رئیس‌جمهور روسیه در بحبوحه نگرانیهای بین‌المللی از همکاری‌های نظامی روسیه و کره‌شمالی، روز گذشته برای دیدار و گفت‌وگو با کیم جونگ اون رهبر رژیم کمونیستی کره‌شمالی به این کشور سفر کرد. سفر رئیس‌جمهور روسیه به کره‌شمالی در حالی است که تنش‌ها میان هر دو کشور با ایالات متحده آمریکا عمیق‌تر شده است و این سفر می‌تواند بحران موجود را تشدید کند.
این اولین سفر ولادیمیر پوتین به کره‌شمالی در بیش از دو دهه گذشته و آخرین نشانه از تعمیق همسویی دو «قدرت هسته‌ای» است که هم‌زمان نگرانیهای گسترده بین‌المللی را برانگیخته است. این یک سفر خارجی نادر برای پوتین از زمان آغاز تهاجم تمام‌عیار روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲ و لحظه کلیدی برای کیم جونگ اون، رهبر رژیم کره‌شمالی است که کشورش از زمان شیوع کووید تاکنون میزبان رهبر دیگری نبوده است، از پوتین در پیونگیانگ پذیرایی می‌کند، شهری که یکی از منزوی‌ترین پایتخت‌های جهان است. انتظار می‌رود این دیدار که آمریکا آن را از نزدیک دنبال می‌کند، مشارکت رو به رشد بین دو کشور را که بر پایه خصومت مشترک آنها با غرب و نیاز پوتین به حمایت در جنگ جاری خود علیه اوکراین استوار است، تقویت کند. پوتین پس از سفر خود به کره‌شمالی، امروز برای یک سفر دوروزه دیگر به هانوی سفر خواهد کرد تا روابط ویتنام تحت حاکمیت کمونیست‌ها با روسیه را به نمایش بگذارد، سفری که آن هم بی‌تردید زیر نظر آمریکا خواهد بود.
یوری اوشاکوف، دستیار رئیس‌جمهوری روسیه در یک کنفرانس مطبوعاتی گفت که پوتین در سفر به کره‌شمالی دستور کار «بسیار فشرده‌ای» خواهد داشت. اوشاکوف گفت که هر دو رهبر قصد دارند یک مشارکت راهبردی جدید را امضا کنند و افزود که رویدادهای اصلی مربوط به این دیدار برای امروز برنامه‌ریزی شده است. اوشاکوف تأکید کرد که این توافق تحریک‌آمیز یا علیه سایر کشورها نیست، بلکه هدف از آن تضمین ثبات بیشتر در شمال شرق آسیاست. او گفت که قرارداد جدید جایگزین اسناد امضاشده بین مسکو و پیونگیانگ در سال‌های ۱۹۶۱، ۲۰۰۰ و ۲۰۰۱ خواهد شد. بر اساس گزارش ریانووستی، رسانه حکومتی روسیه، اوشاکوف گفت: «طرف‌ها همچنان روی آن کار می‌کنند و تصمیم نهایی در مورد امضای آن اتخاذ خواهد شد».
تصاویر ماهواره‌ای، آماده‌سازی رژیم کره‌شمالی برای رژه بزرگ در میدان مرکزی پیونگیانگ را نشان می‌دهد. در یکی از تصاویر دیده می‌شود که یک جایگاه عظیم در ضلع شرقی میدان کیم ایل سونگ، مکانی که همه رژه‌های بزرگ در کره‌شمالی در آن برگزار می‌شود، ساخته شده است. در تصویر قبلی که در پنجم ژوئن گرفته شده، افراد در حال تمرین رژه و راهپیمایی مشاهده می‌شوند. جان کربی، سخنگوی امنیت ملی آمریکا در همین ارتباط به خبرنگاران گفت که دولت بایدن «نگران نفس این سفر» نیست و افزود: «آنچه ما نگران آن هستیم تعمیق روابط بین این دو کشور است».
