از این آثار ماندگار مجموعه تلویزیونی «گذر از رنج‌ها» و «از یادها رفته» کار فریدون حسن‌پور و سریال «پس از باران» و «بوم و بانو» ساخته سعید سلطانی نمونه‌هایی است که جغرافیای شمال ایران را نمایندگی کردند. این روزها با پخش «سوجان» بار دیگر خطه سبز گیلان به قاب تلویزیون بازگشته تا در بستر تاریخ روایتی درام را مهمان خانه‌ها کند. در این راستا با عوامل تولید این سریال، کاری از مرکز صداوسیمای استان گیلان نشستیم تا در جریان شرایط تولید، چالش‌ها و نکات پیرامونی این سریال قرار بگیریم. سریال «سوجان» به کارگردانی حسین تبریزی، تهیه‌کنندگی مهدی کریمی و میثم آهنگری و نویسندگی فریدون حسن‌پور هرشب ساعت ۲۲:۱۵ روی آنتن شبکه یک تلویزیون می‌رود. سوجان تولید صداوسیمای مرکز گیلان‌، روایت زندگی دختری به نام سوجان است که در بطن ماجرایی خانوادگی و عاشقانه، نگاهی جامعه‌شناسانه‌ به تحولات سیاسی اجتماعی ایران در قرن معاصر دارد. قصه‌ای که در دل جنگل‌های سرسبز شمال ایران روایت می‌شود. بهزاد فراهانی، سیما تیرانداز، بهنام تشکر، غزاله اکرمی، بیتا عالمی، رها راد، سارا اللهیاری، ثریا قاسمی، احسان امانی، مهرداد ضیایی، علی مرادی، مهران ضیغمی، بهادر زمانی، محمدرضا اکبری، رضا توکلی، مهدی صبایی، رامین راستاد، حمیدرضا نعیمی، مهران رجبی، نسرین نکیسا، حدیث نیک‌رو، ساغر عزیزی، امین چنارانی، نازنین رضوانی، منیره حسین‌زاده، مرسده جهانی، فرج‌ا... گل‌سفیدی، مرجان متقی، مهدی مخبری، پریسا دوستی، مرتضی عالم، زهرا جهرمی و … بازیگران اصلی این سریال پربازیگر هستند و حضور بازیگران بومی در این سریال یکی از نکات حائز‌اهمیت است.

حرکت به سوی استان‌ها
بخش اعظم قصه«سوجان» درخطه گیلان می‌گذرد. تقی ربانی،مدیرکل صداوسیمای مرکزگیلان با اشاره به شعار هویت‌محوری و عدالت‌گستری در ساخت سوجان  گفت: تهران به‌دلیل تجمیع امکانات و توانایی و زیرساخت تولید نمایشی انتخاب اول همه تولیدات قرار گرفته است. اما نکته قابل تامل این است که برای تحقق شعار هویت‌محوری و عدالت‌گستری که شعار ریاست محترم سازمان در دوره جدید است بحق نکات برجسته و آشکاری دارد. رسانه باید در تحقق این شعار به سوی مراکز برود. مراکز استانی توانایی‌های زیادی دارند که قطعا در این سریال و سایر سریال‌های مراکز به منصه ظهور خواهند رسید. بنابراین یکی از راه‌های تحقق شعار ریاست محترم سازمان، ساخت سریال در مراکز است‌. گیلان نیز با داشتن توانایی‌های متعدد از جمله آب و هوا و لوکیشن، فضای بسیار مناسبی برای ساخت سریال است که مادر سوجان یکی از آنهاست.  وی در مورد شناخت فرهنگ و تاریخ جامعه ایران به‌ویژه گیلانی‌ها با تماشای این سریال عنوان کرد: در این سریال فضای اجتماعی حاکم دهه 10 و 50 قرن معاصر در خانواده‌ و جامعه پیرامونی استان گیلان به تصویر درآمده ا‌ست. مدیرکل صداوسیمای مرکز گیلان درباره ظرفیت‌های این سریال در چندفصلی شدن نیز گفت: این سریال از ابتدا در پنج‌فصل طراحی شد تا در یک دوره 100ساله، پنج مقطع بارز از تاریخ گیلان را به تصویر بکشد. تاکنون فراز و فرود تاریخ استان گیلان و ایران در 100‌سال گذشته زمینه غنی آثار متعدد نمایشی بوده که در این سریال هم با نگاهی بدیع و تفکیک زمانی تولید خواهد شد.
