جنبش یا نهضت مشروطیت مجموعه کوشش‌ها و رویدادهایی در نظر و عمل است که در دوره مظفرالدین شاه قاجار و سپس در دوره محمدعلی شاه قاجار، برای محدود شدن اختیارات پادشاه در نظام سلطنتی ایران و نهادینه‌سازی حقوق اساسی مانند آزادی فردی، عدالت قضایی و حاکمیت قانون آغاز شد و به دگرگونی نظام سیاسی ایران قاجاری از پادشاهی مطلقه به پادشاهی مشروطه منجر گردید و به تشکیل مجلس شورای ملی و تصویب نخستین قانون اساسی ایران انجامید. این جنبش از سال ۱۲۸۴ خورشیدی با وقوع اعتراضات منتهی به انقلاب مشروطه آغاز شد و می‌توان شکست استبداد صغیر و پایان حکومت محمدعلی شاه در مرداد ۱۲۸۸ را (به سبب پایان حکمرانی آخرین پادشاه ایران در نظام حکومتی پادشاهی مطلقه) زمان پایان آن دانست.
پیامدهای انقلاب مشروطه
انقلاب مشروطه با همه مشکلات و ناکامی‌هایش آثار عمده‌ای از خود بر جای نهاد. برخی از این آثار عبارتند از:
۱- مفاهیمی مانند قانون اساسی، مجلس آزادی، انتخابات، تفکیک قوا با این انقلاب مطرح شد و به رسمیت یافت. هر چند که به‌زودی مجلس مورد هجوم قرار گرفت، ولی اصل وجود قانون اساسی در سخت‌ترین دوره‌ها برقرار ماند و در مقاطع خاصی تعدادی از نمایندگان مخالف دولت به آن راه یافت که با آثار سیاسی مهمی همراه بود.
۲- تجربیات ارزشمند انقلاب مشروطه در زمان وقوع انقلاب اسلامی مورد توجه واقع شد. از یک سو نابودی نظام سلطنتی و قطع کامل سلطه بیگانگان در کشور و توجه به فرهنگ و ارزش‌های خودی مورد توجه قرار گرفت و از سوی دیگر رخنه عناصر بیگانه و فرصت‌طلب در مشروطه، هوشیاری انقلابیون مذهبی را برای جلوگیری از تکرار این امر در انقلاب اسلامی بر انگیخت. در نهایت این تجربیات لزوم حفظ وحدت میان نیروهای انقلاب را گوشزد کرد.
امروزه با گذشت ۱۱۸ سال از صدور فرمان مشروطیت، علاوه بر اشیاء، تندیس‌ها، اسناد و عکس‌های به نمایش در آمده از مجاهدان مبارز در سطح شهر و خانه مشروطه تبریز (از خانه‌های قدیمی مهم در زمان مشروطه‌خواهی در آذربایجان و محل تجمع و همفکری بزرگان آذربایجان، و همچنین مرکز فرماندهی مجاهدان در دوران ۱۱ ماهه محاصره تبریز پس از به توپ بسته شدن مجلس شورای ملی توسط محمدعلی شاه قاجار) تابلوهای نقاشی، فرش و تصاویر مبارزان و مجاهدان مهمی چون ستارخان (سردار ملی) میان مردم و مغازه‌های کسبه بازار تبریز حضور داشته و با دل و جان حفظ می‌شود.
نظر شما