شد.
در این کارگاه حجت‌الاسلام معرفت با اشاره به نقش نماز به عنوان رکن مهم و اصلی ادیان الهی در تقویتِ وحدت اجتماعی، پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی و کاهش آن به تعریف «آسیب‌های اجتماعی» پرداخت و گفت: آسیب‌های اجتماعی، به هر نوع عمل فردی یا جمعی اطلاق می‌شود که در چارچوب اصول اخلاقی و قواعد عام رسمی و غیر رسمی جامعه محل فعالیت کنشگران قرار نمی‌گیرد؛ در نتیجه، با منع قانونی یا قبح اخلاقی و اجتماعی روبه‌رو می‌شود.
وی با اشاره به عوامل گوناگون فردی، روانی، محیطی و اجتماعی در پیدایش آسیب‌های اجتماعی، یک عامل مهم اجتماعی در بروز آسیب‌ها و انحرافات اجتماعی را عدم پای‌بندی خانواده‌ها به آموزه‌های دینی دانست و گفت: اصولاً اسلام به پیشگیری جُرم، بیش از اصلاح مجرم اهتمام دارد. از این رو به امر به معروف و نهی از منکر به عنوان وظیفه همگانی توجه کرده و انجام عبادات روزانه فردی و جمعی مثل نماز را به عنوان عامل پیشگیرانه مطرح کرده است. در واقع، مجازات‌ها نیز در اسلام برای پیشگیری است؛ مثل «قصاص» که سبب بازدارى مردم از تكرار قتل است.
عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال افزود: در متون اسلامی نماز جایگاه ویژه‌ای دارد و تعابیر روایی همچون «سیمای دین»، «قلعه محکم در مقابل شیطان»، «میزان حق»، «محبوب‌ترین اعمال بندگان نزد خداوند»، «آخرین وصیت انبیا»، «برترین عمل» و «ستون دین» در توصیف نماز نشانگر اهمیت آن و برتری آن نسبت به سایر مناسک دینی است.
وی ادامه داد: برخی از حکمت‌ها و دلایل تشریع نماز از سوی پرودگار در آیات و روایات ذکر شده است. مرور کارکردهای این عبادت الهی انسان را شگفت‌زده می‌کند. برخی از این کارکردها فردی است برخی اجتماعی، برخی دنیوی است برخی اخروی، برخی بازدارنده(مانع رذایل اخلاقی) است و برخی زاینده(باعث بروز و رشد فضائل اخلاقی). خلاصه نماز گوهر عظیم و عجیبی است، بی‌جهت نبوده که پیامبر(ص) فرمودند: نور چشمم در نماز است و فرمودند: آگاه باشید نماز سفره گسترده خدا در زمین است که خداوند آن را روزی پنج بار برای اهل رحمتش(افراد شایسته رحمت) گوارا کرده است.
مراد از نماز، واجب و مستحب است
این مدرس حوزه و دانشگاه گفت: البته در سفارشاتی که به اقامه نماز شده است همیشه مراد فقط نمازهای یومیه نیست؛ بلکه منظور تمام نمازها اعم از مستحبی و واجب است که در موقعیت‌های مختلف توصیه شده‌اند، مانند نماز آیات که در هنگام بلایای طبیعی خوانده می‌شود یا نمازی که در آغاز زندگی زناشویی توصیه شده است و نمازهای دیگری که در جهت تقرب به خدا، جلب نعمت‌های بیشتر، برآورده شدن حاجت‌ها و رفع گرفتاری‌ها در روایات معتبر توصیه شده است.
وی اضافه کرد: می‌توان گفت به تصریح آیات قرآن و روایات صحیح پیشوایان معصوم(ع) آثاری از نماز مانند برپایی یاد خدا و دوری از غفلت، دور کردن انسان از کبر و خودپسندی، دور کردن فرد از غم و اندوه و بازدارندگی از گناهان آنچنان همه جانبه زندگی فرد و جامعه را دربرمی‌گیرد که نشان می‌دهد در سیستمی که خدا متناسب با حکمت خویش برای مصالح انسان تنظیم کرده، برپایی، احیا و ارتقای درجات نماز یک ستون اصلی سبک زندگی انسانی و تمدن نوین اسلامی است. برای نمونه نماز، دارای احكام و دستوراتی است كه رعايت هر يک از آن‌ها(به طور غیرمستقیم) انسان را از بسياری گناهان بازمی‌دارد و باعث بروز و رشد بسیاری از فضائل اخلاقی می‌شود.
