به گزارش ایکنا، رهبر معظم انقلاب در بیانیه گام دوم با تأکید بر معنویت و اخلاق به مثابه نیاز اصلی جامعه و جهت‌دهنده همه حرکت‌ها و فعالیت‌های فردی و اجتماعی و با توجه به تهاجم روزافزون دشمنان و کانون‌های ضداخلاق و معنویت به دل‌های پاک جوانان و نوجوانان و نونهالان مسئولیت خطیر نهاد‌های حاکمیتی، غیر حاکمیتی و اشخاص را برای ایفای نقش هوشمندانه و مسئولانه خود خاطرنشان کرده‌اند.  در همین راستا پژوهشکده زن و خانواده، موضوع رویکرد مقاومتی به خانواده را به مثابه یک کلان‌پروژه، در برنامه راهبردی خود جای داد که برگزاری همایش بین‌المللی «خانواده مقاوم؛ چالش‌های اخلاقی در جهان متحول» یکی از آنهاست و چکیده مقالات پژوهشگران و اندیشمندان براساس محور‌های این همایش در قالب کتاب منتشر شده است.

خبرگزاری ایکنا بنابر رسالت خود در راستای تقویت ارزش‌های اخلاقی در نهاد خانواده اقدام به انتشار این مقالات به صورت روزانه کرده است. در ادامه چکیده مقاله زهره باقریان، عضو هیئت علمی پژوهشکده زن و خانواده با عنوان «استراتژی‌های مقاومت در برابر تحولات مربوط به کنش‌های جنسی پس از ورود مدرنیته به ایران» را با هم می‌خوانیم.

بخشی از رفتار و اعمال جنسی انسان از ساختار‌های بیولوژیک و زیستی برآمده است و هنجار به شمار می‌آید؛ اما بخش دیگر آن دستخوش قدرت قرار گرفته و در ساختار‌های اجتماعی و فرهنگی برساخته می‌شود، لذا براساس ارزش‌های یک جامعه، هنجار و براساس ارزش‌های جامعه دیگر ناهنجار تلقی می‌شود. بر این اساس رفتار نابهنجار رفتاری است که به میزان قابل توجهی از یک معیار فرهنگی یا هنجار گروهی دور شده باشد. به عبارتی دیگر ناهنجاری زمانی رخ می‌دهد که امر جنسی بدون ارجاع به ارزش‌های درونی جامعه و با توجه به ارزش‌های بیگانه بر جامعه تحمیل شود. از آنجا که بسیاری از شعائر مهم امر جنسی مانند ازدواج در درون مرز فرهنگی و در درون دین تنظیم می‌شود؛ لذا در جامعه عصر قاجار نیز دین مهمترین ارزش‌های جنسی را بر جامعه نهادینه می‌کند. زناشویی در قالب نکاح، مهمترین هنجار جنسی مورد توافق دین به شمار می‌آید و هر آنچه در خارج از آن چارچوب قرار گیرد، غیر مجاز و مستوجب کیفر الهی است.

هنجار در کنش‌های جنسی علاوه بر ارزش‌های دینی مسبوق به ارزش‌های عرفی و سنتی نیز است. در سنت نیز امر جنسی تنها در نهاد خانواده و مبتنی بر ازدواج دو ناهم‌جنس به رسمیت شناخته می‌شود. هویت و فردیت در مسئله امر جنسی و بدن زن مفهومی بود که در سپهر اجتماعی مدرن شکل گرفت. 

