مسیر اقتصاد/ بازار سهام بازاری است که در آن آینده خرید و فروش می‌شود و انتظارات یکی از عوامل اصلی رشد بازار سهام یا ریزش بورس است. هر چقدر خوش بینی برای خرید یک سهم بیشتر شود اقبال به آن سهم بیشتر خواهد شد و غلبه خوش بینی بر بدبینی باعث می‌شود که یک سهم هفته‌ها در وضعیت صف خرید باشد. برعکس این قضیه نیز وجود دارد یعنی غلبه بدبینی در بازار باعث می شود اقبال به بازار سهام به شدت کاهش یابد و یک سهم هفته‌ها و شاید ماه‌ها در وضعیت منفی و صف فروش قرار گیرد.

سازمان بورس به عنوان رگولاتور موظف است که عوامل شوک به بازار سرمایه (به ویژه شوک‌های منفی) را کنترل کند تا کلیت بازار به صورت هیجانی مثبت یا منفی نباشد و بازار به صورت کلی متعادل باشد.

اما وقتی که خبرهای منفی در بازار موج بزند دیگر سازمان بورس قادر نخواهد بود بازار را متعادل کند و بورس ریزش خواهد کرد. در یک سال گذشته بازار سهام با شوک های بزرگی مواجه شد که پشت سر هم بودن این شوک ها باعث شد بورس به یک خواب عمیق و خروج پول مواجه شود که در این گزارش علل ریزش بورس در یک سال اخیر به ویژه در روزهای اخیر  بازخوانی شده است.

تغییر در نرخ خوراک صنایع

تغییر در نرخ خوراک پتروشیمی و پالایشی یکی از عوامل ریزش بورس در نیمه اول سال قبل بود که دولت سیزدهم با این شوک باعث شد بورس بیش از ۴ ماه ریزشی شود. از ۱۷ اردیبهشت ۱۴۰۲ تا شهریور ماه سال قبل، بورس با این چالش برخورد کرده و ریزش سنگینی را تجربه کرد.

جنگ غزه و ترس از جنگ ایران با رژیم صهیونیستی

یکی از شوک‌های عمیق که دقیقا بعد از شوک نرخ خوراک صنایع به بورس ایران وارد شد، شوک جنگ غزه بود بعد از شروع جنگ غزه، بورس ایران به شدت دچار نوسان شد و بعد از کنترل کردن نوسان سرمایه گذارانی که در بازار تعیین کننده هستند، دست نگه داشته و حاضر نشدند در آن مقطع وارد بورس ایران شوند.

این شوک بیش از ۶ ماه در بازار سرمایه ایران وجود داشت، با حمله رژیم صهیونیستی به کنسولگری ایران در دمشق به اوج خود رسید و در تاریخ ۲۵ فروردین ماه سال ۱۴۰۳ با حمله موشکی ایران در پاسخ به تجاوز صهیونیست ها این تنش فروکش کرد و عملا این تنش ۷ ماه طول کشید.

تاثیر بالا بودن نرخ بهره در ریزش بورس

بالا رفتن نرخ بهره به حدود ۲۷ درصد در سال قبل یکی از عوامل اصلی ریزش بورس بود؛ با بالا رفتن نرخ بهره، ریسک سرمایه گذاری در بازار سرمایه بیشتر شده و پول به سمت بازار بانکی (بازار بدون ریسک) و کسب سود بالا حرکت می کند و از این رو سیاست انقباضی دولت سیزدهم برای کنترل تورم بیشترین ضربه را به بازار سرمایه زد.

این سیاست تا به امروز نیز ادامه داشته و بانک مرکزی هنوز سودهای بانکی و بین بانکی را در محدوده بالای ۲۳ درصد نگه داشته است.

طبق تصویر نرخ بهره بین بانکی از ۲۰.۸۸ درصد در سال ۱۴۰۱ به نزدیک ۲۴ درصد در سال های ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳ رسیده و باعث فشار بر بازار سرمایه و همچنین بازار پول شده است. این افزایش به ضرر بانک های بورسی نیز بوده و باعث کاهش سود عملیاتی آنان هم خواهد شد.

