علاوه بر این‌که این شهر به دلیل قرارگیری حرم امام رضا (ع) به‌عنوان یک مکان زیارتی مهم در سراسر جهان شناخته شده است، مشهد همچنین خانه‌های تاریخی متعددی دارد که بازدید از آن‌ها می‌تواند برایتان جالب باشد. این خانه‌های تاریخی دریچه‌ای جذاب به گذشته معماری و فرهنگی مشهد و دوره‌های مختلف کشور را ارائه می‌دهند. خانه‌های تاریخی مشهد که اغلب در کنار شکوه حرم نادیده گرفته می‌شوند، گنجینه‌های تاریخ، هنر و معماری هستند. در اینجا، شما را به سفری در میان برخی از برجسته‌ترین خانه‌های تاریخی مشهد می‌بریم که هر کدام داستانی منحصربه‌فرد را روایت می‌کنند.

چه علاقه‌مند به تاریخ باشید، عاشق معماری باشید یا فقط مانند یک مسافر کنجکاو در جستجوی خانه‌های قدیمی باشید، این خانه‌ها نگاهی جذاب به میراث غنی و متنوع مشهد را به شما ارائه می‌دهند. تنها با خریداری بلیط پرواز تهران مشهد یا سایر شهرها به مشهد تاریخی، می‌توانید از جذابیت خانه‌های تاریخی بهره‌مند شوید.

خانه ملک

خانه ملک یکی از برجسته‌ترین خانه‌های تاریخی در مشهد است که به دوران قاجار بازمی‌گردد. این خانه که متعلق به حاج حسین ملک، یک تاجر ثروتمند بوده است، نمونه‌ای از معماری سنتی ایرانی است. حاج حسین ملک موقوفات زیادی در مشهد دارد، به‌عنوان‌مثال پارک وکیل‌آباد مشهد، جزو دارایی او بوده و از آن به‌عنوان ییلاق شخصی استفاده می‌کرده است.

خانه ملک دارای کارهای آجری زیبا و تزیینات گچ‌بری پیچیده است. این خانه که دوطبقه دارد، پذیرایی بزرگی را شامل می‌شود که سقف آن منبت‌کاری شده است. جالب است بدانید حمام این خانه پس از کاوش باستان‌شناسان، از زیرزمین پیدا شد. متأسفانه بنایی که اکنون به‌عنوان خانه ملک مشاهده می‌کنیم، تنها بخشی از خانه این شخص است؛ زیرا قسمت بزرگی از خانه ملک در راستای تعریض خیابان ارگ (امام خمینی) تخریب شد.

خانه داروغه

خانه داروغه، یکی دیگر از شگفتی‌های معماری دوران قاجار است. محمد یوسف خان هراتی، آخرین داروغه شهر مشهد، ‌دستور ساخت این خانه را صادر کرد تا در آن میزبان میهمانان مهم و خارجی باشد. خانه داروغه توسط معماران روسی احداث شد؛ ازاین‌رو این خانه به ترکیب منحصربه‌فردی از سبک‌های معماری ایرانی و روسی شناخته شده که بازتاب تبادل فرهنگی است.

خانه داروغه متراژی حدود ۱۱۰۰ مترمربع دارد که آن را به یکی از خانه‌های وسیع تاریخی مشهد تبدیل کرده است. جالب است بدانید این خانه دو بخش متفاوت تابستان‌نشین و زمستان‌نشین دارد. از دیگر بخش‌های خانه می‌توان به ضلع غلام رو، ‌سرداب، اتاق‌های بادگیر و نانوایی اشاره کرد. شیشه‌های رنگی (معماری ایرانی)، تندیس‌های گچی (هنر روسی) و ایوان‌های طاق‌دار (معماری ایرانی) همه ترکیب معماری روسی و ایرانی را تأیید می‌کنند.

خانه امیری

خانه تاریخی امیری که ساخت آن به اوایل دوره پهلوی بازمی‌گردد، یکی دیگر از خانه‌های تاریخی شهر مشهد است. خانه امیری از لحاظ موقعیت مکانی،‌ به حرم امام رضا (ع)‌ نزدیک بوده و به‌راحتی می‌توانید از آن بازدید کنید. این خانه را می‌توان تلفیقی از معماری ایرانی و اروپایی دانست. از ویژگی‌های منحصربه‌فرد خانه امیری، راه داشتن به خیابان از دو سمت بنا بوده که هر سمت نیز نمای متفاوتی دارد. فرزندان خاندان اصیل امیری که صاحبان خانه امیری هستند،‌ تا سال ۱۴۶۵ در این خانه اقامت داشتند.