ایالات متحده، کره‌جنوبی و سایر کشورها، کره‌شمالی را به ارائه کمک‌های نظامی چشمگیر به روسیه در ماه‌های اخیر متهم کرده‌اند و ناظران می‌گویند ممکن است مسکو تحریم‌های بین‌المللی را برای کمک به توسعه برنامه ماهواره‌ای نظامی نوپای پیونگیانگ نقض کند. سفر پوتین بازدید سفری است که کیم جونگ اون در سپتامبر گذشته انجام داد. در آن زمان رهبر کره‌شمالی برای بازدید از توقف‌هایی در کارخانه تولید جت‌های جنگنده و تأسیسات پرتاب موشک، با قطار زرهی خود به منطقه خاور دور روسیه سفر کرده بود. کیم هفته گذشته در پیامی به پوتین به مناسبت روز ملی روسیه در ۱۲ ژوئن از آینده «روابط معنادار و رفاقت نزدیک» دو کشور استقبال کرد. بر اساس گزارش روزنامه رودونگ سینمون که ارگان کمیته مرکزی حزب کارگر کره‌شمالی است، کیم گفت: «مردم ما از کار موفق ارتش و مردم روسیه حمایت کامل و با آن اعلام همبستگی می‌کنند».
پوتین در مقاله‌ای برای همین روزنامه که روز گذشته هم‌زمان با آغاز این سفر منتشر شد، از پیونگیانگ برای نشان‌دادن «حمایت بی‌دریغ» از جنگ روسیه در اوکراین تشکر کرد و گفت که دو کشور «آماده مقابله با جاه‌طلبی دسته‌جمعی غرب هستند». او گفت که دو کشور «به طور فعال مشارکت چندجانبه خود را پیش می‌برند» و «مکانیسم‌های تجارت جایگزین و حل‌وفصل متقابل را که توسط غرب کنترل نمی‌شود، توسعه می‌دهند، به‌طور مشترک با محدودیت‌های یک‌جانبه غیرقانونی مخالفت می‌کنند و بنای امنیت برابر در اوراسیا را شکل می‌دهند».
این نشست تنها چند روز پس از اجلاس سران گروه هفت در ایتالیا با حضور ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین برگزار می‌شود که در آن رهبران غربی حمایت همیشگی خود از اوکراین را تکرار کردند. آنها موافقت کردند که از سود حاصل از دارایی‌های مسدودشده روسیه برای حمایت از اوکراین استفاده کرده و به این کشور جنگ‌زده ۵۰ میلیارد دلار وام بدهند.
این رویداد همچنین پس از نشست صلح بین‌المللی برای اوکراین در سوئیس و با حضور بیش از صد کشور و سازمان انجام شد. شرکت‌کنندگان در این نشست قرار بود از دیدگاه زلنسکی برای صلح حمایت کنند که خواستار خروج کامل نیروهای روسیه از خاک اوکراین است. پوتین یک روز قبل از گردهمایی سوئیس با ارائه شرایط صلح خود، از جمله خروج نیروهای اوکراینی از چهار منطقه نیمه‌اشغالی و اینکه کی‌یف از تلاش خود برای پیوستن به ناتو دست بردارد، این تلاش‌ها را رد کرد. اوکراین و متحدانش می‌گویند این درخواست‌های روسیه تحقق‌یافتنی نیست.
سفر پوتین به کره‌شمالی فرصت مهمی برای او در جهت تقویت حمایت رژیم کیم از جنگ روسیه در اوکراین است، هدفی که ممکن است با تأخیر طولانی کمک‌های نظامی آمریکا به اوکراین محقق شود. لوید آستین، وزیر دفاع ایالات متحده ماه گذشته به قانون‌گذاران آمریکایی گفت که دریافت مهمات و موشک‌های کره‌شمالی به نیروهای روسیه اجازه داده است که «روی پای خودش بایستد». وزارت دفاع کره‌جنوبی در اوایل سال جاری اعلام کرد که پیونگیانگ بین ماه آگوست و فوریه حدود شش‌هزار و ۷۰۰ کانتینر به روسیه ارسال کرده است که می‌توانند بیش از سه میلیون گلوله توپ ۱۵۲ میلی‌متری یا بیش از ۵۰۰ هزار گلوله موشک‌انداز چندگانه ۱۲۲ میلی‌متری را در خود جای دهند. در مقابل نیز کره‌شمالی بیش از ۹ هزار کانتینر تسلیحات نظامی روسیه را دریافت کرده است. هم مسکو و هم پیونگیانگ چنین انتقال تسلیحاتی را رد کرده‌اند و یک مقام ارشد کره‌شمالی ماه گذشته این اتهامات را «مغالطه پوچ» خواند.
