جوان آنلاین: شخص الگو به زبان ساده کسی است که بقیه دوستش دارند و از او تقلید میکنند یا از رفتارهایش الهام میگیرند. کارها و رفتارهای کسی که الگو میشود در نظر بقیه خوب و درست است و دوست دارند مثل او باشند. فرد الگو در زمینه ایجاد انگیزه برای بقیه موفق بوده و اخلاق و رفتار خوب او باعث میشود، بهتر دیده شود، اما برای الگوسازی بسترهایی لازم است که هر کدام میتواند تأثیر خاص خود را روی هویت، شخصیتپذیری و اجتماعیشدن جوان و نوجوان داشته باشد.
فرهاد دوانقی، کارشناس رسانه و مستندساز خانواده را اولین و مهمترین عامل برای الگوگیری بچهها میداند و میگوید: اگر در خانه احترام، مسئولیتپذیری و عشق حاکم باشد فرزندان همه این مهم را یاد میگیرند و این عشق و محبت آنها را در انتخاب الگو و تأثیرپذیری از الگو کمک میکند.
وی بعد از خانواده دوستان و همسالان، مدرسه، مذهب و رسانه را سهیم میداند، چراکه ترکیب همه این موارد میتواند به شکلگیری یک شخصیت متعادل اجتماعی کمک کند. حال این سؤال مطرح است و آنکه فضای جهانی تولیدات رسانهای به ویژه انیمیشنها و بازیهای رایانهای چه میزان در الگوپذیری کودکان و نوجوانان تأثیر دارد و در این زمینه چگونه باید عمل کنیم؟ این کارشناس رسانه در پاسخ میافزاید: این تولیدات به خاطر جذابیت زیاد و دسترسی راحت بین نوجوانان و جوانان محبوب واقع میشود، به همین دلیل روی نگرش و رفتار آنها تأثیر به سزایی دارد. کاراکترهای قدرتمند و داستانهای هیجانانگیز انیمیشنها خیلی راحت الگوی آنها میشوند، به همین جهت برای جلوگیری از تأثیرات منفی این قبیل تولیدات باید آنها را با کیفیت و جذاب تهیه کنیم، به گونهای که رقیب نمونههای خارجی شوند. هنرمندان، نویسندگان، شاعران، تصویرسازان و فیلمسازان نیز نقش مهمی دارند. باید محتواهایی سرگرمکننده تهیه شود که هم ارزشهای فرهنگی و هم ارزشهای اخلاقی را ترویج دهد. وی میگوید: باید روی تولید محتوای آموزشی و الهام بخش نیز تمرکز شود. انیمیشنها و بازیهای رایانهای میتوانند ابزارهای قدرتمندی برای آموزش مهارتهای زندگی، تقویت خلاقیت و تشویق به رفتارهای مثبت باشند. داستانهای جذاب و شخصیتهای الهام بخشی که بچهها بتوانند از آنها الگو بگیرند و آموزش ببینند. این مستندساز بیان میکند: عموم سازندگان جهانی انیمیشنها ۱۴ تا ۲۱ سالهها را نشانهگذاری و هدفگذاری میکنند. پس این نسل باید نسبت به پیام آنچه میبیند آگاه باشد. در واقع انیمیشنها هرچند به نظر برای کودکان ساخته شده و شما را به دنیای فانتزی میبرند، ولی حاوی پیامهایی هستند که در هفت سال سوم زندگی در ذهن شما بازآفرینی میشوند. ذهن بصری یکسری تصاویر را ضبط میکند و بعدها شما با دیدن یک نماد یا نشانه آنها را بازآفرینی میکنید. دوانقی با تأکید بر اهمیت سواد رسانهای تصریح میکند: والدین و معلمان باید به فرزندانمان آموزش دهند تا به محتوای رسانهها نگاه انتقادی داشته باشند. این مدل از آموزش میتواند از تأثیرات منفی محتوای نامناسب جلوگیری کرده و به بچهها کمک کند تا آنها الگوهای درست را انتخاب کنند. همچنین زیرساختهای مناسب برای دسترسی راحت به تولیدات داخلی فراهم شود. از هنرمندان، تولیدکنندگان محتوای فرهنگی حمایت شود. با فراهمکردن منابع و امکانات لازم میتوان شرایطی را ایجاد کرد تا تولیدکنندگان داخلی بتوانند بهترین کارهایشان را ارائه دهند، به گونهای که با نمونههای خارجی رقابت کنند.