ربانی، کشف و معرفی استعداد‌های هنرمندان بومی را از مواهب تولید پروژه‌ها در مراکز استانی معرفی و اضافه کرد: خوشبختانه استان گیلان در این مورد بسیار غنی ا‌ست و تاکنون مرکز گیلان حضور هنرمندان و بازیگران متعددی را در سطح ملی تجربه کرده است. ما در سریال سوجان ضمن معرفی بازیگران جدید بومی از پیشکسوتان ملی نیز حداکثر بهره را برده‌ایم.
این مدیر استانی سازمان صداوسیما پروژه‌‌ای مثل سوجان را که از ابعاد ملی برخوردار است، روایتگر تاریخ گیلان در فضایی فراتر از فضای رسانه‌ای استان بیان کرد و ادامه داد: همکاری و تعامل دستگاه‌های دیگر به تعرفه کردن صحیح پروژه توسط صداوسیمای گیلان و ایجاد هماهنگی‌بین دستگاه‌های ذی‌ربط بر‌می‌گردد‌. در این حوزه تلاش شد تا با رصد درخواست‌های گروه سازنده سریال و ایجاد دغدغه بین مدیران ارشد استان و اقداماتی همچون بازدیدهای دوره‌ای استاندار و سایر مدیران، طرح درخواست‌های پیش‌برنده اهداف سریال در جلسات مهم استانی توسط اینجانب و پیگیری مداوم از مدیران در راستای برآورده کردن نیازهای گروه سریال‌ساز از اهم اقدامات در این حوزه است. از این‌رو سپردن پروژه‌های این‌چنینی به استان‌ها می‌تواند اقدام مثبتی ارزیابی شود که از ظرفیت‌های مختلف استان‌ها برای ورود هر‌چه‌بیشتر به حوزه محتوا استفاده کرد.
   
شناخت از فرهنگ پر‌افتخار گیلان
ربانی، ضمن بیان دغدغه‌های مردم گیلان درباره آثار تولیدی گفت: «همواره در دوره‌های مختلف دغدغه مردم شریف و غیور گیلان این بوده که در برخی سریال‌ها آن‌طور که شایسته است به تاریخ غرور‌آفرین و ظلم‌ستیز گیلان اشاره نشده است و از‌این‌لحاظ با مطالبه‌ای مردمی در‌این‌خصوص مواجه بودیم. درونمایه اصلی این سریال پرداخت هنرمندانه به ویژگی‌های شخصیتی یک بانوی قهرمان گیلانی در ادوار مختلف زندگی‌اش است که در دوره تحولی رسانه ‌ملی با بازنویسی فیلمنامه و نظارت کیفی جناب آقای منفرد، مسیر فیلمنامه و نگارش آن بیشتر به‌سمت ایجاد فضایی برای شناخت درست فرهنگ پرافتخار گیلان توسط مخاطب پیش رفت. اساسا در دوره تحولی رسانه‌ ملی، یکی از مؤلفه‌های مهم سند تحول ابلاغی ریاست ارجمند سازمان هویت‌محوری بوده که این مؤلفه مهم و اثرگذار باید در تمامی تولیدات رسانه‌ای نصب‌العین مدیران و سازندگان آثار قرار گیرد. در این سریال، قرار است روایتی تاریخی از ادوار مختلف قرن معاصر حول محور شخصیت یک بانوی گیلانی روایت شود. هرچقدر این هویت درست‌تر و حقیقی‌تر اما هنرمندانه معرفی شود اثرگذاری آن در نسل جوان و آحاد مخاطبان بیشتر خواهد شد. در این سریال شاهد رشادت‌های زن گیلانی در موضوعاتی همچون مبارزه با استبداد، تحکیم بنیان خانواده و مسائلی از این دست خواهیم بود که ان‌شاا... برای مخاطبان گیلانی رضایت‌بخش و برای سایر هموطنان روزنه‌ای برای آشنایی با تاریخ زرین گیلان‌زمین باشد.»
