به گزارش سرویس ترجمه خبرگزاری ایمنا، با توجه به افزایش بحران‌های مربوط به آلودگی هوا و انتشار گازهای گلخانه‌ای، بسیاری از شهرهای سراسر جهان با هدف بهبود کیفیت هوا در مراکز شهری و ترویج سبک زندگی پایدار، اقداماتی را برای محدود کردن دسترسی به وسایل نقلیه انجام داده‌اند. این طرح‌های ابتکاری نه‌تنها به دنبال بازتعریف بخشی از اصول جابه‌جایی شهری است، بلکه به‌دنبال ایجاد آینده‌ای سالم‌تر و قابل زندگی‌تر برای ساکنان است.
مناطق کم‌انتشار
منطقه کم‌انتشار به شهر یا منطقه شهری گفته می‌شود که به‌طور فعال پذیرش فناوری‌های حمل‌ونقل پایدار را ترویج می‌کند و وسایل نقلیه الکتریکی و سیستم‌های جابه‌جایی شهری کارآمد و ایمن را در اختیار جامعه قرار می‌دهد. این مناطق با محدود کردن دسترسی به وسایل نقلیه آلاینده و صدور مجوز برای وسایل نقلیه الکتریکی، هیبریدی، وسایل نقلیه‌ای که از سوخت‌های تجدیدپذیر استفاده می‌کنند و خودروهایی با رتبه‌بندی زیست‌محیطی ویژه، به کاهش سطح دی‌اکسید کربن، دی‌اکسید نیتروژن، ذرات معلق و اوزون کمک می‌کنند.
مناطق کم‌انتشار علاوه‌بر بهبود کیفیت هوا، همچنین به ترویج موارد دیگری از جمله استفاده از اشکال حمل‌ونقل پاک‌تر و کارآمدتر، به سمت انتشار صفر کربن و تدابیر گزینه‌های حمل‌ونقل پایدار همچون دوچرخه‌سواری، پیاده‌روی و حمل‌ونقل عمومی می‌پردازند. از دیگر اقدامات مناطق کم‌انتشار می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- افزایش زیرساخت‌های شارژ و نگهداری وسایل نقلیه الکتریکی
- ترویج سوخت‌های تجدیدپذیر
- ایجاد فضاهای سبز و مناطق پیاده‌روی وسیع‌تر
- ایجاد شغل‌های مرتبط با فعالیت‌های مناطق کم‌انتشار
- ترویج سیاست‌هایی شامل مشوق‌های مالیاتی و یارانه‌ها
- افزایش آگاهی زیست‌محیطی در میان ساکنان و بازدیدکنندگان شهرها
- کاهش آلودگی صوتی
در ادامه به موفق‌ترین مناطق کم‌انتشار جهان اشاره و طرح‌های ابتکاری هر شهر بیان می‌شود.
منطقه کم‌انتشار مادرید
منطقه کم‌انتشار مادرید به نام «مادرید مرکزی» از نوامبر ۲۰۱۸ به‌منظور کاهش آلودگی هوا و بهبود کیفیت زندگی در پایتخت اسپانیا ایجاد شد. این منطقه شامل محدودیت‌هایی برای ورود وسایل نقلیه با آلایندگی بالا به بخش‌های مرکزی شهر است و فقط وسایل نقلیه با استانداردهای آلودگی پایین و وسایل نقلیه عمومی مجاز به ورود به این منطقه هستند. این اقدامات موجب کاهش چشمگیر ترافیک و آلودگی در مرکز شهر شده و به رشد دسترسی به فضاهای سبز و عمومی کمک کرده است. ساکنان و کسب‌وکارهای محلی شاهد بهبود در کیفیت زندگی و افزایش استفاده از وسایل نقلیه عمومی و دوچرخه‌ها هستند.
