به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری دانشجو _ فاطمه قدیری، سکته مغزی، به عنوان دومین عامل مرگ و میر در سطح جهانی، امروزه به یکی از بیماری‌های رایج بدل شده است. هر ساله بیش از ۱۷ میلیون نفر در سراسر دنیا به این بیماری مبتلا می‌شوند که از این تعداد، حدود ۶ میلیون نفر جان خود را از دست می‌دهند و نزدیک به ۵ میلیون نفر دچار درجاتی از ناتوانی می‌شوند. بر اساس گزارش انجمن سکته مغزی ایران، در ایران نیز این آمار نگران‌کننده است، به طوری که هر پنج دقیقه یک نفر دچار سکته مغزی می‌شود. در کشور ما سالانه حدود ۵۵۰ هزار نفر دچار سکته مغزی می‌شوند که این عدد به طور تقریبی ۱۱۳ تا ۱۴۹ مورد در هر ۱۰۰,۰۰۰ نفر جمعیت است. سکته مغزی همچنین به عنوان یکی از علل اصلی مرگ و ناتوانی در کشور شناخته می‌شود؛ که از هر ۱۰ مورد سکته مغزی، حدود ۱ تا ۳ مورد منجر به مرگ می‌شود و این وضعیت نگران‌کننده در زمینه بهداشت عمومی است.
کارشناسان معتقدند که حدود ۹۰ درصد از موارد سکته مغزی به ۱۰ عامل اصلی ارتباط دارد. از جمله این عوامل می‌توان به فشار خون بالا، چربی خون، دیابت، استعمال دخانیات، اضافه وزن، کم‌تحرکی، بیماری‌های قلبی، استرس، مصرف الکل و رژیم غذایی نامناسب اشاره کرد. از آنجا که در هر دقیقه، حدود ۲ میلیون سلول عصبی در فردی که دچار سکته مغزی شده است از بین می‌رود، اهمیت درمان سریع و به موقع برای این بیماران بسیار بالاست. همچنین مدیریت به موقع بیماری‌هایی مانند فشار خون می‌تواند در کاهش احتمال بروز سکته مغزی تأثیر بسزایی داشته باشد.
متخصصان مغز و اعصاب تأکید دارند که با ایجاد تغییرات در سبک زندگی، مانند رعایت خودمراقبتی و کاهش عوامل خطرزا، می‌توان از بروز سکته مغزی پیشگیری کرد. آنها توصیه می‌کنند که افراد با پزشک خانواده یا متخصص مشاوره داشته باشند و براساس توصیه‌های آنها از سلامتی خود مراقبت کنند. همچنین لازم است که افراد به پزشک معتمد خود پایبند باشند و به طور مداوم پزشک خود را تغییر ندهند، زیرا عدم وجود سوابق پزشکی و پرونده درمانی می‌تواند به تشخیص و درمان صحیح آسیب برساند.
شیوع سکته مغزی در مردان و شدت آن در زنان
به گفته مدیر گروه بیماری‌های مغز و اعصاب دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، آمار‌ها نشان می‌دهند که شیوع سکته مغزی در مردان بیشتر است، اما علائم این بیماری در زنان به شکلی شدیدتر ظاهر می‌شود. بر اساس تحقیقات انجام شده، ایران پس از اوکراین، یکی از بالاترین آمار‌های شیوع سکته مغزی را در بین کشور‌های جهان دارد.
دکتر محمد سعادت‌نیا بیان کرد که شایع‌ترین عامل خطر در بروز سکته مغزی فشار خون بالاست. این عامل که به عنوان "قاتل خاموش" شناخته می‌شود، از طریق تأثیر بر عروق مغزی و قلبی به تصلب شریان‌ها می‌انجامد و موجب بروز سکته می‌شود. سایر عوامل خطر شامل دیابت، چربی خون، بی‌تحرکی، استرس، چاقی، استعمال دخانیات و مصرف مواد مخدر نیز در بروز این بیماری نقش دارند. به گفته وی، بیماری‌های قلبی و عروقی قوی‌ترین عامل خطر برای سکته‌های مغزی محسوب می‌شوند، زیرا اختلالات ریتم قلب خطر سکته را افزایش می‌دهند.
