همشهری‌آنلاین - پروانه بندپی: اختلاق چاقی به عارضه جهانی بدل شده و عواملی مانند سبک زندگی کم تحرک، رژیم های غذایی پرکالری و تغییرات اجتماعی-اقتصادی به این روند کمک کرده است.

هزینه جهانی افزایش وزن برای سیستم‌های بهداشتی قابل توجه است. برآوردها نشان می دهد که سالانه میلیون‌ها دلار صرف این افراد می‌شود. از هزینه‌های مستقیم مراقبت‌های پزشکی برای ویزیت پزشک، داروها و بیماری‌های ناشی از این اختلال (دیابت، بیماری‌های قلبی عروقی و برخی سرطان‌ها) و جراحی‌های مرتبط با چاقی گرفته تا هزینه‌های غیرمستقیم که به دلیل کاهش بهره‌وری به دلیل غیبت، کاهش بهره‌وری در حین کار و مرگ و میر زودرس.

فدراسیون جهانی چاقی هم سال ۲۰۱۹ اعلام کرد که چاقی می‌تواند تا سال ۲۰۲۵ سالانه ۲ تریلیون دلار برای اقتصاد جهانی هزینه داشته باشد چون چاقی هم تقاضا برای خدمات مراقبت‌های بهداشتی را افزایش می‌دهد و منجر به هزینه‌های بیشتر این حوزه می‌شود و هم می‌تواند بر کارایی و ظرفیت کلی سیستم‌های بهداشتی و اقتصادی تاثیر بگذارد.

طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی (WHO)، از سال ۲۰۲۰، چاقی در سراسر جهان در مقایسه با ۱۹۷۵ تقریباً سه برابر شده است. در ۲۰۱۶، بیش از ۱.۹ میلیارد بزرگسال (۱۸ سال و بالاتر) اضافه وزن داشتند و از این تعداد، بیش از ۶۵۰ میلیون نفر چاق بودند.

شیوع چاقی در دوران کودکی نیز رو به افزایش است. در ۲۰۱۶، حدود ۴۱ میلیون کودک زیر ۵ سال و بیش از ۳۴۰ میلیون کودک و نوجوان ۵ تا ۱۹ ساله دارای اضافه وزن یا چاق بودند. در ایران هم حدود ۱۸ درصد کودکان دارای اضافه وزن و ۱۰ درصد چاق هستند. همچنین از ۱۶ میلیون دانش‌آموز ایرانی، حدود ۵ میلیون نفر دچار اضافه‌وزن و چاقی هستند.

جغرافیای چاقی در جهان

این در حالی است که در کشورهای با درآمد بالا، نرخ چاقی عموماً بالاتر است. به عنوان مثال در ایالات متحده ۴۲درصد از بزرگسالان با چاقی دست و پنجه نرم می‌کنند. بسیاری از کشورهای با درآمد متوسط هم ‌به دلیل شهرنشینی، تغییر در رژیم غذایی و کاهش فعالیت بدنی، افزایش سریع نرخ چاقی را تجربه می‌کنند. در کشورهای کم درآمد با وجودی که سوء‌تغذیه همچنان یک نگرانی است اما نرخ چاقی به ویژه در مناطق شهری، در حال افزایش است.

در ایران هم آمارها نشان می‌دهد که بیش از ۷۰ درصد جمعیت یا چاق هستند یا اضافه‌وزن دارند و این یعنی ۶۰ میلیون نفر از جمعیت ۸۵ میلیون نفری کشورمان درگیر اضافه‌وزن یا چاقی هستند. آن طور که وزارت بهداشت مدتی قبل اعلام کرد، ۹۰ درصد ایرانی‌ها تحرک کافی ندارند و بر اساس آمارهای مرکز مدیریت بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت چاقی از ۲۰ درصد در ۴۰ سال گذشته به ۷۰ درصد افزایش یافته است؛ یعنی آمار افراد چاق طی ۴ دهه چیزی حدود ۵.۵ برابر رشد داشته است!

غیر از مسائل ژنتیکی، سبک زندگی، نوع تغذیه و استرس در بروز مساله چاقی بسیار موثرند. نکته مهم‌تر این که چاقی آن طور که خیلی‌ها تصور می‌کنند، فقط به هم خوردن تناسب اندام نیست. بلکه می‌تواند منجر به بروز عارضه‌ها و بیماری‌های مختلف مثل انواع سرطان، دیابت، فشار خون بالا، تشدید بیماری‌های قلبی و عروقی و ... شود. این بیماری‌ها علاوه بر این که جامعه را از سلامت و توسعه دور می‌کنند، نظام سلامت کشور را نیز بسیار متضرر خواهند کرد.