علاوه‌بر محدودیت ورود وسایل نقلیه آلاینده، مادرید طرح‌های ابتکاری دیگری را برای ارتقای محافظت از محیط زیست اتخاذ کرده است. به‌عنوان مثال، شهرداری به افزایش تعداد ایستگاه‌های شارژ برای وسایل نقلیه الکتریکی، ارتقای سیستم حمل‌ونقل عمومی و بهبود زیرساخت‌های دوچرخه‌سواری پرداخته است، همچنین طرح‌های تشویقی برای خرید و اجاره وسایل نقلیه برقی ارائه داده است. این اقدامات تأثیر بسزایی در تشویق شهروندان به استفاده از گزینه‌های حمل‌ونقل پایدار و کاهش وابستگی به وسایل نقلیه شخصی داشته است.
منطقه کم‌انتشار برلین
منطقه کم‌انتشار برلین اقدامات جامعی در سال‌های گذشته انجام داده و موفق به کاهش انتشار ذرات معلق پی‌ام ۱۰ و افزایش میزان پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری در شهر شده است. این تغییر به دلیل مجموعه‌ای جامع از اقدامات ترافیکی است که طیف وسیعی از بهبود حمل‌ونقل عمومی و تشویق سفرهای چندوجهی، دوچرخه‌سواری و پیاده‌روی را شامل می‌شود. پایتخت آلمان شبکه‌ای از خطوط دوچرخه‌سواری، پیاده‌روها و تقاطع‌ها را بازطراحی کرد تا فضای بیشتری در اختیار مردم قرار بدهد.
برلین اولین منطقه کم‌انتشار خود را در سال ۲۰۰۲ معرفی کرد که در طول سال‌ها قوانین آن سخت‌تر شد. در حال حاضر برای رانندگی در منطقه کم‌آلایندگی برلین، یک برچسب سبزرنگ لازم است که در همه مناطق کم‌آلاینده آلمان معتبر است. رانندگانی که بدون این علامت وارد منطقه کم‌آلاینده شوند، ملزم به پرداخت ۸۰ یورو و هزینه‌های اضافی هستند.
منطقه کم‌انتشار بارسلونا
بارسلونا از ابتدای ژانویه ۲۰۲۰ طرح منطقه کم‌انتشار را اجرا کرده است که کل منطقه شهری را پوشش می‌دهد. از طریق تشخیص شماره پلاک، مسئولان شهر بر انطباق وسیله نقلیه با قوانین این منطقه نظارت می‌کنند. منطقه کم‌انتشار بارسلونا در مجموع ۹۵ کیلومتر مربع در جاده‌های کمربندی شهر را پوشش می‌دهد.
وسایل نقلیه آلاینده مجاز به تردد در جاده‌های کمربندی هستند اما نمی‌توانند از خروجی‌های منتهی به منطقه کم‌آلایندگی استفاده کنند. به ساکنان توصیه می‌شود که برای داشتن برچسب زیست‌محیطی اقدام کنند زیرا این کار به نیروهای پلیس محلی کمک می‌کند تا راحت‌تر امور را بررسی کنند. بیش از ۱۰۰ دوربین پلاک‌خوان در سراسر شهر به‌طور خودکار پلاک‌ها و برچسب‌ها را بررسی می‌کنند و خودروهای آلوده را مشمول جریمه ۲۰۰ یا تا ۲۶۰ یورویی می‌کنند.
منطقه کم‌انتشار بروکسل
بروکسل دارای یک منطقه کم‌آلاینده با وسعت ۱۶۱ کیلومتر مربع است که ورود وسایل نقلیه بسیار آلاینده را ممنوع اعلام کرده است. خودروهایی که شرایط کم‌آلایندگی را دارند باید برای ورود به این منطقه به‌صورت آنلاین ثبت‌نام کنند. از طرف دیگر، رانندگان خودروهای آلاینده می‌توانند یک کارت روزانه برای تردد وسایل نقلیه آلاینده را با قیمت ۳۵ یورو خریداری کنند. جریمه ورود به منطقه با خودروی ثبت‌نام نشده یا نامنطبق با قوانین ۱۵۰ یورو در روز است. بروکسل همه رانندگان را تشویق می‌کند که وسیله نقلیه کم‌آلاینده تهیه کنند یا از یک روش حمل‌ونقل جایگزین استفاده کنند.