انواع سکته مغزی
سعادت‌نیا ادامه داد که سکته‌های مغزی به دو نوع خونریزی‌دهنده و غیرخونریزی‌دهنده تقسیم می‌شوند. سکته‌های خونریزی‌دهنده زمانی رخ می‌دهند که شریان‌های مغزی پاره شده و خون در بافت مغزی و پرده‌های آن پخش می‌شود. این نوع از سکته‌ها حدود ۱۵ درصد از کل موارد را تشکیل می‌دهند. در مقابل، سکته‌های غیرخونریزی‌دهنده زمانی رخ می‌دهند که یک لخته خون رگ‌های مغزی را مسدود کرده و موجب قطع خونرسانی به برخی از نواحی مغز می‌شود. این نوع سکته‌ها حدود ۸۵ درصد از کل موارد را شامل می‌شوند.
اهمیت درمان به موقع
متخصصان تأکید می‌کنند که در صورت مشاهده علائم سکته مغزی، مانند از دست دادن ناگهانی تعادل، کاهش بینایی در یک یا هر دو چشم، غیر متقارن شدن چهره، ضعف یا بی‌حسی در دست یا پا، مشکل در گفتار یا گیج به نظر رسیدن فرد، باید سریعاً با اورژانس تماس گرفت. به گفته سعادت‌نیا، درمان سکته حاد مغزی با تزریق داروی حل‌کننده لخته ممکن است. اگر بیمار را در کمتر از یک و نیم ساعت اولیه به بیمارستانی مجهز برسانند، شانس بهبود به مراتب بیشتر خواهد بود. تحقیقات نشان می‌دهد که در صورت انتقال بیمار به بیمارستان طی سه ساعت اول، از هر ۸ نفر، یک نفر و اگر این انتقال ظرف چهار و نیم ساعت انجام شود، از هر ۱۴ نفر یک نفر شانس بهبود دارد.
میانگین سنی بروز سکته مغزی
مدیر گروه بیماری‌های مغز و اعصاب دانشگاه علوم پزشکی اصفهان اضافه کرد که میانگین سنی بروز سکته حاد مغزی در ایران ۱۰ سال زودتر از میانگین جهانی است، که این موضوع نگرانی‌های زیادی را برای متخصصان به همراه دارد. وی خاطرنشان کرد که وزارت بهداشت طرح جامعی برای درمان به موقع و مؤثر سکته مغزی تهیه کرده است که شامل تزریق دارو‌های حل‌کننده لخته خون و بهبود اختلالات خونرسانی به مغز است.
نقش کنترل بیماری‌ها و رژیم غذایی
به گفته دکتر شهربانو مظاهری، رئیس اداره بیماری‌های معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، با مدیریت بیماری‌هایی مانند دیابت، فشار خون و مشکلات قلبی و عروقی و همچنین با رعایت رژیم غذایی سالم و انجام ورزش‌های سبک می‌توان از ابتلا به سکته مغزی پیشگیری کرد. وی افزود که دیگر موارد مراقبتی شامل کنترل چربی خون، ترک سیگار و الکل، مدیریت وزن و کاهش استرس نیز می‌شود.
وی بیان کرد که در اصفهان، پنج بیمارستان مجهز به نام‌های کاشانی، الزهرا، شریعتی، امین و غرضی به بیماران سکته حاد مغزی خدمات درمانی ارائه می‌دهند. همچنین امکانات لازم برای درمان بیماران سکته حاد مغزی در شهرستان‌های اصفهان از جمله مبارکه، لنجان، فلاورجان، نجف آباد، خمینی شهر و شاهین شهر فراهم شده است.
زمان طلایی برای درمان سکته مغزی
دکتر حمید گنجی، مدیر درمان معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، تأکید کرد که سکته حاد مغزی امروزه با استفاده از دارو‌های حل‌کننده لخته قابل درمان است، و مردم نباید از درمان این بیماری ناامید شوند. وی یادآور شد که برای موفقیت درمان، بیمار باید در کمترین زمان ممکن به بیمارستان منتقل شود.
وی همچنین افزود که در هر منطقه از استان اصفهان، یک بیمارستان به عنوان مرکز درمان سکته مغزی انتخاب شده است، و اورژانس‌های پیش‌بیمارستانی نیز به گونه‌ای هماهنگ شده‌اند که بیماران را به سرعت به این مراکز برسانند تا اقدامات درمانی لازم به موقع انجام شود.