   
قابی از هنرمندان بومی و ملی 
مدیر مرکز گیلان درباره چالش‌ها و تولید سریال سوجان عنوان کرد: «در تولید نمی‌توان گفت چالش خاصی وجود داشته اما فراتر از چالش دعوت از کارگردان مطرح، با توجه به این‌که این خطه همواره در معرفی هنرمندان اثرگذار و صاحب‌سبک پیشگام بوده، باید این دغدغه را لحاظ کرد که در پروژه‌های بزرگ فضای همکاری برای هنرمندان و عوامل تولید گیلانی نیز مهیا باشد. از این‌رو، با بهره‌گیری از تجربه هنرمندان ملی، و استفاده از توانمندی هنرمندان جوان گیلانی در کنار هم، می‌توان به نتایج خوبی دست یافت. چرا‌که در دوره تحولی رسانه‌ملی، یکی از اهداف اصلی سند تحول عدالت‌گستری است که در این دست تولیدات با پررنگ‌کردن فضای فعالیت جوانان و افرادی که تا‌کنون دسترسی کمتری به پروژه‌های بزرگ داشته‌اند می‌توان برای نیل به این هدف ارزشمند کوشید. در حوزه‌های مختلف از جمله گروه کارگردانی، تیم تهیه و تولید، بازیگری و... در گیلان افراد مستعدی وجود دارند که می‌توانند در‌کنار هنرمندان با‌سابقه کشورمان کسب تجربه نموده و توان خوبی را برای ارتقای کیفیت تولید به‌کار گیرند.»
   
این سرسبزی جذاب
حسین تبریزی، کارگردان این اثر را با ساخت سریال‌هایی نظیر صبح آخرین روز، تا رهایی، جاده در دست تعمیر و... می‌شناسیم. وی با اشاره به تاثیر طبیعت گیلان در انتخاب آن برای لوکشین فیلم‌ها و سریال به جام‌جم گفت: «در مناطق سرسبز گیلان و مازندران، آثار نمایشی زیادی ساخته‌شده و این فضاها همیشه برای مخاطب جذابیت و تازگی دارند. به‌عنوان مثال، سریال «پس از باران» یک درام عاشقانه بود که در خاطر مردم ماندگار شده است. سریال «سوجان» نیز با بهره‌گیری از همین فرمول نوشته شده است. از نکات بارز این سریال در‌واقع پرداخت به چند دهه مختلف نقش زنان گیلان در ادوار مختلف تاریخی، اعتلای خانواده، حماسه جنگل و فرهنگ‌سازی کلی این استان است.» کارگردان سوجان ادامه داد: «این سریال از دوران جنگلی‌ها و در دهه ۱۳۰۰ آغاز می‌شود و تا قبل از انقلاب در سال ۱۳۵۷ ادامه دارد. این‌کار با سختی‌ بازسازی تاریخی و دکورها و آکسسوار خاص آن دوران مواجه بود. در میان تولیدات آپارتمانی و امنیتی، جا برای چنین‌کارهایی خالی بود و امیدوارم مخاطبان با فراغ‌ بال به تماشای این سریال بنشینند و از زیبایی‌های طبیعت کشورمان لذت ببرند.»
وی در‌خصوص انتخاب بازیگران این سریال اضافه کرد: «پروژه سوجان کار پربازیگری بود؛ نیاز به تعدادی بازیگر ملی داشتیم که برای مخاطب شناخته شده باشند و مخاطبان با آنها خاطره داشته باشند. دیگر بازیگران را سعی کردیم از همان اقلیم و بازیگران بومی تئاتر گیلان استفاده کنیم. این ماهیت خود سوجان است که می‌طلبید بازیگرانی با رنگ‌وبوی گیلان با آن همراه باشند و خود پروژه به ما مسیر می‌داد. بنابراین در انتخاب بازیگران با تلفیقی از بازیگران شاخص و بومی تیم بازیگران را بستیم. به‌طور‌کلی، حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد از بازیگران ملی و حدود ۵۰ درصد از بازیگران بومی انتخاب شدند.» 
تبریزی ادامه داد: «انتخاب بازیگران بر‌اساس شخصیت‌هایی که نوشته شده بود انجام شد. تلاش کردیم تا جای ممکن به نقش‌ها نزدیک باشند؛ اما از آنجا که در این اثر به مقطع خاصی از تاریخ اشاره داشتیم، نقش گریم و تیپ‌سازی این کارکترها کمی چالش‌برانگیز بود. طولانی‌مدت‌ بودن پروژه باعث می‌شد که بازیگران را به‌مدت زیادی آماده نگه داریم و این کار را سخت‌تر می‌کرد. برای همین مجبور بودیم از بازیگرانی استفاده کنیم که بتوانیم در طول مدت فیلمبرداری آنها را در‌کنار تیم داشته باشیم. همگی بازیگران همکاری و همراهی خوبی با ما داشتند و کار با تمام سختی‌ها پیش رفت.