تبعات چاقی برای جامعه

چاقی تبعات اقتصادی زیادی برای جامعه دارد. هزینه‌های مستقیم درمان که شامل افزایش چاقی افزایش نیاز به مراقبت‌های پزشکی، دارو و درمان‌های مختلف برای بیماری‌های مرتبط با چاقی است، بخشی از این تبعات است.

این بیماری هزینه‌های غیرمستقیمی هم برای جامعه می‌تراشد؛ هزینه‌هایی شامل کاهش بهره‌وری نیروی کار، افزایش غیبت‌های کاری به دلیل بیماری، افزایش هزینه‌های بیمه‌های درمانی و ...بروز بیماری‌های قلبی و عروقی مثل فشار خون بالا و افزایش آمار مبتلایان، دیابت نوع ۲، مشکلات تنفسی مانند آپنه خواب و تنگی نفس، افزایش بیماری‌های مربوط به اختلالات اسکلتی و عضلانی مانند آرتروز و کمردرد، افزایش بیماری‌های گوارشی مثل کبد چرب، مشکلات روانی مثل افسردگی، اضطراب و کاهش اعتماد به نفس، افزایش خطر ابتلا به سرطان‌های‌ مرتبط با چاقی از جمله سرطان روده بزرگ، پستان، پروستات و تخمدان مواردی هستند که می‌توانند نظام سلامت کشور را از ریل اصلی توسعه دور کرده و آن را متضرر نیز کنند.

مساله اینجاست که کودکان هم دچار افزایش وزن و چاقی شده‌اند و آمارهای رسمی کشور حاکی از این است که از هر ۳ دانش آموز، یک نفر دچار اضافه وزن یا چاقی است. این عارضه با اندکی تفاوت، در دختران (۳۴ درصد) بیشتر از پسران (۳۱ درصد) دیده می‌شود. این در حالی است که متخصصان تاکید دارند نباید اجازه داد کودک با چاقی وارد دوره بزرگسالی شود. چراکه در این صورت هم لاغر شدن برای بسیاری از آنها تبدیل به آرزو خواهد شد و هم عارضه‌ها و بیماری های مختلفی دامن‌گیر این افراد می‌شود.

دکتر مریم مظاهریون، دکترای تخصصی تغذیه و رژیم‌درمانی و عضو انجمن علمی تغذیه ایران در گفتگو با همشهری‌آنلاین به نکته مهمی درباره کودکان چاق اشاره می‌کند و می‌گوید: چاقی کودکان تا حدی در کشور شایع شده که برخی از بیماری‌ها که مخصوص دوره بزرگسالی و حتی سالمندی است، به گروه سنی کودکان رسیده است.

به گفته این پزشک کبد چرب، کلسترول بالا، تری‌گلیسیرین بالا و افزایش مقاومت به انسولین از جمله این عوارض و بیماری‌ها هستند که به سنین کودکی رسیده‌اند.

بیشتر بخوانید؛

• معرفی ۱۳ سرطان با عامل چاقی

• آمار هولناک چاقی در دانش‌آموزان

• چاقی مغز را پیر می‌کند

هشدار کافی نیست

مسئولان هر چند ماه یک بار، عدد و رقم‌هایی درباره افزایش آمار چاقی در کشور ارائه می‌دهند و آن را زنگ خطری برای سلامت کشور می‌دانند. اما تنها با اطلاع‌رسانی ماهانه و سالانه درباره افزایش آمار چاقی در کشور و هشدار دادن نمی‌توان جلوی رشد این پدیده قرن را گرفت.

کارشناسان تاکید می‌کنند که باید با آموزش‌های درست و مستمر، آگاهی افراد را درباره تبعات و عواقب چاقی ارتقا داد که هر فرد بداند چه بیماری‌هایی در کمین افراد چاق است تا بتوانند سبک درست زندگی را انتخاب کنند و به آن پایبند باشند و از چاقی پیشگیری کنند. چراکه همیشه پیشگیری بهتر و کم‌هزینه‌تر از درمان است.

البته باید توجه داشت که سبک زندگی مدرن، بسیاری از مردم را به سمت مصرف غذاهای آماده و بی‌تحرکی سوق می‌دهد و این موضوع، بخش قابل توجه مساله چاقی در جوامع است که گاه اجتناب از آن ممکن نیست. درضمن عبور از کنار این موضوع و نادیده گرفتنش نیز تنها باعث می‌شود صورت مساله پاک شود اما همچنان سالانه به تعداد افراد چاق افزوده شود.