شهادت رئیس جمهور

یکی از شوک های دیگر وارد شده به بازار سرمایه شهادت سید ابراهیم رییسی در حادثه تلخ ۳۱ اردیبهشت ماه بود که باعث شد بازار سرمایه یک خبر ناگوار دیگر را دریافت کند و با هیجان به شدت منفی مواجهه شود. مدیریت این شوک بسیار سخت بود، سازمان بورس اما یک اقدام سریع و هوشمندانه انجام داد و آن هم کاهش دامنه نوسان سهم ها به ۲ درصد بود که باعث کند شدن روند ریزشی سهم ها شد. این روند تا هفته اول تیر ماه ادامه یافت و عملا در این مدت بازار سرمایه با یک قفل در دامنه نوسان مواجه شد.

ریسک تغییر دولت و مشخص نبودن تئوری اقتصادی دولت بعد

همه  ۶ نامزد انتخابات ریاست جمهوری چهاردهم، از بازار سرمایه حمایت کرده و یکی از برنامه های خود را ثبات بخشیدن به این بازار معرفی کردند؛ اما فعالان بازار سرمایه منتظر هستند تا دولت جدید به مسند قدرت نشسته و با انتخاب وزرا و کابینه و بعد از آن رییس سازمان بورس پالس مثبت یا منفی را ارسال کند.

اکنون فعالان بازار سرمایه منتظر هستند تا دولت جدید بر مسند بنشیند تا بتوانند طبق دولت جدید بورس را ارزیابی کنند.

تغییر نکردن نرخ دلار نیما

فاصله زیاد نرخ دلار نیما و بازار آزاد یکی از عواملی است که سهم ها زیر ارزش ذاتی خود قیمت گذاری شوند و از این رو انگیزه ای برای خرید سهم وجود ندارد و یکی از عوامل نوسان طولانی بورس و ریزشی شدن نرخ نیما است.

از دست رفتن انواع تحلیل بنیادی و تکنیکال و تابلوخوانی

نهادهای مالی حقوقی و فعالان حقیقی حرفه‌ای بازار سرمایه برای ورود به این بازار استراتژی معاملاتی خاصی دارند. این استراتژی بر مبنای ارزش گذاری یک سهم بر اساس دارایی ها، سودسازی و پیش بینی دقیق از وضعیت آینده یک شرکت است.

وقتی که بازار سرمایه با ابهامات زیادی روبرو می شود پیش بینی بنیادی سهم ها به شدت مشکل می‌شود و بنابر این نمی توان قیمت و ارزش سهم را به دست آورد و به همین علت در این وضعیت تحلیل های بنیادی، تکنیکال و تابلوخوانی نتیجه ای ندارد و تا زمانی که ابهامات و موانع بازار رفع نشوند نمی توان برآورد دقیق قیمتی از یک سهم ارائه کرد.

خستگی، ناامیدی و بلاتکلیفی سرمایه گذاران

وقتی که چند شوک به بازار سرمایه وارد می شود باعث ترس سرمایه و فرار سرمایه به بخش های دیگر اقتصاد می شود و از این رو در سال گذشته سهامداران با انواع و اقسام شوک های سیاسی، بین المللی و اقتصادی مواجه شدند که اولین تاثیر را بر بازار سهام گذاشت.

در چنین شرایطی سرمایه گذاران پول ها را از بورس به بازارهای دیگری انتقال می دهند؛ برخی به بازار ملک و برخی به سودهای بانکی بسنده کرده و از این رو بازار سهام با کمبود پول برای رشد مواجه شده است.

دو عامل با بیشترین اثر بر بازار سرمایه

دو عامل نرخ بهره و نرخ نیما بیشترین تاثیر را بر بازار سرمایه در ریزش و نوسان داشته و اگر دولت جدید بتواند این دو عامل را متعادل کند بورس می تواند بعد از ماه ها روی آرامش و ثبات دیده و روند صعودی بازار سرمایه آغاز شود.

منابع:

بانک مرکزی ایران

سازمان بورس

انتهای پیام/ بازار مالی