به گزارش ایرنا، باغ ۳۳ هکتاری رامسر که بخش مهمی از پرونده ثبت جهانی منظر طبیعی تاریخی رامسر به شمار می‌آید، طی ۲ دهه گذشته به دلیل مداخلات و آسیب‌هایی که در عرصه و حریم این بافت تاریخی رخ داد، از قرار گرفتن در فهرست دائم میراث جهانی بازماند. مداخلات و در ادامه فشارهای غیرکارشناسی سبب شد احیای باغ به گرهِ کوری برای مسوولان و راه‌یابی‌اش به فهرست میراث جهانی به آرزویی برای رامسری‌ها تبدیل شود.
باغ معروف رامسری‌ها مجموعه متنوعی از مداخلات و آسیب‌های پی‌درپی، با جان‌سختی بسیار است. از تلاش‌ها برای احداث بزرگترین پارک خاورمیانه و زمزمه‌ی قطعه‌بندی باغ پیش از ثبت ملی شدن که بگذریم، اولین ضربه در دهه ۸۰ و با عملیات ساخت مجتمع فرهنگی و هنری رامسر در قسمتی از این باغ آغاز شد و زخمی بر پیکر این عرصه طبیعی-تاریخی وارد کرد که هنوز هم بهبود نیافته، حتی حکمِ سازمان بارزسی مبنی بر غیرقانونی بودن ساختِ آن در عرصه باغ نیز موثر واقع نشده است.
پس از آن نیز اوایل دهه ۹۰ ساخت یک مجتمع تجاری در حریم باغ ۳۳ هکتاری اعتراض دوستداران میراث فرهنگی را برانگیخت و خبرساز شد و کش‌مکش‌هایی بین میراث فرهنگی و هیئت مدیره مجتمع به وجود آورد. اخیرا نیز پس از یک دهه اجرای حوضچه آرامش روی رودخانه پلنگرود در دل باغ محل اختلاف نظر دوستداران میراث فرهنگی و شهرداری رامسر است.
پرونده ثبت جهانی منظر طبیعی-تاریخی رامسر که در دهه ۸۰ به یونسکو پیشنهاد شده بود سال ۱۳۸۸ به دلیل وجود همین مداخلات که مهم‌ترین آن سازه نیمه‌کاره مجتمع فرهنگی بود، رد شد. از آن زمان به بعد همواره مسئولان مختلفی درباره رفع مشکلات و موانع باغ ۳۳ هکتاری اظهارنظر کردند و وعده‌های مختلفی داده شد که نه تنها هنوز هیچ‌کدام به سرانجام نرسید، بلکه چالش‌های جدیدی هم به مشکلات باغ افزوده شد.
طلسم‌شکنی
طی سال‌های اخیر رفت‌وآمدها و اظهارنظرهای برخی مسئولان تراز ملی و استانی درباره این بافت تاریخی همین رفت‌وآمدهای بدون حلِ مشکلات باغ بوده است. تا اینکه در نهایت با روی کار آمدن دولت چهاردهم پای سید رضا صالحی‌امیری وزیر میراث فرهنگی دولت جدید هم به پرونده باغ ۳۳ هکتاری رامسر باز شد. با این تفاوت که اینبار شخص اول میراث فرهنگی کشور در تاریخ ۲۴ شهرویور در نشست رفع موانع احیای باغ ۳۳ هکتاری حضور یافت و برای تعیین تکلیف پرونده از سوی کارشناسان این نهاد و شهرداری رامسر به عنوان متولی باغ ضرب‌الاجل یک ماهه تعیین کرد.
سید رضا صالحی امیری در این نشست به صراحت گفت: این فرصت یک ماهه برای تعیین تکلیف پرونده موانع این باغ مترداف با ابلاغ رسمی است و پیرو آن یک نشست مشترک تخصصی پیرامون این موضوع در تهران برگزار می‌شود که همه باید از آن تبعیت کنند.
پس از این ضرب الاجل سه نشست تخصصی با حضور علی‌رضا ایزدی مدیرکل ثبت آثار و شورای حرائم میراث فرهنگی در رامسر برگزار شد. تا اینکه پس از گذشت بیش از یک ماه در نهایت ۱۴ آبان ضوابط و مقررات احیای باغ پیرو نشست‌های تخصصی به استاندار مازندران ابلاغ و وعده وزیر محقق شد.
