به گزارش خبرگزاری ایمنا، فناوری‌های نوین به سرعت در حال تغییر شکل و محتوای آموزش هستند، این تغییرات نه‌تنها روش‌های تدریس را متحول کرده، بلکه به یادگیری عمیق‌تر و مؤثرتر نیز کمک کرده است و در حال حاضر به عنوان دستیارانی برای آموزش به دانش‌آموزان محسوب می‌شود، به گونه‌ای که امروزه ایده‌ها و نظرات حول ترکیب فناوری‌های نوین با آموزش مطرح می‌شود.
فناوری‌ها به معلمان این امکان را می‌دهد که از روش‌های نوین تدریس همچون یادگیری مبتنی بر پروژه، بازی‌سازی و واقعیت مجازی استفاده کنند، این روش‌ها می‌توانند جذابیت بیشتری برای دانش‌آموزان ایجاد کنند و انگیزه آنها را برای یادگیری افزایش دهند، همچنین یکی از بزرگ‌ترین مزایای فناوری‌های نوین، دسترسی آسان به اطلاعات است که با استفاده از اینترنت و منابع آنلاین، دانش‌آموزان و دانشجویان می‌توانند به راحتی به محتوای آموزشی متنوعی دسترسی پیدا کنند.
فناوری‌های نوین امکان یادگیری شخصی‌سازی شده را فراهم می‌کنند و با استفاده از نرم‌افزارهای آموزشی و بسترهای آنلاین، معلمان می‌توانند برنامه‌های آموزشی را بر اساس نیازها و توانایی‌های هر دانش‌آموز تنظیم کنند که این رویکرد موجب می‌شود هر فرد با سرعت و شیوه یادگیری خود پیشرفت کند و دروس مورد نظر را پیش ببرد.
دلایل متعددی برای استقبال عموم افراد از استفاده فناوری‌های نوین وجود دارد که موجب فراگیری سریع و گسترده این تکنولوژی‌ها در سطوح مختلف جامعه شد، دسترسی آسان به اطلاعات، یادگیری شخصی‌سازی شده، افزایش تعامل و استفاده از روش‌های نوین تدریس نیز از علل مهمی است که موجب شد فناوری‌های نوین پای خود را به عرصه تعلیم و تربیت دانش‌آموزان باز کنند.
استفاده از فناوری‌های آموزشی باعث بهبود کیفیت یادگیری و تدریس می‌شود / منظور از فناوری‌های نوین چیست؟
علی‌اکبر کبیری، دکتری تکنولوژی آموزشی و عضو هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان درباره چرایی و اهمیت استفاده از فناوری‌های نوین در آموزش دانش‌آموزان به خبرنگار ایمنا می‌گوید: در ابتدا باید با تعریف فناوری آموزشی یا تکنولوژی آموزشی که یکی از گرایش‌های رشته علوم تربیتی است، آشنایی داشته باشیم؛ در واقع فناوری آموزشی به مجموعه‌ای از ابزارها، روش‌ها، فرایندها و راهکارهایی گفته می‌شود که برای طراحی، اجرا و ارزشیابی آموزش به کار گرفته می‌شود.
وی با بیان اینکه استفاده از فناوری‌های نوین آموزشی در آموزش دانش‌آموزان موجب بهبود کیفیت یادگیری و تدریس می‌شود، می‌افزاید: برخلاف آنچه که بسیاری از افراد، فناوری‌ها را به مثابه ابزار به حساب می‌آورند، فناوری‌ها در حقیقت مجموعه‌ای از ابزار، روش‌ها، فرایندها و راهکارهایی است که به منظور بهبود یادگیری مورد استفاده قرار می‌گیرد.
دکتری تکنولوژی آموزشی در پاسخ به این سوال که منظور از فناوری‌های نوین چیست؟ ادامه می‌دهد: سیر تحول فناوری آموزشی دستخوش تغییرات گوناگونی شده است که تا به امروز به دستمان رسیده است، به عنوان نمونه عموم افراد معتقد هستند منظور از فناوری‌های آموزشی همان ابزار یادگیری است، اما قابل توجه است که فناوری‌ها ابتدا در دهه ۱۹۶۰ تا ۱۹۷۰ به عنوان ابزارهایی همچون پروژکتور، نوارهای ویدئویی و ماشین‌های آموزشی وارد فرایند آموزش شدند، بنابراین در آن زمان فناوری‌ها به مثابه ابزار آموزش بودند.
