ایران با توجه به موقعیت جغرافیایی خود، یکی از کشورهای به شدت در معرض تهدید تغییرات اقلیمی است. گرمایش زمین، الگوهای بارش را تغییر داده و باعث افزایش شدت و طولانی‌تر شدن خشکسالی‌ها و فراوانی بیشتر رویدادهای آب و هوایی شدید مانند سیل شده است. این تغییرات، در دهه گذشته به شدت بخش‌های مختلفی از کشور را تحت تاثیر قرار داده و پیامدهای جدی و خسارت‌های بسیار زیادی را به دنبال داشته است.

بر اساس آمار وزارت جهاد کشاورزی در بخش کشاورزی طی سال آبی 1401-1402 ، خسارت ناشی خشکسالی و سیل بالغ بر بیش از 200 همت بوده است.

اثرات تغییر اقلیم در:

بخش کشاورزی: کاهش بارندگی و افزایش دما، کشاورزی ایران را با چالش‌های جدی روبرو کرده است. کمبود آب، بازدهی محصولات را کاهش داده و امنیت غذایی کشوررا تهدید می‌کند. همچنین، افزایش بیابان‌زایی، باعث کاهش حاصلخیزی زمین‌های کشاورزی و درآمد کشاورزان می‌شود.

منابع آب: ایران بطور طبیعی کشوری کم آب است. با تشدید خشکسالی، سطح آب‌های زیرزمینی به شدت کاهش یافته و تامین آب شرب و کشاورزی با مشکل جدی مواجه شده است.
گرد و غبار: افزایش دما و خشکسالی، باعث تشدید پدیده گرد و غبار می‌شود. این توفان‌های شن و ماسه، علاوه بر خسارت به زیرساخت‌ها و سلامت مردم، بر حاصلخیزی خاک نیز تاثیر منفی می‌گذارد. تکرار و شدت این توفان‌ها رو به افزایش است.

فرسایش خاک و افزایش شوری: تغییرات اقلیمی، باعث تشدید پدیده فرسایش خاک و افزایش میزان املاح در آن می‌شود. این امر، حاصلخیزی زمین را کاهش داده و کشاورزی را با مشکلات جدی‌تری روبرو می‌کند.

سلامت: تغییرات اقلیمی، شیوع بیماری‌های عفونی و قابل انتقال با حشرات را افزایش می‌دهد. همچنین، گرمازدگی ناشی از امواج گرما، خطرات جدی برای سلامت مردم به همراه دارد.
مهاجرت اجباری: خشکسالی و سیل، بسیاری از مردم را در مناطق تحت تاثیر مجبور به ترک خانه‌هایشان و مهاجرت به مناطق دیگر می‌کند. این جابجایی اجباری، مشکلات اجتماعی و اقتصادی متعددی را به دنبال دارد.

برای مقابله با این چالش‌ها، ایران نیازمند اجرای سریع و جدی برنامه‌های مناسب سازگاری با تغییرات اقلیمی است. برخی از راهکارهای سازگاری عبارتند از:

• استفاده از روش‌های نوین کشاورزی کم‌آب بر:  با بهره‌گیری از روشها و فنآوری‌های جدید، می‌توان میزان مصرف آب در بخش کشاورزی را به شکل قابل توجهی کاهش داد.

• مدیریت پایدار منابع آب ولزوم صیانت از آب برای دسترسی به آن توسط نسل‌های آینده:  استفاده از روش‌های آبخیزداری، اصلاح الگوی مصرف آب و جلوگیری از هدررفت آن، تصفیه و بازچرخانی آبهای خاکستری در صنعت،  از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

• توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر: استفاده از منابع انرژی پاک مانند خورشید و باد، می‌تواند شدت وابستگی به سوخت‌های فسیلی را کاهش داده و منجر به کاهش تولید گازهای گلخانه ای شود و از این نظر با روندهای جامعه جهانی همخوانی بیشتری حاصل میشود. لازم به ذکر است که موضوع تغییراقلیم و گرمایش زمین و عوارض آن، یکی از مهمترین موضوعات مورد توجه جامعه و ساستمداران جهانی و سازمانهای بینامللی است و عدم توجه به آن نتایج نامطلوب دارد.  

• آمادگی برای مقابله با بلایای طبیعی: با پیش‌بینی و هشدار به موقع در خصوص سیل و خشکسالی، می‌توان خسارات ناشی از این بلایا را کاهش داد. در این خصوص در وضعیتی که با افزایش چالشهای مرتبط با آب و هوا و اقلیم مواجهیم، اهمیت پایش و پیش بینی وضعیت اقلیم و خشکسالی بسیار زیاد است و لازم است مورد توجه جدی قرار گیرد.

با توجه به انتخابات ریاست جمهوری چهاردهم، انجمن علمی هواشناسی ایران مایل است توجه کاندیداهاو کارشناسان رسانه های جمعی را به موضوع مهم تغییر اقلیم در برنامه جامع مدیریت کشور جلب نموده و پاسخ ایشان در موارد ذکر شده را به جامعه هواشناسی و هموطنان جویا شود.

در عصر بی‌سابقه‌ای از نظر تغییرات اقلیمی و گرمایش زمین زندگی می‌کنیم و روند تغییرات منابع مانند ذوب یخچالها و برف مناطق کوهستانی، کاهش آب دریاچه‌ها و خشکی تالابها، کاهش دسترسی به آب و... بسیار نگران کننده است. در عین حال دارای مهارت‌های بی‌سابقه نیز در پایش اقلیم هستیم که می‌تواند سبب اقدامات آگاهانه شود و چنانچه تغییرات عمده در سبد انرژِی از فسیلی به انرژی‌های پاک و کاهش گازهای گلخانه‌ای و افزایش بهره وری در انرژِی و آب، مورد توجه قرار گیرد، زنجیره ماه‌های گرم را می‌توان مجددا به دوره‌هایی با دماهای پایین تر در انتهای قرن جاری رساند.