   
تزریق حس لطافت
کارگردان سوجان با بیان این‌که «هر اثر نمایشی که ساخته می‌شود یکی از ویژگی‌های چالش‌برانگیزش کارگردانی است» ادامه داد: کارگردان باید در تنیدن بازی، تصاویر، لوکیشن‌ها، موسیقی و...حس لطافت و همذات‌پنداری را برای مخاطب ایجاد کند. ضمن این‌که من اصالتا ترک هستم و با اقلیم گیلان در حد همه مردمی که برای مسافرت و گردشگری به شمال سفر دارند آشنایی داشتم. برای ساخت مادرسوجان نیاز داشتم که به آداب و سنن گیلان نزدیک شوم. هرچند که آقای حسن‌پور نکاتی را در فیلمنامه لحاظ کرده بودند، اما برای من که درگیر کار هستم، این نکات به‌طور کامل قابل لمس نبود. بنابراین، مجبور شدم مدتی را قبل از شروع فیلمبرداری در گیلان بگذرانم تا رفتارها و خصوصیات مردم و اقلیم را بهتر درک کنم.»  تبریزی درباره نزدیکی سریال سوجان به فرهنگ گیلان گفت: «ما درکار بسیار تمرکز کردیم تا روستایی که ساخته می‌شود و ساختار آن، بسیار ملموس باشد. شاید برای ما تهرانی‌ها، دیدن این سنن جذاب باشد،اما قطعا مردم گیلان از آن لذت بیشتری خواهند برد و حساس‌تر برآورد خواهند کرد. سعی کردم به آداب و رسوم گیلانی پایبند باشم، این موضوع دغدغه کار کارگردانی را واقعا دشوار می‌کرد. تیم کارگردانی نیز در تمامی جنبه‌ها حتی تیم هنروران، سعی کرد تا دقت‌نظر داشته باشد و این فضای بومی را لحاظ کند. این کارگردان میزان جذابیت سوجان را این‌گونه بیان کرد: «نمی‌توانم به‌طور دقیق بگویم که سوجان چقدر در جذب مخاطب می‌تواند موثر واقع شود، اما در گفت‌وگو با دوستان صاحب‌نظری که کار را دیده‌اند و تجربه شخصی‌ام، احساسم این است با توجه به کارهایی که تاکنون دیده‌ام و البته روندی که در مونتاژ سریال داریم، مخاطبان می‌توانند پس از سال‌ها یک کار متفاوت را از قاب تلویزیون ببینند. هدف ما این است که واقع‌گرایی را در کار حفظ کنیم و باورپذیری را افزایش دهیم. امیدوارم که سازمان کارهای خوب و فاخر بیشتری بسازد. این سریال یک اثر خانوادگی است، اما باید توجه ویژه‌ای به نسل جوان هم داشته باشیم تا آنها نیز با تلویزیون همراه باشند.»

تاریخ ایران در قصه‌ای از گیلان
مهدی کریمی، تهیه‌کننده سریال که پیش از این آثاری نظیر «جلال» را تهیه کرده درباره قصه سوجان گفت: این سریال، نمایش یک دوره تاریخی از جغرافیای گیلان است که به نقش مؤثر زن در خانواده اشاره می‌کند و به سه نسل زن در خانواده (مادربزرگ، مادر و نوه) می‌پردازد. در قصه جوانی مادرجان، جوانی سوجان و ماجراهای دیگر‌را‌می‌بینیم.وی ادامه داد: نکته مهم این است که در بستر این روایت خانوادگی و اجتماعی تحولات سیاسی و حاکمیتی را هم مشاهده خواهیم کرد. این وقایع تقریبا مطابق واقعیت و اتفاقاتی که در ایران افتاده به تصویر کشیده می‌شود.این تهیه‌کننده درباره اقبال بیشتر سریال‌سازان به تهران‌گریزی و روایت قصه‌های تلویزیونی در شهرهای دیگر طی سال‌های اخیر ادامه داد: در طول این چهار دهه و در مجموعه تولیدات سازمان صداوسیما، آثار بسیاری دور از مرکز تهیه شده اما در دهه‌های اخیر به‌دلیل تنوع تولیدات رسانه‌ای خصوصا در پلتفرم‌ها، سینما و خود صداوسیما جای خالی دیده‌شدن فرهنگ متنوع و جغرافیای گسترده ایران وجود دارد. به‌نظر می‌رسد به‌دلیل مشکلات و هزینه‌های بالای ساخت