کبیری با اشاره به اینکه پس از مدتی فناوری‌ها به عنوان رویکرد سیستمی وارد آموزش شدند و در این زمان سیستم‌های مدیریت آموزشی پا به عرصه آموزش گذاشتند، عنوان می‌کند: پس از مدتی فناوری به مثابه طراح محیط یادگیری محسوب می‌شد که موجب شد شبکه‌های اجتماعی و بسترهای مجازی گوناگون پا به عرصه آموزش بگذارند تا به حدی که در حال حاضر منظور از فناوری به مثابه یادگیری مادام‌العمر است و دربرگیرنده ابزارهای مختلفی همچون واقعیت مجازی، واقعیت افزوده، ربات‌های آموزشی، اینترنت اشیا و مواردی از این قبیل است که با هدف ایجاد محیط‌های یادگیری تعاملی و ترکیبی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
فناوری‌های نوین، همیار معلم در مدارس نوین
وی درباره ترکیب آموزش مدارس با فناوری‌های نوین اضافه می‌کند: با توجه به مزایا و معایب متعدد فناوری‌های نوین و توجه به نظام تعلیم و تربیت کشور که علاوه بر آموزش به پرورش دانش‌آموزان نیز توجه دارد، فناوری‌ها می‌تواند در آموزش به معلمان کمک کند، اما پرورش تنها در صورت حضور و مشارکت جمعی دانش‌آموزان صورت می‌گیرد و در این عرصه، فناوری‌ها نقش کم‌رنگ‌تری خواهند داشت.
عضو هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان با اشاره به بهترین شیوه یادگیری خاطرنشان می‌کند: بهترین رویکرد آموزشی در دنیا شیوه یادگیری تلفیقی است که طبق آن علاوه بر آموزش‌های حضوری در کلاس می‌توانیم از ظرفیت فناوری‌ها در کلاس درس استفاده کنیم، به عنوان نمونه با استفاده از فناوری واقعیت مجازی می‌توان دانش‌آموزان را به دیدار مکان‌هایی دور همچون موزه یا سفر در تاریخ حرکت داد.
هدف فناوری‌ها، غنی‌سازی محیط کلاس درس در راستای یادگیری بهتر است
کبیری با تاکید بر اینکه هدف فناوری‌ها، غنی‌سازی محیط کلاس درس در راستای یادگیری بهتر است و اینگونه نیست که بتواند جایگاه معلم را به تنهایی پر کند، می‌افزاید: فناوری‌ها به کمک معلم در فرایند آموزش می‌آیند و می‌توانند موجب افزایش درگیری دانش‌آموزان شود، بر این اساس فناوری‌های نوین، جایگاه معلمی را اشغال نخواهند کرد.
وی درباره راهکارهای آموزش تلفیقی در مدارس تاکید می‌کند: برای استفاده از فناوری‌ها، معلمان باید با جایگاه فناوری آشنا شوند، همچنین گروهی حرفه‌ای متشکل از اساتید که در حوزه نیازسنجی، طراحی اهداف و تکنولوژی آموزشی فعالیت می‌کنند را گرد یکدیگر جمع کنند و ارزشیابان آموزشی ضمن آشنایی با حوزه فعالیت و به موازات آن به جنبه ارتقای سخت‌افزاری مدارس نیز توجه شود.
دکتری تکنولوژی آموزشی می‌گوید: اگر این اتفاق رخ ندهد، استفاده از فناوری‌های نوین تنها به عنوان ابزار است و به ظرفیت آن توجه نخواهد شد؛ باید بنگریم به کشورهای مختلف و از الگوهای موجود استفاده کنیم تا بتوانیم به طور مؤثرتر از تلفیق آموزش همراه با تکنولوژی بهره ببریم.
