سه کشور آمریکا، مصر و قطر روزگذشته (جمعه) با صدور بیانیه مشترکی در خصوص مذاکرات آتش‌بس و تبادل اسرا در دوحه، با مثبت قلمداد کردن فضای مذاکرات، از طرح پیشنهادی جدیدی در این خصوص خبر دادند. در این بیانیه آمده است که آمریکا با حمایت قطر و مصر طرحی را با هدف کاهش اختلافات ارائه کرده است که مبتنی بر طرح جو بایدن و قطعنامه ۲۷۳۵ شورای امنیت سازمان ملل است. همچنین طبق این بیانیه سه کشور به عنوان میانجی مذاکرات، به فعالیت‌های خود طی روزهای آتی در خصوص جزئیات اجرایی طرح پیشنهادی ادامه خواهند داد و قرار است نشست دیگری در قاهره تا پیش از پایان هفته آتی برگزار شود.
ایالات متحده آمریکا تلاش می‌کند به هر صورت ممکن دور جدیدی از مذاکرات برای برقراری آتش‌بس در غزه را برگزار کند تا شاید در سایه آن، جمهوری اسلامی ایران و حزب‌الله لبنان در کنار سایر اعضای محور مقاومت، خون‌خواهی بابت ترور اسماعیل هنیه، رئیس فقید دفتر سیاسی حماس در تهران و فؤاد شکر، مقام نظامی ارشد حزب‌الله لبنان در بیروت را به تعویق انداخته یا دامنه آن را محدود کنند. با این وجود به نظر می‌رسد جنبش حماس که یحیی سنوار را جایگزین شهید اسماعیل هنیه کرده، در این مرحله تمایلی برای حضور در این نشست ندارد. درگیری‌های نظامی میان رژیم صهیونیستی و مقاومت فلسطین، به‌ویژه در نوار غزه همواره از پیچیده‌ترین و بحرانی‌ترین مسائل خاورمیانه بوده است. موضوع آتش‌بس در این جنگ‌ها با وجود تلاش‌های بین‌المللی و منطقه‌ای برای پایان دادن به خشونت‌ها، همواره با چالش‌های جدی مواجه بوده است. از زمان جنگ ۲۲ روزه در سال ۲۰۰۸ تا به امروز، رژیم صهیونیستی به‌رغم تمایل به ادامه جنگ برای تضعیف مقاومت، در نهایت به دلیل حفظ موجودیت خود ناچار به پذیرش آتش‌بس شده است. این روند، هر بار معادلات سیاسی، امنیتی و نظامی رژیم صهیونیستی را تحت تأثیر قرار داده و این رژیم را در وضعیت دشواری قرار داده است؛ به‌طوری‌که یا باید فروپاشی و تضعیف را بپذیرد، یا با شدت عمل بی‌سابقه، سعی در حفظ موجودیت خود داشته باشد.
ابقای نتانیاهو در ادامه جنگ است
از سوی دیگر، در شرایط کنونی، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی با چالش‌های داخلی و بین‌المللی متعددی مواجه است. پرونده‌های فساد اقتصادی، عدم کارایی و مخالفت‌های گسترده مردمی، موقعیت او را به‌شدت متزلزل کرده است. نتانیاهو به خوبی می‌داند که پایان جنگ و پذیرش آتش‌بس، می‌تواند به معنای پذیرش شکست و افزایش فشارهای داخلی و بین‌المللی بر او باشد. به‌ویژه که برخی از شخصیت‌های افراطی دولت او، مانند بن‌گویر خواستار شدت عمل بیشتر علیه فلسطینیان هستند و هرگونه عقب‌نشینی را به‌عنوان ضعف تلقی می‌کنند. ازاینرو نتانیاهو برای حفظ قدرت و جلوگیری از فروپاشی سیاسی، با هرگونه آتش‌بس که او را در موضع ضعف قرار دهد، مخالفت می‌کند.
