به گزارش برنا، مصطفی رجبی مشهدی، مدیرعامل توانیر و سخنگوی صنعت برق کشور، در برنامه صف اول شبکه خبر به بررسی چالش‌های صنعت برق ایران در سال گذشته و وضعیت ناترازی میان تولید و مصرف برق پرداخت. وی توضیح داد که برق به دلیل عدم قابلیت ذخیره‌سازی انبوه، باید هم‌زمان با تولید مصرف شود. زمانی که تقاضای مصرف برق از توان تولید بیشتر شود، این ناترازی رخ می‌دهد. به‌طور خاص، این مشکل در ماه‌های گرم تابستان به اوج خود می‌رسد؛ در تابستان امسال، تقاضای مصرف برق به حدود ۸۰ هزار مگاوات رسید، درحالی‌که حداکثر توان تولید تنها ۶۴ هزار مگاوات بود. این ناترازی در شهریورماه به بیش از ۱۹ هزار و ۷۰۰ مگاوات افزایش یافت.

رجبی مشهدی بیان کرد که دلایل اصلی این ناترازی شامل رشد بی‌رویه مصرف، تعرفه‌های پایین برق و فرسودگی نیروگاه‌های قدیمی است. وی توضیح داد که افزایش مصرف برق به‌ویژه در بخش خانگی به دلیل استفاده از کولر‌های گازی در مناطق غیرضروری، به‌شدت افزایش یافته است. در مناطقی مانند شمال غرب کشور، درصد استفاده از کولر‌های گازی از ۲ درصد در سال ۱۳۹۹ به ۱۰ درصد در سال جاری افزایش یافته است. همچنین، در استان‌های گرمسیری مانند بوشهر، هرمزگان و خوزستان، مصرف برق به دلیل استفاده گسترده از تجهیزات سرمایشی، هزار مگاوات افزایش یافته است. این میزان مصرف بسیار بالا، معادل تولید یک نیروگاه اتمی مانند بوشهر است و نشان می‌دهد که نیروگاه‌های فعلی نمی‌توانند پاسخگوی این تقاضا باشند.

وی همچنین اشاره کرد که تعرفه پایین برق که به‌صورت یارانه‌ای تنظیم شده، یکی از دلایل اصلی افزایش مصرف است. این تعرفه‌ها باعث شده تا بخش خانگی و برخی صنایع، به‌صورت غیرمنطقی برق مصرف کنند. این تعرفه‌های پایین نمی‌توانند هزینه‌های سرمایه‌گذاری لازم برای توسعه و بهینه‌سازی صنعت برق را تأمین کنند.

رجبی مشهدی تأکید کرد که برای کاهش ناترازی، همکاری مردم در مصرف بهینه برق بسیار ضروری است. وی پیشنهاد کرد که مصرف‌کنندگان پرمصرف باید بخشی از برق خود را از منابع تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی تأمین کنند. وی همچنین از برنامه‌هایی که توسط دولت و وزارت نیرو برای جذب سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و تقویت زیرساخت‌های تولید برق در دست اجراست، سخن گفت. این اقدامات شامل نوسازی نیروگاه‌های فرسوده و افزایش بهره‌وری آنها، و همچنین توسعه نیروگاه‌های جدید با حمایت صندوق توسعه ملی است.

رجبی مشهدی با اشاره به اهمیت توجه ویژه به وضعیت ناترازی برق، ابراز امیدواری کرد که با این اقدامات، شرایط بهبود یابد و ناترازی برق در سال‌های آینده به حداقل برسد.

