به گزارش به گزارش روابط عمومی وزارت علوم به نقل از خبرگزاری ایسکانیوز، ماموریت‌گرایی دانشگاه‌های کشور یکی از مفاد طرح آمایش آموزش عالی است که با هدف جهت‌دهی فعالیت مراکز آموزش عالی و ارتقای علمی کشور در نظر گرفته می‌شود.

بررسی اطلاعات سامانه علم‌سنجی وزارت علوم (مپفا) و درگاه سایمگو حاکی از آن است که ۱۵ دانشگاه سطح یک کشور بیش از ۵۰ درصد اسناد علمی نمایه شده در پایگاه اسنادی اسکوپوس را منتشر کرده‌اند. دانشگاه‌های تهران، تربیت مدرس، امیر کبیر، شریف، علم و صنعت، شیراز، فردوسی مشهد، تبریز، صنعتی اصفهان، شهید بهشتی، خواجه نصیرالدین طوسی، اصفهان، گیلان و شهید چمران اهواز، ۱۵ دانشگاهی هستند که بیشترین تأثیر را در رتبه تولید علم کشور در دو دهه گذشته داشته‌اند.

این دانشگاه‌ها با داشتن ۱۰ هزار و ۶۲۸ عضو هیئت علمی میزبان نزدیک به ۱۰ درصد از اساتید کشور هستند. همچنین حدود ۸ درصد از دانشجویان کشور یعنی ۲۰۵ هزار و ۶۷۹ دانشجو در این ۱۵دانشگاه مشغول به تحصیل هستند. این در حالی است که بیش از ۵۷ درصد از نویسندگان مقالات علمی- پژوهشی نمایه شده در پایگاه اسنادی اسکوپوس در دانشگاه‌های سطح یک کشور مشغول به پژوهش بوده‌اند. به عبارت دیگر، از بین ۲ هزار و ۲۹۰ دانشگاه و مؤسسه آموزش عالی تنها ۱۵ دانشگاه سطح یک کشور پیشران پژوهش‌های علمی منتهی به انتشار مقالات علمی- پژوهشی هستند.

جدول زیر جزئیات انتشار مقالات علمی در دانشگاه‌های برتر و سایر مراکز آموزش عالی کشور را نشان می‌دهد؛

بر اساس این جدول بیش از نیمی از مقالات علمی ایران توسط پژوهشگران دانشگاه‌های سطح یک منتشر شده‌اند. به عبارت دیگر، تعداد کمی از دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌های کشور در گسترش مرزهای دانش عملکرد مناسبی داشته‌اند و در رشته‌های مختلف علمی میزبان دانشمندان برجسته کشور هستند. در مقابل، اغلب دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌های کشور در زمینه انتشار یافته‌های علمی عملکرد ضعیفی داشته‌اند.

کارشناسان مرکز پژوهش‌های مجلس معتقدند که سهم کم اغلب دانشگاه‌ها در انتشار مقالات علمی ممکن است به علت کمبود امکانات یا جدیدالتأسیس بودن این مؤسسات در مقایسه با دانشگاه‌های سطح یک کشور باشد. در واقع پژوهش‌های مرز دانشی به همان میزان که نقطه قوت برخی از مؤسسات آموزش عالی است، نقطه ضعف بسیاری دیگر از دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌های کشور هستند.

به عقیده کارشناسان، این نقطه ضعف به دلیل عدم تناسب در توانمندی‌های مؤسسات مختلف آموزش عالی و انتظارات از آنهاست و دانشگاه‌های سطح دو و سه کشور نیازمند زمان برای رسیدن به بلوغ آموزشی و گذار به دانشگاه نسل پژوهش‌محور هستند. در واقع با توجه به امکانات و شرایط موجود مؤسسات مختلف، در انتخاب هدف پژوهش‌های مرز دانش برای تمام دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور می‌توان تردید کرد. به عبارت دیگر، اختلال در هدفگذاری مؤسسات آموزش عالی و ارزیابی عملکرد تمام اعضای هیئت علمی کشور مبتنی بر انتشار مقالات علمی- پژوهشی، نه تنها کمک چندانی به پژوهش‌های مرز دانش در این دانشگاه‌ها نداشته، بلکه مانع استفاده از توانایی‌های آموزشی- پژوهشی دانشگاه‌ها و مراکز مختلف پژوهشی کشور بر حل مشکلات جامعه شده است. علاوه بر این، پافشاری بر تولید مقالات علمی- پژوهشی در پاره‌ای از موارد به تولید مقالات بی‌کیفیت یا تقلب‌های علمی منجر می‌شود.

گفتنی است، ایسکانیوز پیش‌تر در گفت‌وگو با مدیران آموزش عالی ضرورت ماموریت‌گرایی دانشگاه‌های کشور را بررسی کرده است. برای مثال رئیس دانشگاه تهران معتقد است که نیاز نیست هر شهر کوچکی یک دانشگاه داشته باشد. همچنین مجتبی حسینی فرد رئیس دانشگاه گرمسار اشاره کرد که دانشگاه‌های مادر اجازه توسعه به سایر مراکز آموزشی نمی‌دهند و ماموریت‌گرایی تنها راه برون‌رفت از شکست است.