شناسهٔ خبر: 68076310 - سرویس علمی-فناوری
نسخه قابل چاپ منبع: جوان | لینک خبر

۲ خطر که برای تاریخ ایران کمین کرده‌اند

یکی از این دو خطر، دخالت بی‌رویه مجلات دکه‌ای در عرصه مطالعات تاریخی است، مجلاتی که در قالب هفته‌نامه‌ها و ماهنامه‌ها و... یا با عناوینی مانند ترویجی منتشر می‌شوند و در کیوسک روزنامه‌فروشی‌ها به فروش می‌رسند و متأسفانه این تصور را ایجاد کرده‌اند که می‌توانند یا جای مجلات آکادمیک را بگیرند یا در کار آن‌ها دخالت کنند.

صاحب‌خبر -

جوان آنلاین: دکتر حسن انصاری، در کانال تلگرامی خود نوشت: در عرصه مطالعات و پژوهش‌های تاریخی ما، در طی به‌ویژه یک دهه گذشته با دو خطر جدی روبه‌رو بوده‌ایم و اگر نسبت به این دو خطر تمهیدی اندیشه نشود دور نیست که به‌کلی جایگاه این نوع مطالعات در عرصه زبان فارسی از بین برود:

 مجلاتی برای چهره کردن فعالان رسانه‌ای
یکی از این دو خطر، دخالت بی‌رویه مجلات دکه‌ای در عرصه مطالعات تاریخی است، مجلاتی که در قالب هفته‌نامه‌ها و ماهنامه‌ها و... یا با عناوینی مانند ترویجی منتشر می‌شوند و در کیوسک روزنامه‌فروشی‌ها به فروش می‌رسند و متأسفانه این تصور را ایجاد کرده‌اند که می‌توانند یا جای مجلات آکادمیک را بگیرند یا در کار آن‌ها دخالت کنند. بی‌تردید این نوع نشریات اگر کار خود را در سطح اطلاع‌رسانی و فرهنگ و روشنفکری عرصه عمومی محدود کنند در جای خود نه تن‌ها مفید بلکه بسیار هم ضروری‌اند. اما این تصور که مجله‌ای بی‌آنکه دارای هیئت علمی آکادمیک باشد و مقالاتش موضوع روند‌های معیار و دقیق داوری پیش از انتشار قرار گیرد می‌تواند جای مجلات علمی را بگیرد، طبعاً تصوری خام و برای آینده پژوهش‌های آکادمیک تاریخی بسیار خطرآفرین است. مجلات غیر آکادمیک منطق تبلیغی و تجاری و ایدئولوژیک خودشان را دارند؛ از چهره کردن برخی فعالان رسانه‌ای تا ایجاد موج‌های روشنفکری عرصه عمومی. این اقدامات اگر با دخالت در عرصه مباحث پژوهشی و تحقیقات متنی و تاریخی و ادبی همراه شود آنجاست که باید نسبت به خطر بالقوه آن‌ها برای آینده پژوهش نگران بود. 

 تیغ رسانه‌های فارسی‌زبان خارج از کشور بر پیکر تاریخ
دوم، ورود رسانه‌های خبری به‌ویژه رسانه‌های فارسی‌زبان خارج کشور در موضوعات پژوهش‌های تاریخی و مباحث تاریخ فکر و دین و فلسفه است. اینجا هم اگر روشنگری در عرصه عمومی به دخالت در عرصه پژوهش‌های آکادمیک و جعل مرجعیت‌های علمی و پژوهشی جایگزین بینجامد خطرآفرین است. تحت عناوین مختلف مانند میزگرد‌ها و مناظره‌ها این نوع رسانه‌ها از یکسو مشغول چهره‌سازی از فعالانی هستند که در اکثریت موارد جایگاهی آکادمیک در عرصه پژوهش‌های علمی و تاریخی ندارند و از دیگر سو مباحثی را تحت عنوان روشنگری عرصه عمومی ارائه می‌دهند که از فقر هرگونه ملاک و سنجه‌ای برای نقد و ارزیابی‌های علمی رنج می‌برند. 
در نظامات دانشگاهی و علمی اگر شما مقاله‌ای یا یک گفتاری را ارائه می‌دهید پیش‌تر صلاحیت خود را با تحصیل دانش در مراتب دانشگاهی و علمی اثبات کرده‌اید. مبانی معرفتی و علمی شما شناخته شده است و معلوم است بر چه معیار و اساسی اظهار نظر می‌کنید. مقالات و کتاب‌های شما پیش‌تر منتشرشده و این نوع مقالات و کتاب‌ها از داوری‌های دقیق پیش از نشر برخوردار بوده. بنابراین زمینه مشترکی وجود دارد که اگر کسی به نظر یا مقاله و کتاب شما به هر دلیل انتقادی داشته باشد بتواند از طرق آکادمیک و در جا‌های مناسب خودش و نه با جنجال‌آفرینی رسانه‌ای، از طریق مقاله و کتاب نظرات شما را نقد کند یا به نقد‌های شما پاسخ دهد. 
متأسفانه در سال‌های اخیر با اهدافی عموماً سیاسی رسانه‌ها و تلویزیون‌ها به‌ویژه رسانه‌های فارسی خارج کشور با دخالت بی‌جا، ناشایست و غیراصولی در عرصه مطالعات تاریخی عملاً موجب تضعیف مطالعات آکادمیک تاریخی را در عرصه زبان فارسی ایجاد کرده یا دست‌کم آن را تشدید کرده‌اند.