بر اساس این ابلاغ وزیر میراث فرهنگی مقرر شده که “در اجرای بند ۱۲ از ماده ۳ قانون اساسنامه سازمان میراث فرهنگی کشور مصوب ۱۳۶۷ و مواد مربوطه از قانون راجع به حفظ آثار ملی مصوب ۱۳۰۹ و نظام‌نامه اجرایی آن، ضوابط و مقررات حفاظتی مربوط به اثر ملی فرهنگی تاریخی باغ رامسر و مستحدثات واقع در آن، واقع در استان مازندران، شهرستان رامسر، که به شماره ۲۳۲۳ مورخ ۱۳۷۸/۰۲/۱۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده، به شرح ذیل ابلاغ می‌شود: منطقه ۱ (غربی) : با حفظ یکپارچگی عرصه، باغ نسبت به حفاظت و حراست از مجموعه اقدام شود. در این نامه اعلام شده که در منطقه ۲ (مرکزی) : با توجه به مستندات و عکس‌های هوایی سال ۱۳۵۵، نسبت به مرمت، بهسازی و احیاء باغ مطابق وضع موجود اقدام گردد. در منطقه ۳ (ضلع شرقی) نیز گفته شده متناسب با طراحی منطقه مرکزی، نسبت به ارائه طرح احیاء باغ در قالب محور پیاده‌محور، دوچرخه‌سواری، احداث بازارچه‌های صنایع دستی و سرویس بهداشتی با حداقل بارگذاری اقدام شود. "ضمن تأیید کلیات طرح ارائه شده، " مقتضی است دستور فرمایید شهرداری رامسر نسبت به انجام پروژه با حضور ناظر فنی تمام وقت میراث فرهنگی اقدام نماید.
توافق بر کلیات، در انتظار دریافت جزئیات تعیین‌کننده
پیرو این ابلاغ مدیرکل ثبت، حریم آثار و حفظ و احیای وزارت میراث فرهنگی در توضیح آخرین اقدامات و تشریح جزئیات ابلاغ برای برای احیای این بافت تاریخی به خبرنگار ایرنا گفت: پس از چند نشست کارشناسی با مشاور و مدیران شهرداری رامسر، کلیات طرح و برخی ایده‌ها تایید و برای تهیه نقشه اجرایی به انها ابلاغ شده است. اما مرحله نهایی و مهم کار مربوط به ارسال نقشه‌های اجرایی همراه با جزئیات دقیق است. یعنی نقشه‌ای که تمام جزئیات طرح شامل جانمایی‌ها، میزان مداخله، مصالح، شکل ظاهری و اندازه‌های هر نمادها به طور دقیق مشخص شود. بعد از اینکه جزئیات و نقشه اجرایی برای ما ارسال و در شورای فنی وزارت میراث فرهنگی بررسی و تایید شد، اجرای آن بلامانع است. بنابراین آنچه در حال حاضر برای ما اهمیت دارد نقشه اجرایی و جزئیات دقیق طرح است.
معیارِ احیای باغ عکس‌های هوایی ۱۳۳۵
علی‌رضا ایزدی در تشریح کلیات طرح تایید شده از سوی این نهاد افزود: باغ ۳۳ به سه بخشِ تقسیم می‌شود. ضلع غربی، مرکزی و ضلع شرقی. در ضلع غربی باغ که محل رویش درختان جنگل هیرکانی است امکان و قابلیت هیچ مداخله‌ای وجود ندارد و می بایست دست‌نخورده باقی بماند. هسته مرکزی باغ نیز باید بر اساس اسناد و شواهد به ویژه عکس‌های هوایی سال ۱۳۳۵ احیا و مسیرهای دسترسی و اشکال هندسی در امتداد و منطبق بر اسنادِ گفته شده مرمت شود.
تبدیل خیابان به پیاده‌راه
او تصریح کرد: در حد فاصل هسته مرکزی و بخش شرقی متاسفانه خیابانِ آسفالتی وجود دارد که هیچ تناسبی با وضعیت باغ ندارد. مقرر شد که این خیابان مسدود و به عنوان پیاده‌رو سنگ‌فرش شود. ضمن اینکه در این قسمت می‌توان سازه‌هایی سبک با حداقل بارگذاری، متناسب با اقلیم جانمایی شود تا فضای مورد نیاز برای غرفه‌های صنایع دستی و بخش خوراک فراهم شود. این اقدم هم مشروط به ارسال نقشه اجرایی و تایید در شورای فنی است.