در مقابل، حماس و دیگر گروه‌های مقاومت فلسطینی نیز با آتش‌بس‌هایی که به نفع رژیم صهیونیستی باشد، مخالف‌اند. تجربه نشان داده است که هر بار که مقاومت فلسطین تحت فشارهای نظامی و سیاسی به آتش‌بس تن داده، رژیم صهیونیستی از این فرصت برای تقویت موقعیت خود و برنامه‌ریزی برای حملات بعدی استفاده کرده است. علاوه بر این، حمایت‌های مردمی گسترده در غزه از ادامه مقاومت، به‌رغم تحمل شدیدترین بمباران‌ها و تلفات سنگین، نشان می‌دهد که مردم غزه حاضر به پذیرش هیچ‌گونه آتش‌بس ناپایداری نیستند. رهبران حماس نیز به صراحت اعلام کرده‌اند که این جنگ، جنگ بقا است و هرگونه آتش‌بس باید تضمین‌کننده حقوق فلسطینیان و جلوگیری از کشتارهای بیشتر باشد.
توافق زودرس؟
در این شرایط، هرگونه توافق زودرس بر سر آتش‌بس، به‌ویژه بدون در نظر گرفتن شرایط مقاومت و تهدیدات محور مقاومت به راهبری ایران و حزب‌الله، می‌تواند معادلات را پیچیده‌تر کرده و به جای پایان درگیری‌ها، زمینه‌ساز دور جدیدی از تنش‌ها و خشونت‌ها شود. ازاینرو، چشم‌انداز روشنی برای دستیابی به یک توافق پایدار و فراگیر وجود ندارد و به نظر می‌رسد که درگیری‌ها تا زمانی که یکی از طرفین به دلیل فشارهای داخلی و بین‌المللی یا تغییرات راهبردی مجبور به پذیرش شرایط طرف مقابل نشود، ادامه خواهد داشت.
کاخ سفید: مذاکرات آتش‌بس غزه جدی، سازنده و در فضایی مثبت انجام گرفت
این در حالی است که روز گذشته، قطر، آمریکا و مصر پس از مذاکرات آتش‌بس در غزه اعلام کردند که تیم‌های فنی کار بر روی جزئیات اجرایی را ادامه می دهند. در این بیانیه آمده است: «مذاکراتی که در دوحه برگزار شد، جدی، سازنده و در فضایی مثبت انجام گرفت. گروه‌های فنی طی روزهای آینده به کار بر روی جزئیات اجرای پیشنهادی که واشنگتن ارائه کرده، ادامه خواهند داد.» آمریکا، قطر و مصر در ادامه بیان کردند: «مقامات ارشد دولت‌های ما بار دیگر قبل از پایان هفته آینده در قاهره گرد هم خواهند آمد و امیدوارند به توافقی دست یابند.» این بیانیه همچنین اعلام کرد: «واشنگتن با حمایت قطر و مصر پیشنهادی ارائه داده که شکاف‌ها را کاهش می‌دهد و با آنچه که بایدن و قطعنامه شورای امنیت ارائه داده‌اند، مطابقت دارد.» مذاکرات اخیر برای برقراری آتش‌بس در غزه با چالش‌های متعددی روبه‌رو بوده و تا حد زیادی کُند پیش رفته است. این مذاکرات که در دوحه قطر برگزار شد، با هدف متوقف کردن جنگ بین اسرائیل و حماس و فراهم کردن زمینه برای آزادسازی گروگان‌ها و ورود کمک‌های انسانی به غزه انجام می‌گیرد.
موضع حماس چیست؟
بااین‌حال حماس به‌طور مستقیم در این مذاکرات شرکت نمی‌کند و حضور آن بیشتر به شکل غیرمستقیم و از طریق میانجی‌ها صورت می‌گیرد. حماس مخالفت خود را با روند فعلی مذاکرات اعلام کرده و تأکید دارد که رژیم اسرائیل تنها به دنبال خرید زمان بیشتر برای ادامه حملات خود است و این مذاکرات نمی‌تواند به نتیجه‌ای منجر شود مگر اینکه زمانبندی مشخصی برای اجرای توافقات قبلی تعیین شود. این عدم حضور حماس در مذاکرات به اعتبار این گفت‌وگوها لطمه وارد می‌کند، زیرا به‌طور معمول، برای رسیدن به یک توافق معتبر و پایدار، حضور تمامی طرف‌های درگیر الزامی است. نبود حماس در مذاکرات به این معناست که هر گونه توافق به دست آمده ممکن است با پذیرش عمومی در میان نیروهای مقاومت در غزه مواجه نشود و در نتیجه، امکان شکست آن افزایش یابد. در واقع تا زمانی که تمامی طرف‌ها به توافق نرسند و حماس نیز در مذاکرات مشارکت نکند، موفقیت و پایداری آتش‌بس در هاله‌ای از ابهام قرار خواهد داشت.