آن طور که مسئولان اعلام کردند افزایش کیفیت بنزین، این فراورده نفتی را از گردونه خارج کرده و با وجود آنکه احتراق بد خودروهای فرسوده و موتورسیکلت‌ها همچنان مورد اتهام است، اما آنچه مورد توجه قرار گرفته مازوت سوزی نیروگاه‌ها در ردیف اول اتهام قرار دارد.
به طوری که هفته گذشته رئیس سازمان حفاظت محیط زیست از ممنوعیت استفاده از سوخت مازوت در سه نیروگاه کشور به دلیل انتشار گوگرد بالا خبر داد.
شینا انصاری با اشاره به اینکه در سه استان البرز، مرکزی و اصفهان موضوع مازوت‌سوزی را به کرات داشتیم ادامه داد: بررسی پایش ایستگاه‌های کیفی هوا نشان می‌داد در شهرهای اراک و شازند میزان انتشار آلودگی ناشی از گوگرد بالاست و بر این اساس آنجا تصمیم گرفتیم مازوت‌سوزی در این سه نیروگاه ممنوع شود.
یافتن راه حل و چاره برای حل مشکل آلودگی هوا بی شک یکی از مهم‌ترین وظایف دولت است اما هر سال پیداکردن مقصر آن‌قدر زمان می‌برد که دیگر مجالی برای چاره اندیشی نمی‌ماند و از آنجایی که فصل سرما چندان طولانی نیست، تنها غبار سیاه آلودگی در پایان فصل نصیب مردم می‌شود.
مازوت چیست؟
مازوت نوعی نفت کوره به شمار می‌آید که کیفیت پایینی دارد و در نیروگاه‌های حرارتی از آن استفاده می‌شود. در اروپا و ایالات متحده، ترکیب مازوت شکسته به گازوئیل تبدیل می‌شود.
در گذشته، مازوت برای گرم کردن خانه‌ها در شوروی سابق و شرق دور مورد استفاده قرار می‌گرفت؛ چراکه آن‌ها تجهیزات لازم برای تبدیل مازوت به سایر محصولات پتروشیمی را نداشتند. در کشورهای غربی به کوره‌هایی که از مازوت استفاده می‌کنند، کوره‌های ضایعات‌سوز نیز می‌گویند.
مازوت به طور عمده توسط کشورهای روسیه، قزاقستان، آذربایجان، ترکمنستان و ایران تولید می‌شود برای گرم کردن دیگ‌های بخار مورد استفاده قرار می‌گیرد، چراکه این ماده، گرمای سوختن بسیار بالایی دارد.
در واقع مازوت نوعی نفت کوره با کیفیت بسیار پایین به شمار می‌آید و نفت کوره از جمله فراورده‌های نفتی است که در بسیاری از موتورها، چراغ‌ها، گرمکن‌ها و کوره‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد و همچنین به عنوان حلال نیز از آن بهره می‌گیرند، با این حال ورود مازوت و سایر نفت‌های کوره به محیط زیست آثار مختلفی را به همراه دارند که یکی از آثار سوء آن عوارضی است که بر سلامت انسان تأثیر می‌گذارد.
مهم‌ترین عامل مرگ زودرس
رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت با بیان اینکه مازوت سوخت سنگینی است که در نیروگاه‌ها برای تولید برق مورد استفاده قرار می‌گیرد به قدس گفت: هرساله با شروع فصل سرما به دلیل افزایش مصرف گاز نیروگاه‌ها برای تولید برق به سمت سوخت مازوت می‌روند و مازوت سوخت سنگینی است که موجب افزایش و انتشار آلاینده‌هایی همچون دی‌اکسید گوگرد و ذرات معلق زیر ۲.۵ میکرون می‌شود که افزون بر تبعات محیط زیستی متعدد بر سلامت انسان نیز تأثیرگذار است.
عباس شاهسونی با بیان اینکه ذرات معلق زیر ۲.۵ میکرون خطراتی جدی برای سلامت انسان دارد، افزود: وجود ذرات معلق در هوا یکی از مهم‌ترین عوامل مرگ زودرس در دنیا محسوب می‌شود که کشور ما هم از این مسئله مستثنا نیست و در همه مناطقی که غلظت ذرات معلق بالاست، شاهد آمار بالای بیماری‌های تنفسی و قلبی- عروقی هستیم.
وی ادامه داد: ذرات معلق( PM۲.۵) - مخففی از Particulate Matter است که به دسته‌بندی خاصی از ذراتی اشاره دارد که قطر آن‌ها ۲.۵ میکرون (میکرومتر) یا کوچک‌تر از آن است – و اگر غلظت این ذرات به گونه‌ای افزایش یابد که در محدوده بسیار ناسالم باشد با افزایش بیماری‌های قلبی، ریوی، مرگ زودرس در بیماران قلبی-عروقی و سالمندان و همچنین افزایش علائم تنفسی در سایر گروه‌ها مواجه خواهیم شد.