با وضعیت اجتناب‌ناپذیر گذار از وضعیت سنتی به جامعه توسعه‌یافته و با سرعت گرفتن روند مدرنیزاسیون و تغییرات حاصل از آن در جامعه عصر قاجار، یکی از عرصه‌هایی که در مواجه با تلاطم فرهنگی و ساختاری دچار دگردیسی شد، تغییرات در قواعد نکاح و سنت‌های عرفی و شرعی مربوط به این امر جنسی هنجار بود. مدرنیته و تحولات فرهنگی و ساختاری آن ضمن پذیرش اصل نکاح با ایجاد خانواده تک همسری و تغییر در قوانین و قواعد ازدواج و انواع زناشویی، قواعد و سنت‌های عرفی و دینی مربوط به ازدواج را در راستای مدلول‌های جنسی مورد توافق خود دستخوش تغییراتی کرد. اما امور جنسی در جامعه فقط در قالب و ساختار نکاح به عنوان امر هنجارین جریان ندارد؛ بلکه کنش‌هایی که خارج از چارچوب نکاح انجام می‌شود یا هر گونه ارتباط و اختلاط با جنس مخالف خارج از محدوده زناشویی، به علت مغایرت با ساختار فکری جامعه در قالب امور ناهنجار دسته‌بندی می‌شود. این امور ناهنجار در جامعه پیشامدرن در میدان تنازع گفتمان‌های مقاوم به عنوان هستار فرهنگی مورد توافق غرب به شدت طرد و به حاشیه رانده شده است یا با توجه به ساخت فرهنگی در ایران عصر قاجار دوباره بازخوانی می‌شود. بازخوانی مجدد آن یا پذیرش آن توسط گرو‌های مختلف با استراتژی‌های متفاوتی انجام می‌شود. 

این پژوهش در پیشروی به این مسئله پرداخته است که دو گفتمان عرف و گفتمان دین در مواجهه با تغییر قواعد و قوانین ازدواج و نکاح و در برابر کنش‌های جنسی ناهنجار برآمده از ایدئولوژی و تفکر مدرن چه استراتژی‌هایی را برگزیدند؟ آنچه از نتایج این پژوهش به دست می‌آید را می‌توان در دو گفتمان عرف و دین به عنوان دو گفتمان مقاوم دسته‌بندی کرد. 

الف. سنت؛ سنت و عرف به عنوان یکی از مهمترین گفتمان‌های مقاوم برای تنظیم کنش‌های جنسی خارج از محدوده خانواده واجد دو استراتژی است:

۱. روش‌های اخلاقی و درونی: براساس این روش‌ها دعوت به ازدواج زودهنگام و دعوت به وفاداری از مهمترین استراتژی خانواده مقاوم در برابر تغییر قواعد و قوانین ازدواج و کنش‌های ناهنجار خارج از خانواده به شمار می‌آید. 

۲. روش‌های استیلایی؛ براساس این استراتژی، گفتمان عرف در جامعه عصر قاجار با اقتدار و با به کارگیری ابزار‌های مخصوص روابط خارج از چارچوب ازدواج را کنترل و تنظیم می‌کرد. 

۳.روش‌های خرافی: با توسل به دعا و خرافات تلاش می‌کرد تا از ناهنجاری‌های مربوط به کنش‌های خارج از نکاح یا تعدد زوجات جلوگیری کند. 

ب. شرع؛ شرع نیز در تغییر قوانین و قواعد ازدواج یا ناهنجاری‌های ناشی از کنش‌های جنسی نامتعارف به استراتژی‌های زیر متوسل می‌شد:

۱. به واسطه هژمونیک‌سازی ارزش‌های درونی و اخلاقی و برجسته کردن آنها در جامعه تلاش می‌کرد تا تغییر قواعد و ضوابط نکاح یا کنش‌های نامتعارف جنسی در جامعه را تنظیم و کنترل کند. از مهمترین ارزش‌های درونی و اخلاقی گفتمان شرع دعوت به تعدد زوجات، زهد و اخلاق جنسی و ازدواج زودهنگام بود. 

۲. روش‌های فرهنگی و تبلیغی: به واسطه معرکه‌گیری در قهوه‌خانه‌ها با بیان مسائل مربوط به احکام نکاح و ازدواج در مقابل قواعد جنسی غرب به بیان موضع می‌پرداختند. 

۳.روش استیلایی؛ زمانی مورد استفاده شرع قرار می‌گرفت که نکاح خارج از محدوده خانواده یا خارج از بدن زنانه انجام می‌شد، در این صورت حد و مجازات و اعدام از مهمترین شیوه‌های استیلایی و سخت‌افزاری شرع در برابر کنش‌های ناهنجار جنسی به شمار می‌آمد.