مزایا و آسیب‌های استفاده از فناوری‌های نوین
مجید فیروزی، دکتری مشاوره خانواده و مدرس دانشگاه درباره مزایا و آسیب‌های استفاده از فناوری‌های نوین در مدارس به خبرنگار ایمنا می‌گوید: استفاده از فناوری‌های نوین در مدارس دارای مزایای بی‌شماری همچون برخورداری از قابلیت ایجاد تعامل، بالا بردن انگیزه و قدرت حافظه، بازخورد فوری از طریق پرسش و پاسخ، واقع‌نمایی بیشتر از طریق ارائه نمودار، عکس، صوت، تصاویر متحرک و شبیه‌سازی آموزش در هر زمان و مکان و به تناسب آموزش انفرادی، کنترل و نظارت بیشتر است.
وی می‌افزاید: کنترل کیفیت مطالب آموزشی قبل از آغاز آموزش، تربیت نیروی انسانی کارآمد و ماهر، کیفیت‌بخشی به آموزش، تربیت نیروهای کارآفرین و کمک به اشتغال‌زایی، دسترسی آسان به منابع اطلاعاتی، کاهش هزینه‌های آموزشی در بلند مدت، به‌روز نمودن سیستم اداری و نظام آموزشی، بازآموزی معلمان و افزایش مهارت شغل و دانش آنها، ایجاد انگیزه و تلاش و نوآوری در برنامه‌های درسی، کاهش فاصله میان توانمندی‌های دانش‌آموزان و خدمات آموزشی، استفاده از تجارب بین‌المللی نیز همگی از مزایا و معایب استفاده از فناوری‌های نوین در مدارس است.
دکتری مشاوره خانواده با اشاره به اینکه استفاده از فناوری‌های نوین در مدارس، معایب و آسیب‌های خاص خود را به همراه دارد، ادامه می‌دهد: از طرفی معایب استفاده از فناوری‌های نوین در مدارس شامل ایجاد حواس‌پرتی در دانش‌آموزان، نابرابری در استفاده و بهره‌مندی دانش‌آموزان از فرصت‌های آموزشی و فاصله دیجیتال و دسترسی نابرابر، کاهش تعاملات اجتماعی و مهارت‌های اجتماعی در دانش‌آموزان، مشکلات فنی و مختل شدن یاددهی و یادگیری، تأثیر منفی بر سلامت جسمی و روانی دانش‌آموزان و اعتیادهای دیجیتال، مخاطرات امنیتی و حریم خصوصی، زوال مهارت‌های سنتی است.
فیروزی عنوان می‌کند: در زمینه به‌کارگیری فناوری‌های نوین در مدارس باید مراقب بود که جریان تند و سیل‌آسای افزودن سخت‌افزار و نرم‌افزار به مدرسه امکان اندیشیدن درباره آثار و پیامدهای مثبت و منفی یا فرصت‌ها و تهدیدها را ضایع نسازد، باید در سایه بهره‌گیری از مرغوب‌ترین و ژرف‌ترین شکل هوش و حواس انسانی به تدوین سیاست‌های هوشمندانه و مدبرانه همت گماشت تا این فناوری خادم آموزش‌وپرورش و نسل جدید باقی بماند.
بر این اساس، استفاده از فناوری‌های نوین در آموزش نه تنها یک ضرورت، بلکه یک فرصت است تا کیفیت یادگیری را ارتقا دهیم، این فناوری‌ها با فراهم کردن دسترسی آسان به اطلاعات، ایجاد امکان یادگیری شخصی‌سازی شده، افزایش تعاملات اجتماعی، ارائه روش‌های نوین تدریس و آماده‌سازی دانش‌آموزان برای آینده نقش حیاتی در شکل‌دهی به نظام آموزشی مدرن دارد.
فناوری‌های نوین با ارائه ابزارها و روش‌هایی خلاقانه، کیفیت آموزش از دسترسی آسان به منابع آموزشی گرفته تا شخصی‌سازی تجربه یادگیری را به طرز چشمگیری ارتقا داده، این فناوری‌ها نه تنها فرایند تدریس را متحول کرده است، بلکه در یادگیری مؤثرتر نیز مؤثر خواهد بود، بنابراین بهره‌برداری صحیح از این فناوری‌ها باید یکی از اولویت‌های اصلی نظام آموزشی باشد تا بتوانیم آینده‌ای روشن‌تر برای نسل جدید بسازیم.