این کارشناس رسانه معتقد است برای مقابله با تأثیرات منفی تولیدات رسانهای جهانی و استفاده از جنبههای مثبت آن نیاز به یک رویکرد جامع که شامل محتوای با کیفیت، آموزش سواد رسانهای و حمایت از تولیدکنندگان داخلی است، میباشد. با این کارها میتوان الگوهای مثبت و الهام بخش را برای جوان و نوجوان فراهم و از تأثیرات منفی محتوای خارجی جلوگیری کرد.
وی با تأکید بر مزایای ارتقای سواد رسانه برای والدین و نوجوانان که موجب شکلگیری فرآیند صحیح الگوپذیری میشود، میگوید: کسب مهارت تشخیص محتوای مناسب از جمله مزایای سواد رسانه است و باعث میشود نوجوانان الگوهای بهتری را انتخاب کنند. از مزایای دیگر سواد رسانه میتوان از انتقادپذیری و تحلیل، مدیریت زمان، آگاهی از پیامهای پنهان، انتخاب الگوهای مثبت و تقویت ارتباط بین والدین و فرزندان نام برد. وقتی والدین سواد رسانهای داشته باشند، میتوانند درباره محتوای رسانه با فرزندانشان بهتر صحبت کنند. در این صورت ارتباط قوی شکل میگیرد و بچهها احساس میکنند میتوانند با والدینشان در مورد هر موضوعی صحبت کنند.
دوانقی در ادامه بعد از معرفی بسترهای انتخاب الگوی صحیح و مزایای آن درباره پیامدهای انتخاب الگوی غلط میگوید: اگر جوان یا نوجوانی الگوی غلطی را انتخاب کند این انتخاب میتواند تبعاتی از جمله رفتارهای ناسالم و گرایش جوان و نوجوان به مصرف موادمخدر، الکل و کشیدن سیگار درپی داشته باشد. افت تحصیلی و نداشتن تمرکز روی درس و مدرسه، مشکلات خانوادگی و به دنبال آن درگیری و تنش با والدین و دیگر اعضای خانواده، مشکلات اجتماعی از جمله بزهکاری، خشونت و انتخاب نامناسب دوست، همچنین از دست دادن فرصتها و اعتماد به نفس پایین تبعات دیگری از انتخاب الگوی غلط میباشد. انتخاب الگوی غلط همچنین روی آینده بچهها تأثیرات منفی زیادی دارد و باعث میشود آنها به اهداف و آرزوهایشان نرسند. این کارشناس رسانه در آخر درباره برنامههای اصولی و عملیاتی برای اصلاح روند الگوپذیری و الگوسازی در جامعه به ویژه برای نوجوانان اظهار میدارد: برای اصلاح این روند پیشنهاد میشود برای والدین، معلمان و نوجوانان جهت افزایش سواد رسانهای و آگاهی از تأثیرات محتوای رسانهای، برنامههای آموزشی ارائه شود. ترویج الگوهای مثبت با ایجاد محتواهای فرهنگی، هنری و تفریحی، حمایت از خلاقیت و هنر، تقویت روابط خانوادگی، تشویق به فعالیتهای اجتماعی مفید، ارتقای توسعه فرهنگ مشارکتی بین نوجوان، خانواده، مدارس و جوامع محلی، همچنین مشاوره و پشتیبانی روانی از دیگر پیشنهادات برای اصلاح روند الگوپذیری میباشد و میتواند به ارتقای سطح سلامت روانی و اجتماعی جامعه کمک کند.
فرهاد دوانقی، کارشناس رسانه:
سازندگان جهانی انیمیشن نوجوانان را نشانه گرفتهاند
روزنامه جوان
کسب مهارت تشخیص محتوای مناسب از جمله مزایای سواد رسانه است و باعث میشود نوجوانان الگوهای بهتری را انتخاب کنند. از مزایای دیگر سواد رسانه میتوان از انتقادپذیری و تحلیل، مدیریت زمان، آگاهی از پیامهای پنهان، انتخاب الگوهای مثبت و تقویت ارتباط بین والدین و فرزندان نام برد
صاحبخبر -
∎
نظر شما