چالش‌ها و برنامه‌های جدید توسعه برق

مصرف برق در ایران به شدت افزایش یافته است، به طوری که رشد تقاضای برق امسال به ۹ درصد رسیده، در حالی که پیش‌بینی‌ها تنها ۶ درصد رشد را نشان می‌داد. طبق گفته رجبی مشهدی، بیشتر این مصرف اضافی مربوط به بخش خانگی است، اما نمی‌توان به طور دقیق گفت که این مصرف متمرکز در مناطق خاصی است؛ چرا که در سراسر کشور، مصرف‌کنندگان پرمصرف وجود دارند. این مصرف بالا ممکن است ناشی از ابعاد بزرگ خانه‌ها، تعداد زیاد وسایل برقی یا استفاده نادرست از این وسایل باشد.
رجبی مشهدی با اشاره به اهمیت انرژی‌های تجدیدپذیر، از سرمایه‌گذاری‌های جدید خبر داد. به گفته او، هم‌اکنون هزار مگاوات تقاضای سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر وجود دارد.

رجبی مشهدی گفت: ادارات نیز مکلف شده‌اند ۵ درصد از مصرف برق خود را از طریق انرژی‌های تجدیدپذیر تأمین کنند و در صورت عدم تأمین، شرکت‌های توزیع برق این نیاز را از طریق تابلوی برق سبز تأمین می‌کنند. بخش صنعت نیز موظف به تولید ۱۰ هزار مگاوات برق از طریق نیروگاه‌های جدید تا سال ۱۴۰۴ شده است، در حالی که تاکنون ۲۱۳ مگاوات به بهره‌برداری رسیده است. در بخش صنعت، برخی مشکلات از جمله اخذ مجوز‌های زیست‌محیطی و تأمین سوخت وجود دارد که نیازمند همکاری وزارت نفت است. با حل این مشکلات، صنعت می‌تواند برق پایدار‌تری را تأمین کند و فشار را از روی شبکه اصلی بردارد.

رجبی مشهدی اشاره کرد که با اصلاحات لازم در تعرفه‌ها و حذف قیمت‌گذاری دستوری، بورس برق می‌تواند به بیش از ۶۰ درصد معاملات دست یابد. این اصلاحات می‌تواند مشارکت بخش خصوصی را در سرمایه‌گذاری در بخش برق افزایش دهد. همچنین، بدهی‌های وزارت نیرو به بخش خصوصی که در قانون بودجه پیش‌بینی شده، تسویه خواهد شد.

در خصوص انرژی‌های تجدیدپذیر، کشور ظرفیت زیادی برای توسعه دارد. هم‌اکنون ۵۵۰ مگاوات نیروگاه خورشیدی در حال بهره‌برداری است و وزارت نیرو برنامه‌هایی برای توسعه این ظرفیت‌ها از طریق تسهیلات و وام‌ها دارد.

وی ادامه داد: برقی که از منابع تجدیدپذیر خریداری می‌شود، با قیمت حدود ۲۷۰۰ تا ۳۰۰۰ تومان است، که نسبت به تعرفه فعلی در مناطق گرمسیر کشور، صد برابر بیشتر است. این موضوع نشان‌دهنده اهمیت توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر و نیاز به تأمین منابع مالی بیشتر است. در برنامه هفتم توسعه، اضافه شدن ۳۰ هزار مگاوات ظرفیت نیروگاهی پیش‌بینی شده که ۱۲ هزار مگاوات آن از منابع تجدیدپذیر خواهد بود.
همچنین، برنامه‌ای برای نصب ۹۰ درصد کنتور‌های هوشمند تا پایان برنامه هفتم وجود دارد. تا کنون ۳.۸ میلیون کنتور هوشمند نصب شده که ۲.۳ میلیون از آنها در بخش خانگی است. این امر نیازمند سرمایه‌گذاری و توجه ویژه دولت و صندوق توسعه ملی است.

رجبی مشهدی تأکید کرد که اقتصاد دستوری در بخش برق به ناترازی منجر شده است و برای جبران آن باید به سمت کشف قیمت واقعی برق در بورس حرکت کرد. این امر نیازمند حمایت دولت و سازمان برنامه و بودجه کشور است تا بتواند ظرفیت سرمایه‌گذاری در بخش برق را افزایش دهد و مشارکت بخش خصوصی را جلب کند. با این تدابیر و برنامه‌ها، وزارت نیرو امیدوار است که تا پایان سال ۱۴۰۴ ناترازی برق کاهش یابد و توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر و شبکه‌های برق بهبود یابد.