اکنون خانه امیری به‌عنوان یکی از آثار تاریخی ارزشمند ایران،‌ به ثبت آثار ملی رسیده و عملیات مرمت و بازسازی روی آن انجام می‌شود. یکی از نکات جالب در معماری این خانه،‌ اختلاف سطح بیرون و داخل خانه بوده که برای بسیاری از معماران قابل توجه است. اگر به دنبال معماری‌ منحصربه‌فرد در ایران هستید، بلیط پرواز به مشهد را خریداری کرده و از این جاذبه‌ها دیدن کنید.

خانه پیشه‌وران

خانه پیشه‌وران یکی از شناخته‌شده‌ترین خانه‌های تاریخی مشهد است. سند و یا کتیبه‌ای در ارتباط با زمان ساخت این خانه کشف نشده، اما گمان می‌رود که تاریخ ساخت آن به اواخر دوران حکومت قاجار بازمی‌گردد. با بازدید از خانه تاریخی پیشه‌وران، مواردی چون وسایل و سبک زندگی مردم بومی مشهد را مشاهده می‌کنید؛ ‌ بدین معنی که این خانه به‌نوعی تبدیل به موزه مردم‌شناسی مشهد شده است.

معماری خانه پیشه‌وران، معماری سنتی و تاریخی را جلوه می‌کند. این خانه اتاق‌هایی دارد که رو به سمت آفتاب در فصول سرد بوده که برای گرم نگه‌داشتن طبیعی خانه و افراد آن تعبیه شده است. همچنین اتاق‌های تابستانی در خانه پیشه‌وران، ‌ طوری طراحی شده که باد در فصول گرم‌تر سال از آن‌ها عبور کند.

خانه اردکانی (خانه دولابیان)

خانه اردکانی که به خانه دولابیان نیز معروف است، ‌یکی از آثار به‌جامانده از معماری دوران قاجار به شمار می‌رود. گفته می‌شود که این خانه هنوز کاربری مسکونی دارد و افرادی در آن ساکن هستند؛ ‌بنابراین هنگام بازدید از این خانه تنها می‌توانید از معماری نمای آن بهره ببرید. این خانه نیز مانند سایر خانه‌های تاریخی مشهد دارای اتاق‌های مخصوص فصول سردوگرم است.

خانه توکلی

خانه توکلی از آثار معماری دوران قاجار است. کتیبه‌های سنگی از المان‌های بارز این خانه است؛ به‌عنوان‌مثال در هنگام ورود به خانه توکلی، دو کتیبه را می‌توانید مشاهده کنید. آجرکاری و کاشی‌کاری نفیسی در خانه توکلی صورت‌گرفته که در سرتاسر خانه قابل‌مشاهده است. در نمای خانه، از ستون‌های آجری استفاده شده که جلوه‌ای منحصربه‌فرد دارد. در داخل خانه نیز بخش‌های مختلف به‌وسیله عنصر معماری ایرانی، ‌ ارسی، از هم جدا شده‌اند.

خانه رجایی

خانه تاریخی رجایی در کوچه معروف مشهد، کوچه سرشور قرار دارد. در ابتدای ورود به خانه رجایی، ‌با درب آهنینی روبرو می‌شوید که به‌تازگی تعویض شده است. در این خانه که قدمت آن به حدود ۳۰ سال پیش بازمی‌گردد، تعدادی باغچه و حوض دارد که فضای خانه را لطیف می‌کند. کف حیاط از آجرهایی پوشیده شده رنگ خاکستری دارد. خانه رجایی درگذشته محل اقامت خانواده رجایی بوده،‌ نام‌گذاری این خانه به خانه رجایی نیز به همین دلیل است.

امروزه خانه رجایی به اقامتگاهی برای مسافران تبدیل شده که با اقامت در آن، ‌ تجربه‌ای بی‌نظیر از اقامت در خانه‌ای قدیمی در ذهنشان ثبت می‌شود. در حیاط مجموعه فضاهایی مانند سرویس بهداشتی برای مسافران در نظر گرفته شده است.

کلام آخر

در پایان، خانه‌های تاریخی مشهد بخشی جدایی‌ناپذیر از میراث‌فرهنگی شهر هستند. آن‌ها مانند یک دریچه به گذشته شهر مشهد بوده و زیبایی معماری و تنوع فرهنگی که مشهد را در طول قرن‌ها شکل داده‌اند، نشان می‌دهند.