آثار در مناطقی دور از مرکز، ما و برخی از همکاران و مدیران تصمیم می‌گیریم که بیشتر تولیدات در مرکز انجام شود. حتی برخی سریال‌ها که داستان آنها جغرافیا را در مکانی دور از تهران معرفی می‌کند، در واقع در همین شهر تصویربرداری شده‌اند. ضعف امکانات یا محدودیت‌های هزینه‌ای اجازه نمی‌دهد از تهران دور شوند. زمانی گمان می‌رفت وقتی کاری از مرکز دور شود، هزینه‌هایش کم می‌شود اما برعکس است. مجموعه پروژه‌ها به محض فاصله‌گرفتن از مرکز، با هزینه‌های اضافی مواجه می‌شوند؛ مواردی نظیر امکانات فنی، ساختاری و حتی حوزه بازیگری در خارج از تهران هزینه‌های بیشتر تحمیل می‌کنند که این موضوع می‌تواند بودجه پروژه را به چالش بکشد. بازیگران شناخته‌شده که در مرکز در حال کار هستند به‌سختی می‌توانند در شهری دیگر هم مقابل دوربین بروند و 6 ــ 5 ماه از مرکز دور باشند. اگر این دشواری‌ها نباشد، بعید می‌دانم دست‌اندرکاران رغبتی به مرکزگریزی نداشته باشند. تنوع جغرافیایی که در کشور وجود دارد، جذابیت‌های بصری را به کار اضافه می‌کند که واقعا جای خالی‌اش در رسانه‌ملی و پلتفرم‌ها دیده می‌شود. همچنین پتانسیل‌هایی که در برخی استان‌ها از ظرفیت بازیگری و عوامل اجرایی وجود دارد واقعا از نظر تخصصی وزنه‌ای برای کار است و همان‌طور که گفته شد این سال‌ها بیشتر از آن بهره بردیم. وی افزود: تجربه‌ای که در سریال «جلال 1» در جغرافیای آذربایجان‌شرقی داشتیم، درسریال سوجان امتیازی هم برای بنده به همراه داشت و آن متمرکز بودن قصه در استانی غیر از تهران است. حضور دوربین درمحل واقعی قصه از نظر تنوع بصری، قدرت اجرایی و باورپذیری به روایت کمک می‌کند. باید با درایت خاص از پروژه‌های این‌چنینی حمایت کنند.برای یک‌سری امکانات به مرکز وابسته هستیم؛ مثل آکسسوار تاریخی که نیاز مبرم باورپذیری طراحی صحنه چنین آثاری است.اگر وسیله‌ یا ماشین‌های قدیمی راازتهران اجاره کنیم باید بهای بیشتری بابت رفت‌وآمد برای اجاره بپردازیم اما نتیجه که جذابیت بصری وروایی کار است این دشواری‌ها را قابل تحمل می‌کند.
   
عبور از فضای روستایی و شهری
به ‌گفته کریمی ایفاگران نقش‌های اصلی، غزاله اکرمی و علی مرادی هستند که در این سریال بار عاطفی را هم به‌دوش می‌کشند. در واقع مخاطبان در کنار دیدن وقایع تاریخی و ماجراهای خانوادگی، عاشقانه‌ای پرفراز و نشیب را به تماشا خواهند نشست. این تهیه‌کننده گفت: شخصیت سوجان، دختر فهمیده واهل معرفت خانواده است که زیر‌نظرمادربزرگ رشد کرده ونسبت به زمانه خود آگاهی دارد. در امر تحصیلات مورد حمایت خانواده بوده و تحصیلات عالیه دارد وبا دیگر دختران روستا متفاوت است. این نسل(سوجان، مادر و مادربزرگش)همه قابله هستندوبه همین دلیل تمام روستا نسبت به مادرجان(با بازی ثریا قاسمی) احساس فرزند به مادر را دارند. مادرجان هم آنان را فرزندان خود می‌داند. در واقع در این سریال الگویی هویتی در رابطه عاطفی میان روستاییان را خواهیم دید. شخصیت‌های اصلی به نوعی مردم‌دار، معتبر، اهل معنویت، آگاهی‌بخش و دستگیر اهالی روستا هستند. خانواده محجوب و مورد وثوقی هستند که اهالی روستا رابطه عاطفی خوبی با آنها دارند. همچنین در این اثر همیاری و کارهای گروهی روستاییان در مقابل ظلم‌های بیرونی دیده می‌شود.