نماز و کنترل اجتماعی در جامعه
مدیرکل تبلیغ و امور دینی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه آزاد اسلامی در توضیح آثار اجتماعی نماز گفت: نماز علاوه بر آنکه سبب کاهش بسیاری از نافرمانی‌ها و مشکلات اجتماعی می‌شود و در واقع یک کنترل اجتماعی در جامعه به همراه دارد، مقابله با سختی‌ها و امور ناگوار دنیوی را نیز آسان می‌کند و امنیت، اطمینان قلبی، همدلی، همگرایی و مردم‌داری را در جامعه ایجاد می‌کند و سبب برپایی ارزش‌ها و مصونیت سنت‌های اصیل دینی و انسانی و به طور کلی مایه رشد و تعالی فرد و جامعه است.
عدالت‌خواهی اثر غیرمستقیم نماز
حجت‌الاسلام معرفت گفت: با تدبر در آیات و روایات پیرامون نماز روشن می‌شود که نمازگزار برای اینکه نمازش را ارتقا دهد و به واسطه آن به درجات بالاتری از قرب الهی دست یابد، حق‌طلبی، عدالت‌خواهی، رعایت حقوق دیگران، تشکیل خانواده و استحکام آن، رشد و پویایی اقتصاد جامعه اسلامی را هم در برنامه خویش قرار می‌دهد و این موارد را می‌توان از آثار غیر مستقیم نماز دانست.
دبیر ستاد اقامه نماز دانشگاه آزاد اسلامی افزود: جلوه مهم تأثیر اجتماعی نماز در اهمیت، احكام و شرايط نماز جماعت وجود دارد که فضیلت‌های اخلاقی فراوانی را زنده می‌كند مانند مردمی بودن، داشتن دغدغه اجتماعی، جلو نيفتادن از رهبر، اجتناب از گرایش‌های مذموم نژادی، اقليمی و سياسی، عقب نماندن از جامعه و توجه به نظم و منظم نمودن امور در زندگی.
وی گفت: اگر سبک زندگی را در سه لایه در نظر بگیریم: لایه بینشی، لایه گرایشی و لایه کُنشی (رفتاری)، نماز بر هر سه لایه مؤثر است؛ برای نمونه تأثیر آن بر لایه نخست که همان باورها و اعتقادات است به این شکل است که شرط قبولی نماز اخلاص است و بر این اساس نمازگزار خود را از انواع شرک دور می‌کند. یکی از انواع شرک، شرک طاعتی است که نمازگزار خود را موظف می‌داند فقط از خدا و پیامبر(ص) و امام معصوم(ع) که خداوند تعیین کرده است اطاعت کند؛ از این رو در روایات گفته شده نمازی که با اقرار به امامت و ولایت امام معصوم(ع) نباشد، پذیرفته نمی‌شود.
وی در جمع‌بندی مطالب خود گفت: نماز به عنوان ستون دین نقش بسیار مهمی در جلوگیری از گرایش انسان‌ها به آسیب‌های مختلف اجتماعی دارد، چون یاد خدا و آرامش روانی و روحی انسان در سایه نماز شکل می‌گیرد. نماز علاوه بر اینکه بنده را به خالق و پرودگارش نزديک می‌سازد و حلقه اتصال بين عبد و معبود بوده و عشق به خدا را در قلب و باطن او زنده می‌سازد و موجب دوری او از هر نوع گناه، معصیت و آسیب می‌شود، در بُعد دیگر نیز هرگز نمی‌گذارد فرد در مقابل خَلق خدا بی‌تفاوت بماند. بنابراین در نماز دو اثر نهفته است؛ يكی اثرِ فردی كه موجب نزديكی او به خدايش شود و ديگر اثر اجتماعی است كه او را در جامعه، فردِ مسئول بار می‌آورد. يعنی نمی‌شود كسی اهل نماز و عبادت باشد و در عين حال نسبت به جامعه بشری و همنوعانش هيچ وظيفه‌ای را احساس نكند.
انتهای پیام