مجموعه هنرهای نمایشی، از مهم‌ترین ابزارهای هنری برای معرفی الگوهای دینی و نشر معارف رضوی است؛ ابزاری اثرگذار که کوچک و بزرگ را همراه خود کرده و به شکلی غیرمستقیم بر جان‌ودل آنان نفوذ می‌کند. مؤسسه آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی نیز با تولید آثار متنوع نمایشی، توانسته کارنامه درخشانی در این حوزه هنری، به اهل هنر و معرفت ارائه کند.
مؤسسه آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی، یکی از مهم‌ترین متولیان تولید آثار نمایشی در مجموعه این آستان مقدس است که آثاری همچون مستند، فیلم کوتاه، نمایش‌های صحنه‌ای و خیابانی، پویانمایی و مجموعه تلویزیونی، تولید کرده و می‌کند. در این گزارش، به‌مرور منتخبی از جدیدترین آثار نمایشی تولیدی این مؤسسه، از سال گذشته تاکنون، می‌پردازیم.
از تولید مستند تا فیلم کوتاه
مستند «من محمدحسن را دوست دارم»، از جمله آثار تولیدی این مؤسسه است که نخستین‌بار، در مهم‌ترین جشنواره فیلم مستند ایران یعنی، هفدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم مستند ایران «سینما حقیقت» در سال ۱۴۰۲، در پردیس سینمایی چارسو تهران به نمایش درآمد. این اثر به ماجرای شگفت‌انگیز شفای یک بیمار سرطانی لبنانی در حرم امام رضا (ع) پرداخته و سرنوشت عجیب او را به تصویر می‌کشد.
حجت بامروت و سید محمد محمدی سرشت نویسندگی این مستند و سید محمد محمدی سرشت کارگردانی آن را برعهده داشتند. هاشم مسعودی و مجتبی احسانی نیز تهیه‌کنندگان این اثر بودند. محمدمهدی حکیمی نیز به‌عنوان مشاور پروژه، در تولید این فیلم مستند مشارکت داشت.
همچنین این مؤسسه در ادامه فعالیت خود در حوزه تولیدات هنری با محوریت مکتب هنر رضوی، تولید فیلم کوتاه «دِلِلّول» را به نویسندگی، کارگردانی و تهیه‌کنندگی سعید ولی‌زاده، در فروردین‌ماه سال ۱۴۰۳، کلید زد. این فیلم روایتگر داستانی با موضوع دفاع مقدس و رضوی است و در تعریف این فیلم آمده است؛ «سال‌ها گذشته، جنگ خیلی وقت است که تمام شده، اما داغ سلیمه هنوز تازه است. داغ فرزند پایانی ندارد». در نهایت، امسال این اثر با هنرآفرینی بازیگرانی از جمله ابتسام بغلانی، احلام محسنی، سمانه پرتویی و...، تهیه شد.
از اجرای نمایش‌های صحنه‌ای تا خیابانی
نمایش صحنه‌ای، «آهوان»، یکی از نمونه آثار نمایشی حرفه‌ای و آئینی مؤسسه آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی به شمار می‌آید که در تابستان سال گذشته، در مشهد به روی صحنه رفت.
این نمایش، روایتگر حوادث اوایل قرن سوم هجری و دعوت مأمون عباسی از حضرت رضا (ع) برای قبول ولایتعهدی است و در آن، موضوع دلایل پذیرش این عنوان از سوی امام هشتم (ع)، مورد بررسی قرار می‌گیرد.
نمایش آهوان، به کارگردانی محمد جهان پا و نویسندگی مهدی سیم ریز و با حمایت مؤسسه تهیه شده بود. این نمایش در شانزدهمین جشنواره ملی تئاتر رضوی در هشت بخش کاندیدا شده بود و در نهایت، موفق به کسب رتبه‌های برگزیده در شش بخش «طراحی صحنه»، «طراحی گریم»، «طراحی نور»، «بازیگری مرد»، «نمایشنامه‌نویسی» و «کارگردانی» این دوره جشنواره در تبریز شد.
همچنین این مؤسسه با بهره‌گیری از ظرفیت هنرمندان پیش‌کسوت و حرفه‌ای حوزه نمایش مشهد، نمایش‌های خیابانی ارزشمندی را تهیه و در مناسبت‌های خاص همچون ایام میلاد یا شهادت حضرت رضا (ع) در استقبال از زائران در جوار حرم رضوی یا فرودگاه، اجرا کرده است. به طور مثال، نمایش‌های خیابانی با مضامین دینی، در دو نوبت صبح و بعدازظهر در ایام پایانی ماه صفر امسال در فرودگاه بین‌المللی شهید هاشمی‌نژاد مشهد اجرا و مورد استقبال دلدادگان صحن و سرای رضوی قرار گرفت.