فضای گردشگری ضلع شرقی منطبق بر اقلیم
وی با بیان اینکه عوامل شهرداری به دنبال آن هستند که در بخش سوم یعنی همین ضلع شرقی فضای تفرجگاهی مثل آلاچیق و فضای توقفگاهی ایجاد کنند، تصریح کرد: این سازه‌ها نیز باید بر اساس وضعیت بومی و در نظر گرفتن وضعیت اقلیمی طراحی شود، چنانچه جزئیات آن در شورای فنی تایید شد، اجرای آن بلامانع است.
این مقام مسوول با تاکید بر اینکه کلیات طرح مورد قبول است، یادآور شد: تمامی این طرح‌ها در حد کلیات پذیرفته شده است. برای تایید نهایی آن میبایست نقشه اجرایی با جزئیات به وزارتخانه ارسال شود. سپس جلسه ای برای تصویب این نقشه‌ها برگزار می‌شود تا باغ به یک فضای مفرح که جذابیت‌های لازم برای گردشگران دارد، تبدیل شود.
قطع درختان ممنوع
این مقام مسوول با بیان اینکه تمامی طراحی‌ها میبایست منطبق بر وضعیت بومی، اقلیم و واقعیت منطقه انجام شود، خاطرنشان کرد: شالوده و بنیاد طراحی تمام بخش‌های باغ می بایست منطبق و در امتداد نقشه‌های سال ۱۳۳۵ باشد.
برای مثال ما با آسفالت، قطع حتی یک درخت، سازه دو طبقه و در ارتفاع مخالفیم. اگر قرار است در ضلع شرقی مسیری برای پیاده روی یا دوچرخه سواری و فضایی برای آلاچیق در نظر بگیریم، درختی نباید قطع شود. می‌توان طراحی مسیر را با انحنا یا شکل و شمایل هندسی انجام داد.
حوضچه ارامش همچنان محل سوال و ابهام
علی‌رضا ایزدی در خصوص حوضچه آرامش و اجرای آن بدون تایید شورایی فنی وزارت میراث فرهنگی گفت: رامسر یک شهر جهانی است. در چنین فضایی هیچ منطقی نمی‌پذیرد که ما طرحی بدون مطالعات تخصصی و بدون تطابق با واقعیت‌ها طراحی و اجرا کنیم.
او با بیان اینکه این طرح را به انجام کار مطالعاتی سپردیم، تصریح کرد: در ارتباط با حوضچه ارامش به عوامل شهرداری گفتیم علی رغم اینکه کار اجرا شده طرح اجرایی نهایی را به شورای فنی وزارتخانه ارسال کنند تا بررسی شود و ببینم چه راهی بهتر است. اگر واقعا به این نتیجه برسیم که وجود حوضچه نیازی نیست، همانطور که ما تابع هستیم و دوستان شهرداری نیز باید تابع نظر کارشناسی باشند و حوضچه را جمع‌آوری کنند.
این مقام مسوول با تاکید بر اینکه این موضوع را به انجام کار مطالعاتی سپردیم خاطرنشان کرد: به محض اینکه مشاور جزئیات مطالعاتی و اجرایی را برای ما ارسال کند این موضوع نیز بررسی می شود. به این معنی که اگر خلاف ضوابط باشد، می توان آن را بازطراحی، ایرادهای آن را برطرف و فضای بهتری فراهم کرد.
می بایست متوجه باشیم که همگی پیرو قواعد و قانون مورد توافق و تفاهم هست.
تفکر جهانی برای شهر بین‌المللی
مدیرکل ثبت، حریم آثار و حفظ و احیای وزارت میراث فرهنگی با اشاره به وجه جهانی رامسر به عنوان خواستگاه انعقاد کنوانسیون رامسر و پیشینه ارزشمند این شهر افزود: باید بپذیریم که در ابعاد یک شهر جهانی فکر کنیم، طراحی کنیم و تصمیم بگیریم.
علی‌رضا ایزدی با بیان اینکه رامسر سال ۲۰۰۷ در فهرست موقت ما برای ثبت جهانی قرار گرفت اما به دلیل مداخلاتی که در عرصه و حریم این بافت تاریخی رخ داد از قرار گرفتن در فهرست دائم بازماند، تاکید کرد: باغ ۳۳ هکتاری و رامسر ارزش ثبت جهانی دارد. برای شهری با وجه جهانی صحیح نیست که بدون مطالعه، بدون طرح و نقشه و در نظر گرفتن واقعیت‌ها فکر و عمل کنیم. اگر بخواهیم رامسر را به واسطه کنوانسیون رامسر و بافت تاریخی و طبیعی به ثبت جهانی برسانیم حیف است که به خاطر یک اقدام غیرمطالعاتی و غیر منطقی این پرونده را به مخاطره بیاندازیم.
