به گزارش خبرگزاری ایمنا، خودبرتربینی، مانعی بزرگ در مسیر خردمندی است و فروتنی، گوش دادن فعال و همدلی، کلیدهای غلبه بر خودبینی و دستیابی به خردمندی حقیقی هستند، در همین راستا امام علی (ع) فرمود: «خودبرتربینی انسان، دلیل سست خردی اوست.» (إِعْجَابُ اَلْمَرْءِ بِنَفْسِهِ دَلِیلٌ عَلَی ضَعْفِ عَقْلِهِ)

غرور و خودبینی، همانند زخمی عمیق بر پیکر ایمان، روح انسان را به تباهی می‌کشاند، این رذیله اخلاقی، شخص را به ورطه خودبزرگ‌بینی فرو می‌برد، به گونه‌ای که گویی علم، عمل، ثروت، مقام یا نعمت‌های دیگری که از جانب خداوند به او عطا شده، حاصل تلاش و لیاقت خود اوست و از یاد می‌برد که تمام این مواهب الهی، امانتی در دست اوست و روزی بازپس گرفته خواهد شد.

برخی افراد دچار خودبزرگ‌بینی مذهبی می‌شوند و به گونه‌ای مغرور می‌شوند که گویی نزد خداوند جایگاه ویژه‌ای دارند و به همین دلیل در انتظار دریافت کرامت و رفاه در دنیا هستند و از سختی‌ها و گرفتاری‌ها مصون می‌مانند؛ این نوع تفکر، «ادلال به عمل» یا همان «به خود بالیدن» نامیده می‌شود.

چنین فردی ممکن است تصور کند به واسطه اعمال یا موقعیت خود، در برابر خداوند حقی دارد و خداوند موظف به پاداش اوست، این تفکر ناشی از غرور و نداشتن درک درست جایگاه انسان در برابر خالق هستی است، همچنین برخی افراد ممکن است با بخشیدن نعمتی به دیگران، آن را بزرگ جلوه داده و بر آنها منت بگذارند؛ این عمل ناشی از غرور و خودبرتربینی است و نشان‌دهنده نداشتن درک صحیح از مفهوم کمک و بخشش است، مفسران در توضیح آیه «وَ لاٰ تَمْنُنْ تَسْتَکْثِرُ» (سوره مدثر، آیه ۶) می‌گویند: «منّت نگذار به گونه‌ای که آن را بزرگ جلوه دهی»؛ یعنی به خاطر کار خیری که انجام داده‌ای، ادعا و تظاهر به برتری نکن.

در قرآن کریم و سیره اسلامی بارها بر نکوهش و مذمت خودبرتربینی و غرور تأکید شده است و خداوند متعال در آیه ۲۵ سوره توبه می‌فرماید: «به یاد آورید روز حنین که انبوهی شما را مغرور ساخت»؛ این آیه سرزنشی آشکار برای کسانی است که در آن روز به خاطر تعداد زیادشان دچار غرور شده و مغلوب دشمن شدند، در همین راستا در آیه ۱۰۴ سوره کهف آمده است: «آنان گمان می‌کنند که کار نیکو می‌کنند»؛ این آیه نیز به «خودبرتربینان» اشاره دارد، چرا که آنان اعمال خود را نیکو می‌پندارند و از عواقب شوم غرور خود بی‌خبر هستند.

ریشه اصلی خودبرتربینی، نادانی و کمبود دانش است، این یک بیماری روحی و روانی است که از ضعف عقل نشئت می‌گیرد، درمان این بیماری، کسب آگاهی از حقیقت خود و تسلیم و خضوع در برابر خداوند است، به گونه‌ای که انسان احساس کند هیچ قدرتی بر جلب خواسته‌ها و دفع ناخواسته‌های خود ندارد و مالک هیچ سود و زیان، مرگ و زندگی برای خود نیست.

هر آنچه که انسان تصور می‌کند از علم، ثروت یا نعمت به دست آورده، ممکن است در یک چشم به هم زدن از او گرفته شود، پس باید از عاقبت شوم خود بترسد، به خدا توکل کند، به رحمت او امیدوار باشد و از عذاب او بترسد. همواره از شر نفس اماره، دشمنان کینه‌توز، غرور، احزاب و یارانشان به خداوند پناه ببرد؛ تنها دانشمندان و آگاهان حقیقی از بندگان خدا از خداوند می‌ترسند (سوره فاطر، آیه ۲۸)، از این رو درمان بیماری شگفتی و حیرت، جز علم و معرفت چیز دیگری نیست.