تولید آثار پویانمایی جهان‌شمول
همچنین این مؤسسه در طول فعالیت خود با تولید آثار پویانمایی تلاش کرده با زبان هنری متفاوتی عموم مخاطبان به‌ویژه کودکان را درگیر کند و مفاهیم حوزه‌های مختلف اعم از دینی، اخلاقی و انسانی را به این زبان فاخر و جذاب هنری به آنان منتقل کند.
به طور نمونه، می‌توان از آثاری همچون مجموعه «جنگل دوستی‌ها» به کارگردانی حمیدرضا کاتبی، «کبوتر» به کارگردانی عباس عباسی وزین و «حوض فیروزه» به کارگردانی مریم هاشم‌نژاد، نام برد.
دراین‌میان، مؤسسه در رویکردی خاص سعی کرده تا این تولیدات پویانمایی دربردارنده مفاهیم کلی و جهان‌شمول باشد تا بتوان از آن‌ها برای گستره وسیع‌تری از مخاطبان حتی در خارج از مرزهای ایران اسلامی استفاده کرد. به طور مثال، مجموعه جنگل دوستی‌ها با این رویکرد و بر اساس مفاهیم قرآنی، تولید شده است.
بهره‌گیری از هنرهای نمایشی در مجموعه‌های تلویزیونی
تولید مجموعه‌های تلویزیونی ترکیبی، از دیگر فعالیت‌های مؤسسه آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی در سال‌های اخیر است که هنرهای نمایشی همچون پرده‌خوانینیز در آن‌ها گنجانده شده است. از جمله این برنامه‌های تلویزیونی می‌توان به مجموعه «آرام جان‌ها» اشاره کرد که با مشارکت جمعی از هنرمندان برجسته در سه قسمت ۲۵ دقیقه‌ای تولید و در ایام پایانی ماه صفر سال گذشته، از شبکه چهار سیما به روی آنتن رفت.
این مجموعه در ذیل مکتب هنر رضوی، روایتگر جلوه‌ای از ارادت هنرمندان به حضرت رضا (ع)، رابطه هنر با مفاهیم و معارف دینی و همچنین حرم مطهر رضوی و گنجینه بی‌مانند هنری موجود در این آستان ملکوتی بود.
در ایام پایانی ماه صفر امسال نیز برنامه تلویزیونی ترکیبی «ذره و خورشید»، در پنج قسمت ۴۵ دقیقه‌ای، مهمان‌خانه‌های مردم هنردوست کشور بود. این مجموعه در پنج‌روز در شهریورماه ۱۴۰۳، از شبکه استانی خراسان رضوی و شبکه چهار سیما، پخش شد. موضوعات این پنج قسمت به ترتیب شامل «مناسک زیارت حضرت رضا (ع)»، «معنویت و کمک آن به زندگی»، «خردورزی و عقلانیت در سیره و اندیشه حضرت رضا (ع)»، «سیاست‌ورزی و مفهوم امامت در اندیشه‌های حضرت رضا (ع)» و «زیارت متعالی»، بود.
دراین‌میان، به‌صورت اختصاصی و برای اولین‌بار در کشور، تعزیه‌های رضوی، برای مجموعه ذره و خورشید در مؤسسه، تولید و تصویربرداری شد؛ استفاده از متون کهن تعزیه، ارزش این بخش از مجموعه را دوچندان کرده بود. محمدجواد استادی، طراح، نویسنده و کارگردان هنری این مجموعه بود و مهدی شریفی و علی میرزایی نیز به ترتیب تهیه‌کنندگی و کارگردان تلویزیونی آن را، برعهده داشتند.
همچنین این مؤسسه برای اولین‌بار در کشور در راستای توجه به نیازهای فرهنگی - هنری ناشنوایان به‌عنوان یکی از گروه‌های خاص جامعه و امکان استفاده آنان از محصولات هنری تولید شده در کشور همچون سایر افراد، ترجمه کلام سریال‌های تاریخی و مذهبی فاخر تلویزیون همچون «یوسف پیامبر (ع)» و «مختارنامه» را به زبان اشاره ویژه ناشنوایان، پیگیری کرد.