با این حال مستندات متعدد ادعای مقام‌های روسیه و کره‌شمالی را رد می‌کند. سخنگوی کرملین هفته گذشته در پاسخ به پرسشی درباره نگرانیهای بین‌المللی از انتقال فناوری‌های حساس روسیه به پیونگیانگ در ازای کالاهای دریافتی از کره‌شمالی، گفت که «ظرفیت» دو کشور برای توسعه روابط دوجانبه «عمیق» است و «نباید کسی را نگران کند» و افزود که «نباید و نمی‌توان این موضوع را به چالش کشید».
گسترش رابطه نظامی
اکنون نگرانیهای فزاینده‌ای درباره روابط نظامی مسکو و پیونگیانگ وجود دارد؛ زیرا کره‌شمالی تسلیحات مورد نیاز روسیه را برای استفاده علیه اوکراین در ازای کمک‌های اقتصادی و انتقال فناوری در اختیار این کشور قرار می‌دهد. از زمانی که کیم در ماه سپتامبر برای دیدار با پوتین به روسیه سفر کرد، همکاری‌های نظامی، اقتصادی و سایر همکاری‌ها بین دو کشور افزایش یافته است.
آندری لانکوف، کارشناس کره‌شمالی در دانشگاه کوکمین در سئول گفت که پیونگیانگ امیدوار است در ازای ارائه مهمات توپخانه و موشک‌های بالستیک کوتاه‌برد از مسکو تسلیحات پیشرفته دریافت کند. لانکوف تأکید کرد اگرچه روسیه تمایلی به به‌اشتراک‌گذاشتن فناوری‌های پیشرفته نظامی خود با کره‌شمالی ندارد، اما مشتاق دریافت مهمات از پیونگیانگ است. کیم در ماه‌های اخیر، به تشدید روابط با روسیه تمایل نشان داده است و می‌کوشد ضمن تقویت پایگاه منطقه‌ای، روابطش را با کشورهایی که مقابل ایالات متحده قرار دارند، گسترش دهد. ایده‌ای که او به‌عنوان «جنگ سرد جدید» از آن سخن می‌گوید.
پوتین آخرین بار در سال ۲۰۰۰ در سفر به کره‌شمالی با کیم جونگ ایل، سلف و پدر کیم دیدار کرد. سفر روز گذشته رئیس‌جمهور روسیه نشان می‌دهد که او می‌کوشد تا حضور خود را در صحنه جهانی بار دیگر تثبیت کند و با جذب شرکای هم‌فکر، تصویر انزوای خود به دلیل تهاجم گسترده به اوکراین را از بین ببرد. ماه گذشته پوتین به پکن سفر کرد و در آنجا با شی جین پینگ، رهبر چین، مخالفت مشترک خود را با آنچه به عنوان نظم جهانی به رهبری ایالات متحده می‌دانند، تأیید کردند. مسکو هفته گذشته میزبان وزرای خارجه اقتصادهای بزرگ و در حال توسعه گروه بریکس، یعنی چین، ایران، آفریقای جنوبی و برزیل بود. اقدام پوتین برای تقویت روابط با کره‌شمالی نیز برای کیم که سال‌ها مشمول تحریم‌های بین‌المللی به خاطر برنامه غیرقانونی تسلیحات هسته‌ای است، مفید بوده است. روسیه قبلا از تحریم‌های بین‌المللی و تحقیقات تحت حمایت سازمان ملل در مورد برنامه تسلیحاتی غیرقانونی کره‌شمالی حمایت می‌کرد، تحقیقاتی که شامل آزمایش موشک‌های بالستیک قاره‌پیمای دوربرد است که روی کاغذ می‌توانند به سرزمین اصلی آمریکا برسند. اما به نظر می‌رسد اتکای آشکار روسیه به کره‌شمالی و افزایش اصطکاک با غرب این پویایی را تغییر داده است. در ماه مارس، مسکو قطع‌نامه سازمان ملل برای تجدید نظارت مستقل بر نقض تحریم‌های شورای امنیت توسط کره‌شمالی را وتو کرد.
نظر شما