این شهر در تلاش است تا فرهنگ استفاده از خودرو را با جلوگیری از استفاده از وسایل نقلیه شخصی تغییر دهد. منطقه کم‌انتشار بروکسل در نخستین سال فعالیت خود غلظت پی‌ام ۲.۵ را ۳۸ درصد و غلظت اکسیدهای نیتروژن را به میزان ۹ درصد کاهش داده است. سیاست‌های تشویقی متعدد همچون حمل‌ونقل عمومی رایگان و اشتراک خودرو برای کسانی که یک وسیله نقلیه قدیمی را کنار می‌گذارند، به افزایش پذیرش عمومی از منطقه کم‌انتشار کمک کرده است.
بروکسل به دلیل هزینه بالای وسایل نقلیه برقی و نامنسجم بودن بازار لجستیک، به جای جریمه‌ها، به مشوق‌های مالی و طرح‌های اجاره خودرو تکیه کرده است تا به ارائه‌دهندگان خدمات لجستیک کوچک‌تر کمک کند که از موانع هزینه عبور کنند. برای شرکت‌هایی که با مشکلات تعویض خودرو روبه‌رو هستند نیز طرح‌های معافیت وجود دارد.
منطقه کم‌انتشار میلان و اتوبوس‌های برقی
میلان نمونه‌ای از یک منطقه کم‌انتشار با دامنه وسیع است. در سال ۲۰۱۹، مقررات در منطقه «بی» به اجرا درآمد که وسایل نقلیه با آلایندگی بالا را از حضور در منطقه‌ای به وسعت ۷۵ درصد شهر ممنوع کرد. استانداردهایی که وسایل نقلیه باید رعایت کنند تا سال ۲۰۳۰ و با هدف ممنوعیت کامل وسایل نقلیه دیزلی به‌طور تدریجی افزایش پیدا خواهد کرد. وسایل نقلیه‌ای که به این استانداردها پایبند نباشند باید بر اساس میزان انتشار خود، هزینه‌ای پرداخت کنند و جریمه ورود به منطقه ۸۰ یورو است.
منطقه «سی» نیز ترافیک را محدود کرده است و از تراکم در مرکز شهر جلوگیری می‌کند و برای حضور در این منطقه از رانندگان روزانه ۷.۵۰ یورو دریافت می‌کند. میلان همچنین به سرمایه‌گذاری در گزینه‌های جایگزین پرداخته و در تلاش است که تا ۲۰۳۰ در همه خطوط اتوبوسرانی از اتوبوس‌های برقی استفاده کند. علاوه‌بر این، یک صندوق برای کمک به مشاغل کوچک و متوسط جهت خرید وسایل نقلیه پاک‌تر ایجاد کرد است. میلان در حال حاضر از بدترین کیفیت هوای اروپا رنج می‌برد، اما انتظار می‌رود آلودگی منطقه بی تا سال ۲۰۲۶ به نصف برسد.
منطقه کم‌انتشار کووادیا و اولویت بانوان
کووادیا شهری در ایالت غربی گجرات است که در تلاش است تا به «نخستین شهر وسایل نقلیه برقی هند» تبدیل شود. به همین منظور، در حال برقراری مناطق با دسترسی محدود برای وسایل نقلیه است و طرح خود را از یک منطقه مخصوص وسایل نقلیه برقی در اطراف بلندترین مجسمه جهان یعنی مجسمه وحدت آغاز می‌کند که در نزدیکی کووادیا واقع شده است.
مسئولان در حال برنامه‌ریزی برای اجرای مرحله‌ای از ابتکارات حمایتی از این هدف جدید هستند که شامل دوچرخه‌های الکتریکی مشترک، اتوبوس‌های برقی برای گردشگران و کمک‌های مالی برای کارمندانی است که تمایل به خرید وسیله نقلیه برقی دارند. ساکنان کووادیا که می‌خواهند سه‌چرخه برقی برای خدمات حمل‌ونقل اینترنتی خریداری کنند نیز می‌توانند از این یارانه خرید برخوردار شوند که اولویت به زنان داده می‌شود.
