[شهروند] ... و بالاخره بعد از پنجاه‌وسه سال بازیگری- که بخش اعظمی از آن پر بود از انواع و اقسام «اولین» دستاوردها در زمینه کاری خودش- سعید راد یا به عبارت درست‌تر احمد حق‌پرست راد بازیگر قدیمی و نام‌دار سینمای ایران پس از نزدیک به یک سال نبرد با بیماری و چند عمل جراحی دار فانی را وداع گفت. پایانی تلخ برای یکی از شناخته‌شده‌ترین و محترم‌ترین بازیگران سینمای ایران- پیش و پس از انقلاب؛ که به گفته هوشنگ گلمکانی سردبیر ماهنامه «فیلم» مدتی بود در یک خانه سالمندان بستری بود و با این که در روزهای اخیر انتشار گزارش‌هایی درباره وضعیت وخیم جسمانی‌اش از سوی دخترش، دوستان و دوستدارانش را نگران کرده بود، اما کسانی که در هفته‌های آخر در همان خانه سالمندان به دیدارش رفته بودند، می‌گویند که اوضاع وخیم‌تر از صرف بیماری بود و سعید رادی که روی تخت افتاده بود، «شباهتی با آن‌چه که حتی از سال‌های اخیرش به یاد داریم، نبود».
این پایان مردی بود که در ۴ آبان ۱۳۲۳ در یکی از کانون‌های بحرانی تاریخ معاصر ایران، یعنی در محله سنگلج تهران به دنیا آمد. دوران کودکی‌اش را در بحبوحه ماجراهای ملی کردن صنعت نفت و تظاهرات و حزب‌بازی گذراند- اما خودش آلوده سیاست نشد-، در جوانی ستاره سینما شد و در شماری از بهترین تولیدات تاریخ سینمای ایران حضور یافت، اما موفقیت برایش وفا نکرد و در چهل سالگی قبای مهاجرت پوشید و در بزرگراه‌های یخ‌زده شمال کانادا پشت فرمان کامیون نشست و دنده چاق کرد و به یاد روزهای موفقیت در سرزمین آفتابی و داغ مادری خاطراتش را دوره کرد. بعد از بازگشت به ایران هم اگر چه در شماری از بهترین و تحسین‌شده‌ترین تولیدات دوره جدید سینما و تلویزیون ایران ایفای نقش کرد، اما هیچ‌گاه دوباره به آن جایگاهی که زمانی در تیولش بود، بازنگشت. این پایان سعید راد بود!

 کارنامه‌ای پر از اولین‌ها
کارنامه سعید راد پر است از فیلم‌های تاثیرگذار و ماندگار. از «خداحافظ رفیق» و «تنگنا»ی امیر نادری تا «صادق کرده» ناصر تقوایی و «صبح روز چهارم» کامران شیردل و «سفر سنگ» و «خط قرمز» مسعود کیمیایی و «عقاب‌ها»ی ساموئل خاچیکیان و «چ» ابراهیم حاتمی‌کیا و بسیار بسیار فیلم موفق و ماندگار دیگر. با این حال این اسامی حق مطلب را درباره سعید راد ادا نمی‌کنند و کارنامه این بازیگر قدیمی را انواع و اقسام «اولین» دستاوردهایی که در زمینه کاری خودش به دست آورده، متمایز از دیگران جلوه می‌دهد.
بله؛ کارنامه سعید راد پر است از انواع و اقسام «اولین» دستاوردها. او که در تعدادی از مهم‌ترین فیلم‌های جریان «موج نو»ی سینمای ایران بازی کرده، برعکس شناخته‌شده‌ترین بازیگر موج نو که البته از سینمای تجاری آمده بود، اولین ستاره‌ای بود که موج نو منحصرا برای استفاده خودش خلق کرده بود. او اولین بازیگری بود که بدون این‌که در فیلم‌های تجاری و فیلمفارسی‌های رنگارنگ بازی کرده باشد، ستاره شد و اسمش روی جلد مجلات مختلف رفت و تماشاگران را پای گیشه‌ها کشاند. سعید راد که قبل از انقلاب در شماری از معترض‌ترین تولیدات سینمای ایران ایفای نقش کرده بود، در اولین فیلمی نیز که وقوع انقلاب اسلامی را پیش‌بینی می‌کرد، بازی کرده است- که «سفر سنگ» مسعود کیمیایی بود. او بعد از انقلاب هم علاوه بر بازی در شماری از آثار محبوب و جذاب، در «عقاب‌ها»ی ساموئل خاچیکیان به عنوان اولین فیلم جنگی رسمی درباره جنگ ایران و عراق و البته اولین فیلم پرفروش و رکوردشکن سینمای بعد از انقلاب نیز ایفای نقش کرده است. بعد از بازگشت از مهاجرت پانزده ساله بعد از حضور در این فیلم هم یکی از اولین بازیگرانی بود که در نقش یکی از سرداران واقعی جنگ بازی کرد و در «چ» ابراهیم حاتمی‌کیا در قالب سرتیپ فلاحی حضور یافت. در سریال «در چشم باد» هم یکی از اولین شمایل‌های جذاب سینما و تلویزیون ایران از رضاشاه پهلوی را ترسیم کرد.
 