   
از سیاهکل تا رشت
میثم آهنگری، دیگر تهیه‌کننده سریال نیز در گفت‌وگو با ما درباره ویژگی‌های سریال که ممکن است در جذب مخاطبان کمک کند، عنوان کرد: از همه مهم‌تر این است که این مجموعه تلویزیونی فرهنگ و رسوم گیلان را از 100 سال پیش تا الان به تصویر می‌کشد. همچنین استحکام خانواده و قدرتی را که خانم‌ها در خانواده دارند، نشان می‌دهد. در سریال بعد از قیام میرزا را خواهیم دید تا قبل از انقلاب اسلامی؛ در واقع با قصه زندگی چند نسل در یک خانواده همراه هستیم. روایت از زبان نقشی است که خانم ثریا قاسمی بازی می‌کند. نقش جوانی‌های ایشان رابازیگری ازخطه گیلان بازی می‌کندو این بخش بعد از قیام میرزا کوچک‌خان است. این شخصیت وقتی پیر می‌شود برای نوه‌اش سوجان روایت می‌کند. سریال، فیلمنامه خوبی دارد و فکر می‌کنم در زمان پخش با بازخوردهای خوبی مواجه شویم. دیگر تهیه‌کننده سریال درباره لوکیشن‌ها اضافه کرد: لوکیشن‌ها در بخش‌های مختلف لاهیجان گرفته شده است. بخش‌هایی را در سیاهکل تصویربرداری کردیم؛ در رشت و بندر انزلی هم تصاویری گرفته‌ایم.
در پایان گفت‌وگوهای انجام شده باید توجه داشت که با نگاهی به کارنامه رسانه‌ملی، می‌توان دریافت که تولید سریال‌های تاریخی و درام به یک روند مثبت تبدیل شده و مخاطبان نیز با اشتیاق به تماشای آنها می‌پردازند. در جدیدترین آثار، سریال سوجان که به‌تازگی روی آنتن رفته از همین روند سریال‌سازی بهره برده که نشان‌دهنده ادامه این روند و توجه به تاریخ معاصر است. این نوع تولیدات نه تنها به غنای فرهنگی جامعه کمک می‌کنند، بلکه به نسل‌های آینده نیز این امکان را می‌دهد تا با تاریخ و فرهنگ خود آشنا شوند و از تجربیات گذشته بهره‌مند شوند. در نهایت می‌توان گفت که سریال‌های درام تاریخی در تلویزیون ایران نه تنها به سرگرمی می‌پردازند، بلکه به آگاهی‌بخشی و ارتقای فرهنگ عمومی نیز کمک شایانی می‌کنند.

آشنایی با عناصر فرهنگی یک خطه
مدیر‌کل مرکز صداوسیمای گیلان، آشنایی کارگردانان مطرح با فضای استان‌ها را از‌جمله نکات مثبت همکاری‌های بین مرکز و استان‌ها دانست و افزود: در این پروژه آشنایی کارگردان محترم با فضای گیلان ازجمله نکات مهم بود. چه در حوزه جغرافیا و اقلیم، چه در مورد آداب و رسوم، زبان و لهجه، تاریخ گیلان، شخصیت‌های برجسته تاریخی، رویدادهای مهم و اثرگذار تاریخی و‌... که در دوره‌های قبل و تولیدات پیشین در برخی از مواقع حساسیت‌زا بوده است اما از آنجایی که در بازنویسی فیلمنامه و نظارت کیفی روند تولید بسیاری از این مسائل تاریخی و حساسیت‌برانگیز رعایت شده، این دغدغه نیز رفع شد.ربانی درباره نویسنده سوجان، گفت: بخش عمده‌ای از دغدغه‌های بومی که در بخش قبلی گفته شد با توجه به اصالت گیلانی فریدون حسن‌پور و این‌که ایشان تجربه‌ تولید آثار موفق در گیلان را نیز دارند در پیشبرد اهداف سریال کمک شایانی داشت.  اساسا آنچه که به کارگردان برای تولید یک اثر مطلوب کمک شایان‌توجهی می‌کند یک متن مناسب است که ابعاد مختلف را در خود دیده باشد. از این حیث این سریال با دغدغه‌ای مواجه نبود.