سرویس هنر خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - نازنین‌فاطمه سامنی: چهل‌ویکمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران با بخش ویژه‌ای به نام «کتاب و سینما» فرصتی کم‌نظیر برای نمایش آثاری است که به اقتباس از ادبیات، هنر و وقایع تاریخی پرداخته‌اند. این بخش که به نوعی یک «جشنواره در جشنواره» محسوب می‌شود، با حضور ۲۷ فیلم کوتاه از کارگردانان جوان و با استعداد، جایگاه ویژه‌ای در این رویداد فرهنگی دارد. انجمن سینمای جوانان ایران با همکاری خانه کتاب و ادبیات ایران، همواره به تشویق این هم‌نشینی خلاقانه پرداخته و در تلاش است که با ترویج اقتباس، گامی در جهت ارتقاء سینمای بومی و ترویج هنر روایتگری بردارد.
امسال، این بخش از جشنواره با ارائه آثار متنوع از داستان‌های ایرانی و خارجی، نقاشی‌ها و حتی فیلم‌های دیگر، تجربه‌ای منحصربه‌فرد و غنی را برای مخاطبان فراهم کرده است. همچنین، جوایز ویژه‌ای برای برگزیدگان این بخش در نظر گرفته شده که به تداوم و تقویت مسیر فیلم‌سازی اقتباسی کمک شایانی می‌کند. حضور پررنگ این آثار نشان از تمایل روزافزون فیلم‌سازان جوان به کاوش در عمق ادبیات و هنر و تجسم آنها در قالب فیلم‌های کوتاه دارد، که این امر نویدبخش آینده‌ای روشن برای سینمای ایران است. در این رابطه با سید جواد میرهاشمی، مدیر انتشارات و پژوهش انجمن سینمای جوانان ایران و فیلم‌ساز، پژوهشگر و مدرس سینما گفت‌وگویی داشتیم که در ادامه می‌خوانید.
- ۲ بخش مورد توجه برای مخاطبان کتابخوان جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران، بخش «کتاب و سینما» و نمایشگاه تخصصی «کتاب و سینما» است. این بخش و به خصوص تداومش، جلوه‌ای متفاوت به این رویداد فرهنگی و هنری می‌بخشد. آیا امسال شاهد رقابت بیشتری در این بخش‌ها خواهیم بود؟
در چهل‌ویکمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران، شاهد ظهور و رشد قابل توجهی از علاقه فیلم‌سازان جوان به بحث اقتباس ادبی هستیم. این وضعیت، به وضوح نشان‌دهنده تلاش‌های هدفمند انجمن سینمای جوانان ایران در جهت تقویت سینمای بومی از طریق تنوع‌بخشی و ایجاد فضای مساعد برای فیلم‌های اقتباسی است. قرار گرفتن بخش ویژه «کتاب و سینما» در این جشنواره، به حقیقت یک «جشنواره در جشنواره» بدل شده است که از اهداف و راهبردهای بلندمدت این انجمن بهره‌برداری می‌کند.
وجود ۸ فیلم از مجموع ۲۷ فیلم کوتاه حاضر در بخش «کتاب و سینما» که قابلیت رقابت در بخش ملی را دارند، توجه ویژه‌ای به کیفیت و عمق این آثار را نمایان می‌کند. این مسئله نه‌تنها به غنا و تنوع موضوعی فیلم‌ها کمک کرده، بلکه نشان‌دهندۀ فزونی علاقه و انگیزه‌ی فیلم‌سازان به اقتباس از داستان‌ها، وقایع تاریخی و حتی آثار هنری دیگر است. از داستان‌ها و افسانه‌های ایران و جهان تا الهام از نقاشی‌ها و فیلم‌ها، این تنوع در موضوعات و ژانرها، تجربه‌ای منحصر به فرد و بکری را برای مخاطبان رقم زده است.
در نهایت، بخش «کتاب و سینما» فرصتی مناسب برای تماشای جهانی فشرده و کوچک اما شگفت‌انگیز از اقتباس‌ها را ایجاد کرده است. تنوع و غنای آثار ارائه‌شده در جشنواره، افزون بر غنای بصری و محتوایی، فرصتی استثنایی برای فیلم‌سازان فراهم می‌آورد تا بتوانند خلاقیت و نوآوری‌های خود را به نمایش بگذارند. این روند نویدبخش، توسعه و بالندگی «اقتباس در فیلم کوتاه» است. این توسعه نتیجه بذری است که در گذشته کاشته شده و به فعل درآمده است. انجمن به همراه خانه کتاب و ادبیات ایران همواره از اقتباس با شعار «هم‌نشینی کتاب و سینما» حمایت کرده و بر اهمیت این هم‌افزایی تأکید دارد.
امید است روزی فرا رسد که انجمن و خانه کتاب به طور ویژه از فیلمسازانی که در پی تولید فیلم اول سینمایی اقتباسی‌شان هستند، حمایت کنند. این اقدام نه تنها به پرورش استعدادهای جوان کمک خواهد کرد، بلکه از سردرگمی و رها شدن آنان در مسیر خلاقیت جلوگیری خواهد کرد. با توجه به نقش حیاتی ادبیات در شکل‌گیری و پیشرفت سینما، حمایت از فیلم‌سازان جوان و همچنین ادیبان موجب ارتقاء کیفیت آثار سینمایی خواهد شد.
نمایشگاه تخصصی کتاب و سینما در این رویداد فرهنگی و هنری، نگین جشنواره است. با این حال، توجه داشته باشید که این نگین بدون هم‌افزایی دیگر بخش‌های اصلی و جنبی و حضور فیلم‌سازان و تماشاگران جلوه‌ای نخواهد داشت. نگین پیاده زمانی ارزش پیدا می‌کند که تراشیده و سوار رکابی شود.