مردی در طوفان
سعید راد در سینمای قبل از انقلاب حضور در شماری از آثار موسوم به موج نویی فیلمسازانی مانند مسعود کیمیایی و ناصر تقوایی و البته فیلم‌های خیابانی معترض فیلمسازانی از قبیل فریدون گله و امیر نادری را که در لفافه داستان تلخ خود به مقابله با تبلیغات و رویافروشی‌های فیلمفارسی می‌پرداختند، در کارنامه‌اش دارد.
این هنرپیشه نامی سینمای ایران که خیلی زود- یعنی بعد از اولین و دومین فیلمی که بازی کرد- ستاره سینما شده بود، در دهه پنجاه در کمتر از یک دهه در بیش از ۳۰ فیلم ایفای نقش کرد- که از میان آن‌ها- علاوه بر فیلم‌های سینماگران درجه یک آن سال‌ها که نام‌شان در این مطلب آمده- می‌توان به «کافر» فریدون گله، «مردی در طوفان» ساخته خسرو پرویزی، «مسلخ» هادی صابر، «خشم و خون» ناصر محمدی، «آب» حبیب کاوش، «هدف» ایرج قادری، «کمین» کامران قدکچیان، «هزار بار مردن» جلال مهربان و «ساخت ایران» امیر نادری اشاره کرد.

دوئل با فراموشی
سعید راد در سال‌های اول پس از انقلاب در فیلم‌هایی چون «دادشاه» حبیب کاوش و «برزخی‌ها» ساخته ایرج قادری بازی کرد و پس از آن هم در سال 1363 در فیلم پرفروش «عقاب‌ها» به کارگردانی ساموئل خاچیکیان حضور یافت که برخی آن را پرفروش‌ترین فیلم تاریخ سینمای ایران می‌دانند. راد بعد از این فیلم به دلیل سخت‌گیری‌هایی که در فضای سینمای ایران در آن سال‌ها وجود داشت، ممنوع‌الکار شد و پس از آن هم از ایران مهاجرت کرد  که پانزده سال طول کشید.
این بازیگر  ۱۵ سال بعد، یعنی در سال ۱۳۷۸ به ایران بازگشت و در همان بدو ورود در فیلم «دوئل» به کارگردانی احمدرضا درویش ایفای نقش کرد. بعد از آن هم در آثاری مانند «پروانگی» قاسم جعفری، «گیرنده» مهرداد غفارزاده، «چ» ابراهیم حاتمی‌کیا»، «پایان خدمت» حمید زرگرنژاد و «عشق و جنون» حمید نجفی حضور یافت که دستاوردش از این دوره آخر کارنامه‌اش دیپلم افتخار بهترین بازیگر نقش اول مرد جشنواره سال 90 فجر برای فیلم «گیرنده» بود.
سعید راد البته در این سال‌ها که حضور نسبتا کم‌رنگی در سینما داشت، در سریال‌های تلویزیونی «گیلدخت»، «سرزمین مادری»، «ترور خاموش» و «در چشم باد» حضور یافته بود. «دل» ساخته منوچهر هادی نیز اولین و آخرین یادگار سعید راد در شبکه نمایش خانگی بود.

