خلع ید یکی از دعاوی مبتنی بر مالکیت است که توسط دادگاه عمومی و حقوقی صادر می‌شود و جلوگیری از حکم خلع ید نیز شرایط خاص خود را دارد.

نحوه اجرای حکم خلع ید مشاعی چگونه است؟ خلع ید مشاعی چیست؟ به تعویق انداختن حکم تخلیه ملک مشاعی چقدر زمان می‌برد؟ جلوگیری از اجرای حکم خلع یعنی به چه معناست؟ خلع ید مشاعی یکی از انواع دعاوی خلع ید در حقوق مالکیت است که شرایط مختلفی مانند مالک بودن خواهان، وجود عدوانی بر تصرف غیرقانونی و مال مورد دعوا غیرمنقول بودن را مورد بررسی قرار می‌دهد. برای جلوگیری از حکم خلع ید نیز راهکارهای قانونی مختلفی وجود دارد که آشنایی با این راهکارها می‌تواند برای شما مفید باشد.

خلع ید مشاعی چیست؟

خلع ید مشاعی یکی از مفاهیم حقوقی بوده که به معنای سلب حقوق مشترک و مشاعی از طرف یکی از طرفین است. ید مشاعی در این تعریف، به معنای حقوقی است که به صورت مشترک بین دو یا چند نفر وجود دارد. مانند مالکیت مشترک یا اشتراک در املاک، اموال یا منافع دیگر. با این تفاسیر، خلع ید مشاعی یعنی سلب یا نقض حقوق مشترک مورد بحث و بر اساس آن به یکی از طرفین اجازه داده می‌شود که حقوق مشاعی را در اختیار خود در آورد و از آن استفاده کند.

مدت زمان اجرای حکم خلع ید یکی از موضوعات مهم برای افراد محسوب می‌شود. در حالت کلی، این زمان به دادگاه بستگی دارد و از چند ماه تا نزدیک به یک سال متغیر خواهد بود.

ماده قانونی خلع ید

برای بررسی شرایط و مراحل جلوگیری از حکم خلع ید می‌توان به مواد قانونی خلع ید اشاره کرد. به عنوان مثال، ماده 308 قانون مدنی بیان می‌دارد که دعوای خلع ید زمانی مطرح می‌شود که فردی به صورت غیر قانونی متصرف ملکی گردد و در این صورت مالک خواستار رفع تصرف و اخراج متصرف از ملک خود خواهد بود.

همچنین بر اساس ماده 43 قانون اجرای احکام مدنی، اگر حکم خلع ید علیه متصرف ملک مشاع صادر شود، خلع ید از کل ملک انجام می‌شود ولی تصرف خواهان در ملک مشمول مقررات املاک مشاعی خواهد بود.

موانع اجرای حکم خلع ید

ماده 8 قانون آیین دادرسی مدنی بیان می‌کند که هیچ مقام رسمی، سازمان یا اداره دولتی نمی‌تواند حکم دادگاه را تغییر دهد و یا از اجرای آن جلوگیری نماید. مگر دادگاهی که حکم موردنظر را صادر کرده و یا مرجع بالاتر، آن هم در مواردی که قانون تعیین کرده، مجاز به انجام این کار خواهد بود. 

حکم نهایی مربوط به دعوی خلع ید باید توسط دادگاه ارائه شود و هیچ شخص یا سازمان دیگری نمی‌تواند در این زمینه تصمیم‌گیری کند. این حکم نیز از دو حالت خارج نیست: در حالت اول دادگاه اعلام می‌کند که تصرف صورت گرفته با توجه به مدارک ارائه‌شده کاملاً غیرقانونی به شمار می‌رود و ملک باید به شاکی بازگردانده شود. در حالت دوم این تصرف، تداخلی با امور قانونی نداشته است و پرونده مختومه اعلام خواهد شد.

