به گزارش ایمنا، بیماری بری‌بری (Beriberi) بر اثر سو تغذیه و کمبود تیامین (ویتامین B۱) ایجاد می‌شود.
معنای واژه بری بری
واژه بری‌بری از زبان سینهالی گرفته شده و به معنای نمی‌توانم نمی‌توانم است. معنای این لغت نشانگر ناتوانی شدید افراد مبتلا به بری‌بری در حرکت است.
تاریخچه بیماری بری بری
غذای اصلی طبقات متوسط مردمان آسیا در قرن نوزدهم و قبل از آن برنج سفید بود و به دلیل کمبود تیامین یا ویتامین ب ۱ بیماری بری بری در میان آن‌ها شایع بود. سال ۱۸۸۴، تاکاکی کانهیرو یک پزشک ژاپنی فارغ‌التحصیل انگلستان که در نیروی دریایی امپراتوری ژاپن عضویت داشت، مشاهده کرد که بری‌بری در میان ملوانان کم‌رتبه کشتی که معمولاً جز برنج چیزی نمی‌خوردند شایع است؛ این در حالی بود که ناوگانان غربی و افسرانی که رژیم غذایی آن‌ها به شیوه غربیان بود دچار این بیماری نمی‌شدند. کانهیرو ابتدا گمان می‌کرد که کمبود پروتئین علت اصلی بری‌بری است. او با حمایت ناوگان سلطنتی ژاپن تصمیم به انجام آزمایشی برای یافتن علت بیماری کرد. او دو رزم‌ناو را فراهم کرد، که به کارکنان یکی از آن‌ها تنها برنج سفید، و دیگری رژیم غذایی شامل گوشت، ماهی، برنج، جو و لوبیا داده می‌شد. حاصل این آزمایش این بود که از کشتی اول ۱۶۱ نفر دچار بری‌بری شدند و ۲۵ نفر آن‌ها جان باختند، در حالی که در کشتی دوم تنها ۱۴ نفر به بری‌بری دچار بودند و تلفاتی نداشتند. این نتایج کانهیرو و ناوگان سلطنتی را متقاعد کرد که رژیم غذایی علت اصلی بری‌بری است. این موضوع در سال ۱۸۹۷، با کشف کریستین ایجکمن مبنی بر اینکه دادن برنج کامل به مرغ به جای برنج سفید موجب جلوگیری از ابتلای آن‌ها به بری‌بری می‌شود، تأیید شد. یک سال بعد، فردریک هاپکینز به این نتیجه رسید که بعضی غذاها، علاوه بر کربوهیدرات‌ها، پروتئین‌ها و چربی‌ها، موادی دارند که برای متابولیسم و کارکرد صحیح بدن ضروری هستند. در سال ۱۹۰۱، دستیار کریستین ایجکمن بری‌بری را یک مشخصهٔ کمبود شناخت. این تشخیص بعدها تأیید شد، چرا که ثابت شد بری‌بری در اثر کمبود تیامین بروز می‌کند.
سرانجام، ایجکمن، زیست‌شناس و آسیب‌شناس هلندی، ثابت کرد که علت بیماری بری‌بری رژیم غذایی فقیر است. کارهای او به کشف ویتامین‌ها انجامید. ایجکمن و هاپکینز به خاطر این کشف در سال ۱۹۲۹ برندهٔ جایزه نوبل فیزیولوژی و پزشکی شدند.
علت ایجاد بیماری بری بری
بدن انسان برای تجزیه و هضم غذاها، حفظ متابولیسم و حفظ عملکرد طبیعی ماهیچه‌ها و سیستم عصبی به ویتامین B۱ نیاز دارد. بدن انسان قادر به تولید این ویتامین نیست، و باید آن را از رژیم غذایی خود دریافت کند. بری‌بری بر اثر کمبود تیامین یا همان ویتامین ب ۱ ظاهر می‌شود… تیامین به‌طور طبیعی در غلات و غذاهای تازه، به خصوص آرد کامل، گوشت تازه، حبوبات، سبزیجات، میوه‌ها و شیر وجود دارد؛ بنابراین، بری‌بری در افرادی بروز می‌کند که این غذاها را به دلایل مختلف، چون فقر و قحطی، از رژیم غذایی خود حذف کرده یا میزان آن‌ها را از مقدار مورد نیز بدنشان کم کرده‌اند.
