روز ۱۸ ذی‌الحجه، از بزرگ‌ترین اعیاد شیعه است که در آن مولای متقیان، امام علی(ع) به جانشینی پیامبر اکرم(ص) منصوب شدند. پیش از آن، پیامبر(ص) همراه هزاران نفر برای انجام مناسک حج از مدینه به طرف مکه حرکت کردند. از آنجا که این سفر، آخرین حج پیامبر(ص) بود، به «حجه الوداع» مشهور است. پیامبر(ص)، پس از پایان اعمال حج به همراه مسلمانان به طرف مدینه حرکت کردند و در ۱۸ ذی‌الحجه به غدیر خم رسیدند. غدیر خم نام برکه‌ای در چهار کیلومتری جُحفه بود؛ منطقه‌ای در فاصله ۲۰۰ کیلومتری شمال غربی مکه. در این مکان بود که پیامبر(ص)، مولا علی(ع) را به‌عنوان وصی و جانشین خود معرفی کردند.
چند تن از صحابه این واقعه را نقل کرده‌اند؟
واقعه غدیر و معرفی امام علی(ع) به‌عنوان جانشین حضرت رسول(ص)، از چنان عظمتی برخوردار است که 120نفر از صحابی پیامبر(ص) آن را نقل کرده‌اند. همچنین 360نفر از علمای اهل سنت نیز وقوع این واقعه را قطعی دانسته‌اند.
مأموریتی از جانب خداوند
پیامبر(ص) درواقع از جانب خداوند مأمور بودند آنچه را که خدا دستور داده به مردم ابلاغ کنند. مفسران نیز شأن نزول آیه 67سوره مبارکه مائده را همین واقعه می‌دانند: «یا اَیهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما اُنْزِلَ اِلَیک مِنْ رَبِّک وَ اِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ...» (ای پیغمبر، آنچه از خدا بر تو نازل شد (به خلق) برسان که اگر نرسانی تبلیغ رسالت و ادای وظیفه نکرده‌ای...) پس از آن، در این منطقه، پیامبر(ص)، امام علی(ع) را ولی و جانشین خود معرفی کردند و حاضران که بزرگان صحابه نیز در میان‌شان بودند، با امام علی(ع) بیعت کردند. مفسران همچنین شأن نزول آیه 3سوره مبارکه مائده را بعد از این واقعه می‌دانند: «...الْیوْمَ أَکمَلْتُ لَکمْ دِینَکمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَیکمْ نِعْمَتِی وَرَضِیتُ لَکمُ الْإِسْلَامَ دِینًا...» (امروز دین شما را برای‌تان کامل کردم و نعمت خود را بر شما تمام گردانیدم و اسلام را برای شما [به‌عنوان] دین برگزیدم).
هدف اصیل بعثت
علامه سیدمحمدحسین طباطبایی
مرحوم علامه سیدمحمدحسین طباطبایی در این‌باره گفته: «پیامبر اسلام در غدیرخم با معرفی علی(ع) به‌عنوان متصدی اسلام، اندیشه معاندان را باطل کرد و فرمود: «الله‌اکبر از کامل شدن دین و تمام شدن نعمت و رضایت خدا و ولایت علی(ع) بعد از من.» غدیر آغاز خروج جامعه انسانی از تاریکی جهل و تیرگی و جهالت عملی و ورود به فضای روشن دانش و صحنه منوّر بینشی است که همان هدف اصیل بعثت رسول مُکرم اسلام است.»
امامت، شیرازه اسلام است
آیت‌الله شهید مرتضی مطهری
آیت‌الله شهید مرتضی مطهری در این‌باره نوشته است: «در آن روز (غدیر)، جریانی رخ داده که آنقدر بااهمیت است که آن را مکمل دین و متمم نعمت خدا بر بشر شمرده است. آن موضوعی که بتواند نامش مکمل دین و متمم نعمت و آن چیزی باشد که با نبودنش، اسلام، اسلام نیست، چه بوده است؟ از آیاتی که در این مورد (امامت در قرآن) در سوره مائده وارد شده یکی این آیه است که «یا ایها الرسول بلغ...» سوره مائده به اتفاق شیعه و سنی، آخرین سوره‌ای است که بر پیغمبر(ص) نازل شده. شیعه سؤال می‌کند: این دستوری (آیه ۶۷ سوره مائده) که جزء آخرین دستورهاست و آن قدر مهم است که اگر پیغمبر(ص) آن را ابلاغ نکند، همه گذشته‌ها کان‌لم‌یکن (هیچ‌وپوچ) است، چیست؟ ما می‌گوییم آن موضوع، مسئله امامت است که اگر نباشد، همه‌‌چیز کان‌لم‌یکن است، یعنی شیرازه اسلام از هم می‌پاشد. همچنین شیعه از روایات خود اهل تسنن دلیل می‌آورد که این آیه (آیه ۶۷ سوره مائده) در غدیرخم نازل شده است.»