جلوگیری از حکم خلع ید با استفاده از راهکارهای قانونی مختلفی قابل انجام است. تقاضای تجدید نظرخواهی و فرجام‌خواهی یکی از این راهکارهاست که یکی از انواع اعتراض به آرای حقوقی و کیفری محسوب می‌شود و برای این اعتراض، زمان مشخصی تعیین نشده است. افراد مقیم ایران، 20 روز پس از تاریخ ابلاغ حکم زمان دارند تا برای فرجام‌خواهی اقدام کنند. همچنین افراد خارج از کشور دو ماه زمان دارند تا اعتراض خود را اعلام کنند.

پس از ارسال تقاضای تجدیدنظرخواهی و فرجام خواهی به دادگاه صادرکننده حکم و پس از ارائه دلایل قابل توجه در این زمینه، دادگاه مورد نظر دستور به توقف و جلوگیری از حکم خلع ید می‌دهد. این اقدام باعث می‌شود تا دادگاه فرصت کافی برای بررسی مجدد پرونده و رسیدگی به اعتراضات و تجدید نظرخواهی داشته باشد.

برای جلوگیری از اجرای حکم خلع ید، می‌توان از راهکار قانونی دیگری مانند اعاده دادرسی اقدام کرد. لازم به ذکر است که فرد برای جلوگیری از اجرای حکم خلع ید باید از طریق دادگاه تجدید نظر یا دادگاه صادرکننده حکم اقدام کند.

خلع ید از ملک مشاع

همانطور که اشاره کردیم، مشاع به معنای مشترک است و ملک مشاعی یعنی ملکی که دو یا چند نفر به صورت مشترک از آن سهم داشته باشند. به عنوان مثال، 3 نفر با هم ملکی را خریداری کرده‌اند و هر کدام از این افراد دارای دو دانگ سهم مشاعی از 6 دانگ هستند. خلع ید از ملک مشاعی زمانی رخ می‌دهد که یکی از مالکین مشاعی ملک، بدون اجازه و اذن سایر شرکاء ملک را تصرف کند

ماده 582 قانون مدنی بیان می‌دارد که تصرف هر یک از شرکاء مال مشاعی منوسط به اذن سایر شرکاء خواهد بود. بنابراین چنانچه هر کدام از شرکاء مشاعی بدون اجازه سایر شرکاء قصد تصرف ملک مورد نظر را داشته باشد، شخص مورد نظر متصرف یا غاصب می‌شود. در چنین شرایطی، هر یک از شرکاء می‌توانند برای اخراج متصرف از ملک اقدام کنند و حکم تخلیه ملک را بگیرند.

متقاضی برای طرح دعوای توقف دستور فروش ملک مشاع باید دادخواست و سایر ادله و مدارک خود را در دفتر خدمات قضایی ثبت کند تا درخواست وی به منظور رسیدگی به مرجع حقوقی مربوط ارجاع داده شود.

رای وحدت رویه خلع ید مشاعی

رای وحدت رویه خلع ید مشاعی یک تصمیم قضایی است که توسط هیئت عمومی دیوان عالی کشور در سال 1383 صادر شد و به عنوان حفظ منافع مالک جهت رفع اختلافات مربوط به خلع ید مشاعی در دادگاه به کار می‌رود. این رای باعث شده است تا دادگاه برای رسیدگی به پرونده‌های خلع ید مشاعی، معیارهایی داشته باشد و بر اساس آن، رویه و استانداردهای مشابهی را اعمال کند.

سخن پایانی

همانطور که مشاهده کردید، خلع ید مشاعی یکی از دعاوی مبتنی بر مالکیت است و رسیدگی به این دعوی در دادگاه مستلزم مالکیت رسمی خواهد بود. برای جلوگیری از حکم خلع ید راهکارهای قانونی مختلفی از جمله اعتراض به حکم از طریق واخواهی یا اعاده دادرسی وجود دارد. شما می‌توانید به منظور کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص با مجموعه وکیل خبره ارتباط برقرار کنید.