به گزارش خبرگزاری ایمنا از مازندران، علوی تباران مازندرانی که عشق به اهل بیت (ع) در وجودشان تنیده شده است و نام علوی را بر پیشانی یدک می‌کشند با آئین‌های خاصی به استقبال ماه حزن و اندوه خاندان رسول‌الله (ص) می‌روند و با برافراشتن پرچم‌های سیاه در شهادت حضرت اباعبدالله‌الحسین (ع) به سوگ می‌نشینند، یکی از این آئین‌ها که میان مردمان روستای کلوده بخش مرکزی شهرستان محمودآباد رایج است، آئینی است که پیر علم نام دارد و هر ساله در روز هفتم ماه محرم برگزار می‌شود.
علم برای مازندرانی‌ها نمادی از دست ساقی دشت کربلا حضرت ابوالفضل العباس (ع) است و با توجه به ارادت خاص مردم این دیار به ایشان، برگزاری علم‌گردانی به قرن‌ها قبل برمی‌گردد.
برپایی این آئین کهن مذهبی که توسط نسل هفتم خانواده جمالی برگزار می‌شود، آداب و رسوم خاصی همچون برپایی آئین جامه‌پوشان و علم‌گردانی در روزهای ششم و هفتم محرم دارد و این خاندان معقدند هستند که برگزاری این آئین تکلیفی است که بر دوش خاندان آنها گذاشته شده است تا مفاهیم نهضت عاشورا و قیام کربلا نسل به نسل انتقال پیدا کند.
جامه‌پوشان پیر علم در روز ششم محرم
در روز ششم علم‌ها که شامل دو کوتل، یک پنج تن آل عبا و پیرترین آن «پیر علم» است را با گلاب در پنج مجمع بزرگ شست‌وشوی می‌دهند و با پارچه‌های سبز آنها را خشک و در مجمعه‌های گرد مسی با همان پارچه‌های سبز آذین‌بندی می‌کنند و در گوشه‌ای از اتاقی قرار می‌دهند تا برای برگزاری مراسم پیرعلم آماده شود.
روز هفتم محرم که فرا می‌رسد، در منزل جمالی حال و هوای خاصی ایجاد می‌شود، چرا که یک مسئولیت چندصد ساله بر دوششان قرار دارد و باید آن را به بهترین شکل ممکن انجام دهد، بانوان بار دیگر سری به علم‌های داخل مجمعه‌ها می‌زنند تا ببینند همه چیز آماده شده است و آقایان لباس عزا بر تن می‌کنند و چوب‌ها و بیرق‌هایی که قرار است علم‌ها روی آنها قرار بگیرد، بیرون آورده می‌شود.
در ابتدای مراسم دو کوتل آورده می‌شود و در ادامه علم فلزی پنج تن آل عبا خانواده جمالی قدمت آن را بیش از ۱۰۰ سال می‌دانند برپا می‌شود، بر نوک هر کدام از آنها چوب‌ها قرار می‌دهند و باز هم با گلاب معطر کاشان غبارروبی می‌کنند و تمام چوب‌ها و دور علم را با انواع روسری می‌پوشانند، پایان بخش این مراسم آوردن پیر علمی است که با احترام خاصی از اتاق خارج و به بزرگ خانواده جمالی داده می‌شود تا روی بزرگترین چوب قرار بگیرد و بعد پارچه‌های سبز و مشکی روی آن بسته و با گلاب ناب معطر می‌شود.
حین برگزاری جامه‌پوشانی علم و قرار دادن پیر علم روی بیرق‌ها، دو سه نفری پارچه‌های سبز برش داده شده را بین بانوان و آقایان حاضر در حیاط منزل توزیع می‌کنند تا به نیتی بر روا شدن حاجت آن تکه پارچه را گرو از پیر علم برای خود نگه دارند.
نذر قربانی برای پیر علم
علم‌ها با پیش انداختن پیر علم بر دستان عزاداران حاضر در مراسم از حیاط به سمت تکیه محل حرکت می‌کند و سینه‌زنی و نوحه‌خوانی شور و حال خاصی بین عزاداران به وجود می‌آورد، در این مراسم انواع پذیرایی از شربت، نان خشک، آش رشته، شله زرد و حتی آب بین عزاداران توزیع می‌شود.
زیباترین صحنه این آئین، نذر قربانی در مسیر ۳۰۰ متری پیر علم تا تکیه است که توسط آن‌هایی که نذر کردند، انجام می‌شود و آن قربانی‌ها برای پذیرایی شام اهالی محل مورد استفاده قرار می‌گیرد.
گره‌گشایی پیر علم ۳۰۰ ساله با اهدای روسری‌ها
جماعت زیادی در انتظار رسیدن پیرعلم وعلم‌ها به میدان تکیه‌گاه می‌ایستند تا تکه‌ای از آن پارچه‌های سبز و مشکی و آن روسری‌ها را به نیت حاجت‌روایی به یادگار بگیرند، با رسیدن علم‌ها به میدان، بقچه‌های گره کرده باز می‌شود و پارچه‌ها و روسری‌ها از داخل آن و پس از مالیدن به سمت پیر علم به عنوان طواف دادن به سوی جماعت منتظر پرت می‌شود.
این روسری‌های گره‌گشای پیر علم ۳۰۰ ساله هر کدام روایت‌های شنیدنی دارد که از زبان هر یک از این عزاداران بیان می‌شود و خانواده جمالی گرو گرفتن یک روسری و برگرداندن یک روسری جدید به همراه آن روسری گرو گرفته شده را علت اصلی اضافه شدن این بقچه‌های پر روسری را نقل می‌کنند که با گذشت زمان بر تعدادشان افزوده شده است.
توزیع روسری‌ها تا آخرین آن بین مشتاقان و عزاداران و آخرین مدیحه‌سرایی و نوحه‌خوانی مراسم در مدح و ثنای اباعبدالله الحسین (ع)، ساقی دشت کربلا و همه شهدای عاشورا است و بعد از پخش اذان ظهر و اقامه نماز جماعت مراسم پیر علم روستای کلوده شهرستان محمودآباد به پایان می‌رسد.
به گزارش ایمنا، با توجه به ثبت رساندن بسیاری از آئین‌ها و مراسم‌های بسیار سنتی و مذهبی استان مازندران در فهرست آثار ملی میراث معنوی کشور این مراسم نیز مورد توجه کارشناسان میراث فرهنگی این استان قرار گرفته و بررسی‌های اولیه به منظور تاریخچه این آئین آغاز شده استتا پس تأیید بر قدمت و نوع برپایی آن در فهرست سایر آثار مازندران در میراث ملی معنوی قرار بگیرد.
نظر شما