- آیا دسته‌بندی خاص فیلم‌ها در انتخاب و داوری تأثیر دارد؟
آثار راه‌یافته به بخش کتاب و سینما بیشتر به عنوان یک امر پژوهشی قابل بررسی است تا نشان دهد فیلم‌ساز به کدام موضوع‌ها گرایش دارد و تأثیری در انتخاب یا داوری فیلم‌ها نخواهد داشت.
فیلم‌های کوتاه اقتباس‌شده از داستان‌های ایرانی در این بخش، «آخرین سواری» به کارگردانی محمدامین قربان‌زاده برگرفته از مجموعه داستان «میدان ونک، یازده و پنج دقیقه» نوشته سیامک گلشیری، «بهش میگن منمنداس» به کارگردانی محمد متعمد برگرفته از باورهای عامیانه جنوب ایران، «پای پرواز» به کارگردانی روح‌الله جلالی‌طلب برگرفته از کتاب «تویی که نشناختمت» نوشته سعید علامیان، «پاییز آمد» به کارگردانی سجاد انتظارمهدی برگرفته از کتاب «پاییز آمد» نوشته گلستان جعفریان، «تونل» به کارگردانی احسان امینی برگرفته از کتاب «همین امشب برمی‌گردیم» نوشته پیمان اسماعیلی، «جنگل» به کارگردانی محمدرضا مرادی برگرفته از کتاب «شکار شبانه» نوشته صمد طاهری، «سیزده سالگی» به کارگردانی محمد اسفندیاری برگرفته از کتاب «باران گرفته است» نوشته احمد یوسف‌زاده، «شاهپر» به کارگردانی روناک جعفری برگرفته از شاهنامه حکیم فردوسی «کوتای» به کارگردانی سهیلا پورمحمدی برگرفته از کتاب «تنور و داستان‌های دیگر» نوشته هوشنگ مرادی‌کرمانی، «پسران فریدون» به کارگردانی حسین مرادی برگرفته از شاهنامه حکیم فردوسی، «تعمیر شب» به کارگردانی ابراهیم پشت‌کوهی برگرفته از مجموعه داستان «دیوان سومنات» نوشته ابوتراب خسروی، «دالکه» به کارگردانی مهتاب شیخ‌انصاری برگرفته از مجموعه داستان «سیریا، سیریا» نوشته منیرو روانی‌پور، «طلوع سرد» به کارگردانی محمدحسین رمضانی برگرفته از کتاب «خاطرات یک مرده‌شور» نوشته مطهره مردانیان است.
همچنین فیلم‌های کوتاه اقتباس‌شده از منابع خارجی، «شازده کوچولو» به کارگردانی عمار خطی با نگاهی به داستان «شازده کوچولو» نوشته آنتوان دوسنت اگزوپری، «برقص» به کارگردانی پوریا دهقان برگرفته از شعر محمود درویش، «رئیس شمایی» به کارگردانی امین خنکال برگرفته از داستان کوتاهی نوشته آنتوان چخوف، «نسبتا خوشبخت» به کارگردانی حمید حیدری‌صفری برگرفته از مجموعه داستان «مردی هست که عادت دارد با چتر بکوبد توی سرم» نوشته فرناندو سورنتینو، «خپره» به کارگردانی مجتبی کشاورزی برگرفته از کتاب «مسخ» نوشته فرانتس کافکا، «فرزند آدم» به کارگردانی سبا ابراهیم‌پور برگرفته از نقاشی «پسر انسان» اثر رنه ماگریت، «هارمونیکا» به کارگردانی محمدرضا قدیمی برگرفته از کتاب «اپرای شناور» نوشته جان بارت، «ابله» به کارگردانی میثم محمدخانی برگرفته از کتاب «آواز کافه غم‌بار» نوشته کارسون مکالرز هستند و فیلم‌های کوتاه اقتباس‌شده از یک ماجرای واقعی «سر» به کارگردانی سیدعلیرضا رضایی، «هشت تیر» به کارگردانی محمد آهنگر، «سرباز» به کارگردانی حسین ترک‌جوش و «نخ» به کارگردانی زهرا ترکمنلو است.
تنها فیلم کوتاه اقتباس‌شده از فیلم «راز» به کارگردانی مازیار فرسام برگرفته از فیلم «جن‌گیر» به کارگردانی ویلیام فریدکین است و فیلم کوتاه مستند اقتباسی «گدار» به کارگردانی اعظم مرادی برگرفته از کتاب «ماهی سیاه کوچولو» نوشته صمد بهرنگی است.
- آیا جوایز ویژه «کتاب و سینما» در این دوره تغییر کرده است؟ و چند برگزیده خواهید داشت؟ و این‌که تمام آثار در یک سالن پخش خواهد شد؟
بنا به رویه پیشین، ۳ جایزه و یک تندیس جشنواره خواهیم داشت. بخش‌های جانبی معمولاً جایزه یا تندیس ندارند، اما این بخش ویژه است و تندیس نیز اهدا خواهد شد. در نمایش هم هیچ اختلاف با بخش ملی نخواهد داشت. در طول جشنواره هر فیلم ۲ پخش دارد.
جوایز بخش «کتاب و سینما» نیز به شرح زیر است.
تمام جوایز این بخش به‌وسیله «خانه کتاب و ادبیات ایران» اهدا می‌شود.
- آیا فیلم خاصی را برای تماشا در جشنواره به دوست‌داران کتاب پیشنهاد می‌کنید؟
بله؛ یک فیلم جامع و متنوع به نام «چهل‌ویکمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران»
∎