کارشناسان یونسکو چه می‌گویند؟
این مقام مسوول با توضیح اینکه شالوده احیای باغ ۳۳ هکتاری بر اساس نقشه سال ۱۳۳۵ انجام می‌شود که این نقشه هم برای کارشناسان یونسکو قابل درک و قابل پذیرش است تصریح کرد: ما در باغ ۳۳ هکتاری به دنبال نواوری جدید و ایجاد فضاهای مزاحم و بلندمرتبه سازی نیستیم. یونسکو و مجموعه‌هایی از این دست هم به دنبال آن هستند که در عین اینکه هویت و کالبد یک بافت تاریخی و ارزشمند هم حفظ می‌شود، بر اساس ضوابط فضا و بستر مناسبی برای استفاده مردم هم فراهم شود.
ایزدی با تاکید بر اینکه می‌توان با مدیریت صحیح و منطقی فضاهایی را برای حضور مردم فراهم کرد، یادآور شد: ایجاد المان‌های منطبق و مرتبط با اقلیم بر اساس ضوابط مورد پذیرش همه است.
وی در ادامه با اشاره به اینکه پرونده ثبت جهانی رامسر پس از رفع مداخلات و مزاحم ها برای ارسال اماده و زمینه حضور کارشناسان یونسکو فراهم می‌شود، تصریح کرد: برای مثال ساختمان توسکاسرا انتهای بلوار معلم از جمله مواردی است که باید به آن رسیدگی و از این وضعیت خارج شود.
به گفته او، تصمیم پیرامون مجتمع فرهنگی ارشاد در عرصه باغ ۳۳ هکتاری میبایست در سطح ملی اتخاذ شود.
وی یادآور شد: با توجه به پیشینه قدرتمند و قوی که از رامسر در ذهن آنها وجود داد، بعید می‌دانم پس از رفعِ مداخلات گفته شده برای ثبت جهانی با چالش خاصی مواجه باشیم.
چشم‌انداز اقتصادی بلندمدت
این مقام مسوول در احیای باغ ۳۳ هکتاری رامسر در خصوص انتقادها پیرامون درامدزا نبودن باغ ۳۳ هکتاری رامسر گفت: باغ ۳۳ هکتاری یک مقصد گردشگری است، اما با چه ظرفیتی؟ ما باید بر اساس ظرفیتی که دارد از آن انتظار درامدزایی و سودآوری اقتصادی داشته باشیم؟ این باغ باید منافع اقتصادی بلند مدت را تامین کند.
علی‌رضا ایزدی ایجاد فضای پیاده‌راه به عنوان مسیر غذا و صنایع دستی و سوغات با بارگذاری‌های ضعیف را از جمله ظرفیت‌های تامنی منافع اقتصادی معرفی کرد و گفت: با انجام چنین فعالیت‌هایی مخالفتی نداریم اما قطعا باغ ۳۳ هکتاری یک فاکتور اقتصادی نیست که بتواند برای ما درامدزایی بالایی داشته باشد.
به گزارش ایرنا، از گفته‌های علی‌رضا ایزدی مدیرکل ثبت، حریم آثار و حفظ و احیای وزارت میراث فرهنگی می‌توان دریافت که میراث فرهنگی در گامِ اول بر سر کلیات طرح و ایده شهرداری و مشاور برای احیای باغ ۳۳ هکتاری به توافق رسیدند اما بخش مهم ماجرا شامل جزئیات و نقشه اجرایی که اهمیت بیشتری دارد و می بایست در شورای فنی تایید شود.
اما پس از گذشت ۲ ماه هنوز از سوی شهرداری رامسر تهیه و ارسال نشده است. این موضوعی درحالی مطرح می‌شود که علی‌رضا ایزدی در نشست ۲۴ شهریور با وزیر میراث فرهنگی در هتل پارسیان به ارسال نقشه اجرایی تاکید کرد و از شهردار رامسر که اکنون در این مسوولیت نیست، درخواست کرد و صراحتا گفت: چنانچه نقشه اجرایی باغ آماده شده، انها را برای ما ارسال کنید. شورای فنی در مدت زمان یک هفته بررسی و تایید آن انجام خواهد داد. نقشه‌های اجرایی و عملیاتی جزئیات دقیق اجرایی و میزان مداخلات ازجمله مصالح، اندازه، شکل ظاهری و ... جانمایی و ایجاد طرح را مشخص می‌کنند، این درحالی است که از آن زمان تا به امروز نقشه عملیاتی تهیه نشده است.