مجموعه بهترین خاطره‌ها
درباره سعید راد باید به این خبر نیز اشاره کرد که پیکر این بازیگر پیشکسوت سینمای ایران چهارشنبه 3 مردادماه از ساختمان شماره ۲ خانه سینما تشییع خواهد شد. در این زمینه گفته می‌شود که مراسم بدرقه پیکر سعید راد چهارشنبه 3 مردادماه ساعت ۹.۳۰ صبح از ساختمان شماره ۲ خانه سینما (خیابان وصال جنوبی، نبش کوچه شفیعی) به سمت بهشت زهرا (س) قطعه هنرمندان انجام خواهد شد. اداره‌کل روابط‌عمومی سازمان سینمایی علاوه بر انتشار خبر وداع آخر با سعید راد؛ پیام محمد خزاعی رئیس سازمان سینمایی درباره درگذشت سعید راد را نیز منتشر کرده که در بخشی از آن آمده: «خبر درگذشت مرحوم سعید راد جامعه هنری کشور را غافلگیر کرد. وی از سرمایه‌های ارزنده سینمای ایران بود. بازیگری که در ایفای نقش، به آن‌ها، تشخص، عمق و قدرت می‌داد و به همین دلیل هم هست که نقش‌های بسیاری از او در ذهن مردم ثبت و ماندگار شده است. از نقش تیمسار فلاحی فیلمِ «چ» تا خلبان مهردادِ فیلم «عقابها» و اسکندر فیلم «دوئل» و البته کولی فیلم «سفر سنگ» همه و همه شمایل‌های نامیرایی هستند که سعید راد بر پرده سینماها آورد. دستاورد او برای سینمای ایران مجموعه‌ای از بهترین خاطره‌هاست....

از زبان همکار
سعید راد انسانی مهربان و ورزشکار بود

[کامران قدکچیان، کارگردان سینما] سعید راد کسی بود که برای هنر و بازیگری ارزش بسیاری قائل بود، ویژگی‌ای که در میان بازیگران، به ندرت یافت می‌شود. ما در دهه 50 در دو فیلم «کمین» و «کنیز» با هم همکاری داشتیم- که من فیلمنامه را نوشته بودم و کارگردانی می‌کردم و سعید راد هم بازیگر این فیلم‌ها بود. اما مهم‌تر از همه این که ما سال‌های سال با هم دوست بودیم و امروز از شنیدن خبر درگذشت ایشان بسیار متاثر شدم. او انسانی بسیار مهربان و البته ورزشکار بود که در انزوا و بسیار تلخ درگذشت. گوشه‌گیری تلخی که البته بخشی از آن به سیاست‌گذاری‌های اشتباه فرهنگی برمی‌گردد که باعث گوشه‌گیری هنرمندان در سنین کهنسالی می‌شود. وقتی بازیگری مثل راد که تمام عمرش را صرف اعتلای هنر کشورش کرده، می‌بیند که بعضا چه فیلم‌های بی‌محتوایی ساخته می‌شود و سینما به چه سطحی رسیده، ترجیح می‌دهد که دیگر نه در فیلمی حضور داشته باشد نه در مراسمی حاضر شود!

از زبان همکار  
نمی‌خواست در بوق و کرنا باشد

[ابراهیم حاتمی کیا] سعید راد واقعا یک بازیگر حرفه‌ای بود و از درگذشت‌ او متاسفم. من با این بازیگر در فیلم سینمایی «چ» همکاری کرده بودم و در واقع سعید راد را در فیلم «چ» در نقش تیمسار فلاحی بیشتر شناختم. او بازیگری حرفه‌ای بود که بدون هیج حاشیه‌سازی و با علم به نقشی که به او پیشنهاد شده بود، پذیرفت در این پروژه با ما همکاری کند. درگذشت این بازیگر در شرایطی که در یک سال اخیر در مجامع و محافل سینمایی حضور نداشت ناراحت‌کننده است و من متاسفم که از حال او در یک سال گذشته بی خبر بوده‌ام. البته با توجه به شناختی که از سعید راد داشتم، می‌دانم که او دوست داشت همیشه شاداب و سرحال با مخاطبانش روبه‌رو شود و طبیعی است که باور کنیم خودش ترجیح داده بود این روزهای ناخوشی‌اش در بوق و کرنا نباشد و تصویر یک بازیگر استوار در ذهنمان برای همیشه باقی بماند. روح این عزیز سفر کرده شاد...