تبعات دی‌اکسید گوگرد بر سلامت شهروندان
به گفته دکتر شاهسونی آلایندگی ناشی از احتراق مازوت در نیروگاه‌ها دی‌اکسید گوگرد است که حلالیتی بالا دارد و انتشار آن در هوا روی سیستم فوقانی تنفسی اثر می‌گذارد و اگر غلظت آن به حد ناسالم برسد افزون بر اینکه سلامت همه شهروندان را به مخاطره می‌اندازد، در بیماران دارای اختلالات تنفسی نظیر تنگی نفس نیز تبدیل به آسم می‌شود و احتمال ابتلا آن‌ها به بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهد. وی اضافه کرد: در پی افزایش دی اکسید گوگرد، آلودگی هوا به محدوده بسیار ناسالم می‌رسد علاوه بر اینکه مراجعه بیمارانی با علائم تنفسی به مراکز درمانی به طور چشمگیری افزایش می‌یابد، علائم مشکلات قلبی نیز در افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی افزایش می‌یابد.
رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت افزود: بر اساس آخرین گزارشی که از سوی مؤسسه بار بیماری‌های سازمان جهانی بهداشت منتشر شده، هرساله آلودگی هوا منجر به مرگ زودرس ۲.۸ میلیون نفر می‌شود که پس از فشار خون به عنوان دومین عامل مرگ‌ومیر در دنیا شناخته شده است و با توجه به اینکه آلودگی هوا یکی از دلایل افزایش فشار خون محسوب می‌شود، می‌توان گفت آلودگی هوا تهدیدی جدی برای سلامت انسان است که این مهم ضرورت پیشگیری از افزایش غلظت آلاینده‌های هوا به‌ویژه آلاینده‌هایی که بر سلامت انسان تأثیرگذار است را صدچندان می‌کند.
شاخص‌های ذرات معلق هوا در ایران و جهان
شاهسونی ادامه داد: بر اساس آخرین آمار منتشر شده از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، نتایج بدست آمده از بررسی میزان آلودگی هوا و ذرات معلق در ۵۷ شهر کشور نشان می‌دهد؛ میانگین ذرات معلق با قطر ۲.۵ میکرون در ایران ۶ برابر شاخص سازمان جهانی بهداشت و ۲.۵ برابر استاندار ملی کشور است که این نشان می‌دهد مردم ما با درجات بالایی از غلظت ذرات معلق مواجه‌اند که این مسئله تبعاتی بر سلامت آن‌ها دارد و هر چه ما بتوانیم این ذرات معلق را کاهش دهیم و یا حداقل کنترل کنیم تبعات کمتری بر سلامت مردم خواهد داشت.
وی با بیان اینکه مصرف مازوت در نیروگاه‌ها موجب افزایش غلظت آلاینده‌هاو ذرات معلق در هوا می‌شود، گفت: افزون بر استان‌های البرز، مرکزی و اصفهان که تبعات سوخت مازوت در نیروگاه‌های آن‌ها بر افزایش غلظت آلاینده‌های هوای این استان‌ها به اثبات رسیده و به‌تازگی از سوی دولت ممنوعیت سوخت مازوت در نیروگاه‌های مذکور اعلام شده است، ضرورت دارد وضعیت تأثیر مازوت‌سوزی در سایر نیروگاه‌های کشور نیز بررسی شود.
قانون هوای پاک چه می‌گوید؟
رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت از میزان سوخت سالانه مازوت در کشور اظهار بی‌اطلاعی کرد و افزود: متولی نظارت بر میزان سوخت مازوت در نیروگاه‌های کشور سازمان محیط زیست است، اما با توجه به اینکه بررسی‌های انجام شده از سوی سازمان جهانی بهداشت و بررسی میزان ذرات معلق در ۵۷ شهر کشور نشان می‌دهد، میانگین میزان آلودگی هوا و ذرات معلق ۲.۵ میکرون در کشور بیشتر از شاخص های جهانی است و افزون بر خودروها و موتورسیکلت‌های فرسوده مازوت سوزی نیز یکی از عوامل شناخته شده ذرات معلق ۲.۵ میکرون در هوا محسوب می‌شود، می‌توان گفت میزان سوخت سالانه مازوت در کشور بیشتر از استانداردهای ملی و جهانی است.
دکتر شاهسونی با اشاره به دیدگاه قانون‌گذاران در قانون هوای پاک درباره مازوت سوزی در نیروگاه‌های کشور گفت: طبق قانون هوای پاک باید به سمت تولید انرژی‌های تجدیدپذیر می‌رفتیم. بنابراین اگر طی سال‌های گذشته قانون هوای پاک به درستی اجرا می‌شد، اکنون بخش قابل توجهی از مصرف کشور از طریق انرژی‌های تجدیدپذیر نظیر انرژی‌های خورشیدی، بادی و دیگر موارد تأمین می‌شد، اما با توجه به کاهش سرمایه‌گذاری در این بخش و افزایش تحریم‌هایی که مانع ورود فناوری‌های مربوط به کشور شده است، متأسفانه این مهم تحقق نیافته و موجب شده است ما با ناترازی انرژی مواجه شویم و به ناچار از سوخت مازوت برای تأمین برق استفاده کنیم.