منطقه کم‌انتشار سئول و محدودیت در ثبت‌نام وسایل نقلیه جدید
سئول دارای یک منطقه کم‌انتشار است که تمام مراکز کلانشهر از جمله شهر اینچئون و بیشتر استان گیونگی را شامل می‌شود. سئول نیز همچون بسیاری از شهرهای دیگر، برای رعایت نکردن استانداردهای انتشار آلاینده‌ها جریمه‌هایی در نظر گرفته است که به ۲۱۲ دلار (۱۹۵ یورو) در روز می‌رسد. رانندگان باید خودروهای خود را به‌صورت آنلاین ثبت‌نام کنند تا کنترل این منطقه تسهیل شود.
«منطقه حمل‌ونقل سبز» این شهر تا کنون شاهد کاهش ۱۶ درصدی غلظت پی‌ام ۲.۵ بوده است، هرچند که این منطقه به مراتب کوچک‌تر از منطقه کم‌انتشار بروکسل است. سئول در نظر دارد برای دستیابی به هدف کربن‌خنثی تا سال ۲۰۵۰، از سال ۲۰۳۵ ثبت‌نام وسایل نقلیه جدید را به وسایل نقلیه برقی و هیدروژنی محدود کند. این اقدام می‌تواند به تقویت زیرساخت‌های حمل‌ونقل پایدار و کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی کمک کند.
منطقه کم‌انتشار لندن با عوارض ترافیکی
لندن نمونه‌ای از یک منطقه کم‌انتشار با هزینه را ارائه می‌دهد. از تابستان ۲۰۲۳، کل پایتخت بریتانیا تحت پوشش یک منطقه کم‌انتشار فوق‌العاده با استانداردهای بسیار سختگیرانه قرار گرفته است. هر وسیله نقلیه‌ای که این استانداردها را رعایت نکند، مشمول جریمه روزانه خواهد شد. این منطقه تاکنون کاهش قابل‌توجهی در غلظت دی‌اکسید نیتروژن تجربه کرده است، اما چالش‌های سیاسی نیز به همراه داشته است و معترضان بعضی از دوربین‌های هوشمند بررسی انطباق با استانداردهای منطقه را نابود کردند.
ایجاد منطقه کم‌انتشار لندن به تولید درآمد منجر شده است به‌طوری که در سال ۲۰۲۱، چهارمین منبع درآمد حمل‌ونقل لندن این منطقه بود. پایتخت بریتانیا یکی از معدود شهرهایی است که همچون سنگاپور و استکهلم، منطقه کم‌انتشار را با عوارض ترافیکی ترکیب کرده است. این دو اقدام به‌طور همزمان عمل می‌کنند و وسایل نقلیه پاک را از عوارض ترافیکی معاف یا حداقل این عوارض را کاهش می‌دهند. این رویکرد به کاهش ترافیک و بهبود کیفیت هوا در شهر کمک می‌کند.
این نمونه‌های شهری نشان می‌دهد که اجرای سیاست‌های مدیریت ترافیک جامع از جمله معرفی خطوط ویژه اتوبوس، افزایش تعداد اتوبوس‌ها، ایجاد محدودیت‌ها و افزایش هزینه‌های پارکینگ از اهمیت بالایی در موفقیت مناطق کم‌انتشار برخوردار است. زمانی که مناطق کم‌انتشار با عوارض ترافیکی ترکیب شوند، تأثیر آنها در کاهش تعداد خودروهای آلاینده بیشتر می‌شود و این امر به ترویج حمل‌ونقل الکتریکی و دیگر اشکال حمل‌ونقل پایدار کمک می‌کند. این یک استراتژی دوگانه است که به شهرها این امکان را می‌دهد تا به‌طور همزمان با چالش‌های ناشی از استفاده از خودروهای شخصی مقابله کنند. چنین اقداماتی نه تنها از لحاظ زیست‌محیطی مفید هستند، بلکه می‌توانند کیفیت زندگی ساکنان شهرها را نیز افزایش دهند و شهرها را به سمت محیطی سالم‌تر و پایدارتر سوق دهند.