لزوم آگاهی نسل جوان از غدیر
آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی
همچنین آیت‌الله مکارم در این‌باره نوشته است: «اما اگر شرق و غرب عالم را بگردیم، تمام آیات و روایات را ببینیم و تمام تاریخ اسلام را بررسی کنیم تا داستان غدیر را در کنار آیه ۶۷ سوره مبارکه مائده قرار ندهیم، تفسیر این آیه شریف برای ما غیرممکن است. اراده حکیمانه خداوند بر این تعلق گرفته است که واقعه تاریخی غدیر در تمامی قرون و اعصار به‌صورت یک تاریخ زنده که قلوب و دل‌ها به‌سوی آن جذب می‌شوند؛ بماند. جوانان مسلمان را به حفظ حدیث غدیر وادار کنیم، خطبه غدیر را به‌طور فراگیر در اختیار مردم، جوانان و نوجوانان قرار بدهیم و در مقابل حفظ این خطبه، جایزه بگیرند و تشویق شوند، به‌خصوص در میان نسل جوان که آگاهی آنها بر مسئله غدیر لازم است، انتشار گسترده و وسیعی پیدا کند، آمیخته با محبت و تشویق.»
به استناد 360نفر علمای اهل سنت
آیت‌الله جعفر سبحانی
آیت‌الله جعفر سبحانی درباره غدیر گفته است: «رویداد غدیر، یکی از حادثه‌های قطعی و انکارناپذیر در سیره رسول خدا و تاریخ اسلام است. تعیین خلیفه از جانب خدای متعال که پیام حدیث غدیر است، یک نعمت و موهبت آسمانی و شایسته است انسان به‌خاطر این موهبت جلسه شکرگزاری برپا کند و آن روز را جشن و سرور بشمارد. کمتر حدیثی از نظر تواتر و کثرت راویان به پای حدیث غدیر می‌رسد، زیرا 120نفر از صحابی و 90نفر از تابعین و 360نفر از دانشمندان اهل سنت، گفتار رسول خدا را در روز غدیر درباره امیرمؤمنان نقل کرده‌اند.»
اگر به غدیر ایمان نداشته باشید...
آیت‌الله عبدالله جوادی آملی
آیت‌الله عبدالله جوادی آملی در این‌باره گفته است: «آنچه که مورد عنایت ذات اقدس الهی در صحنه غدیر بود، آن است که خلیفه خود را به وسیله رسول خود مشخص کند. غدیر آغاز خروج جامعه انسانی از تاریکی جهل و تیرگی جهالت عملی و ورود به فضای روشن دانش و صحنه منور بینشی است که همان هدف اصیل بعثت رسول مکرم اسلام است. چون نعمتی برتر از ولایت علی و اولاد علی نیست، عید غدیر برترین اعیاد امت اسلامی است. بهترین معرف برای عظمت روز غدیر و حادثه جهانی این روز، قرآن و عترت است. اگر کسی به قوانین دین مقدس اسلام مؤمن باشد ولی به غدیر ایمان نیاورد، به هیچ‌چیز ایمان نیاورده است.»
اهمیت اطعام به فقرا در عید غدیر
امام صادق(ع) درباره رسیدگی به فقرا و ثواب این عمل در «بحارالانوار» این چنین گفته‌اند:
«غذا دادن به یک مومن در روز عید غدیر ثواب اطعام یک میلیون پیامبر و صدیق «در رأس آنها خود ائمه معصومین(علیهم‌السلام)» و یک میلیون شهید «در رأس آنها حضرت عباس(علیه‌السلام) و شهدای کربلا» و یک میلیون فرد صالح در حرم خداوند را دارد.»
∎