افراد الکلی دارای رژیم غذایی نامناسب و نوزادان شیرخواری که مادر آن‌ها دچار کمبود تیامین هستند نیز در معرض ابتلاء به بری‌بری قرار دارند. همچنین در گوشت برخی ماهی‌ها آنزیم تیامیناز وجود دارد که موجب از بین رفتن تیامین می‌شود. این آنزیم با پختن ماهی از بین می‌رود، ولی مصرف خام آن در کشورهایی چون ژاپن می‌تواند موجب بری‌بری شود.
علائم بیماری بری بری
این بیماری باعث ایجاد علائمی از جمله:
- خستگی و مشکلات حافظه: تیامین از مواد غذایی ضروری برای تولید انرژی است. برای همین است که خستگی مداوم می‌تواند یکی از نشانه‌های کمبود تیامین باشد.
- ضعف ماهیچه‌ها و کمبود وزن: هنگامی‌که بدن به‌اندازه کافی تیامین دریافت نمی‌کند، متابولیسم گلوکز تحت تأثیر قرار می‌گیرد و ممکن است درنتیجه آن ضعف عضلانی، خستگی، کاهش حافظه، کاهش وزن و کاهش اشتها را تجربه کنید.
- از دست دادن اشتها و کاهش وزن: این ویتامین بر هیپوتالاموس مغز؛ غده‌ای که مسئول اشتها و گرسنگی است، تأثیر دارد. با کمبود تیامین، شما دچار کمبود اشتها و احساس سیری می‌شوید.
- ابتلاء به دیابت: افراد مبتلابه دیابت نوع ۱ و نوع ۲ احتمالاً دچار کمبود تیامین هستند همچنین ممکن است کلیه مبتلایان به این بیماری، تیامین بیشتری دفع کند.
- مختل شدن رفلکس‌های بدن: از دیگر علائم بیماری بری بری می‌توان به تحت تأثیر قرار گرفتن عصب‌های حرکتی اشاره کرد. کمبود این ویتامین، باعث آسیب دیدن دستگاه عصبی خواهد شد. یکی از نتایج این آسیب، مختل شدن واکنش‌های غیرارادی معمول بدن است. اختلال ناشی از کمبود این ویتامین بیشتر در زانو، مچ پا و عضله‌های سه سر مشاهده می‌شود. طولانی شدن مدت‌زمان کمبود این ویتامین می‌تواند منجر به از بین رفتن هماهنگی و تناسب، میان قسمت‌های مختلف بدن شود و فعالیت‌هایی چون راه رفتن تحت تأثیر قرار بگیرند.
- درد قفسه سینه
- حالت تهوع یا استفراغ
- تب
- نامنظمی ضرب‌آهنگ قلب
- افزایش غلظت اسید لاکتیک و اسید پیروویک در خون
انواع بیماری بری بری
- بری بری مرطوب: عمدتاً بر سیستم قلبی عروقی تأثیر می‌گذارد و باعث گردش خون ضعیف و ایجاد مایعات در بافت‌ها می‌شود.
- بری بری خشک: در درجه اول بر سیستم عصبی تأثیر گذاشته و منجر به تخریب اعصاب و فلجی یک یا چند عضو می‌شود. از علائم دیگر آن لرزش، سوزش و بی‌حسی در اعضا و بی‌اشتهایی است.
درمان بیماری بری بری
درمان بری‌بری از طریق مصرف تیامین به صورت قرص یا با تزریق صورت می‌گیرد. علائم بهبودی بیمار از ساعاتی پس از شروع درمان ظاهر می‌شود. در صورت در دسترس نبودن این ویتامین به شکل دارو، درمان می‌تواند با رژیم غذایی غنی از تیامین انجام گیرد. روند بهبودی در درمان از طریق رژیم غذایی کندتر خواهد بود.