به گزارش ایرنا، عمری از ارتقای خراسان شمالی به استان نمی گذرد اما تاریخ کهن این خطه را می توان در لا به لای محوطه های تاریخی مشاهده کرد، محوطه هایی که یادگارها و حرف های زیادی را در دل دارد.

این یادگارهای تاریخی که شمار آن در خراسان شمالی به بیش از ۵۰۰ مورد می‌رسد و هر یک راوی خوبی برای آشنایی با نوع زندگی و فرهنگ آن عصر است، سال های سال زیر شلاق بی توجهی روند تخریب را می پیمودند که با سیاستگذاری های هدفمند شهید جمهور در حوزه میراث جدای از مرمت این گنجینه‌های تاریخی، فصل جدیدی از کاوش‌ها برای رمزگشایی از آنها آغاز شد.

گرچه در سال‌های بسیار دور برخی مرمت ها و کاووش‌های کوتاه مدت و ناتمام نیز انجام شد تا پنجره تازه‌ای از تمدن را نشان دهد اما بسیاری از آنها تا سه سال پیش به حال خود رها شده بودند.

مرمت ۶۵ بنای تاریخی

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان‌شمالی می گوید: ۶۵ بنای تاریخی استان در ۲ سال اخیر با هدف احیای آثار و ابنیه های تاریخی مرمت شد.

محمدرضا قهرمانیان می افزاید: این بناهای تاریخی با اعتباری بالغ بر ۱۵۵ میلیارد ریال در شهرستان های رازوجرگلان، بجنورد، فاروج، شیروان، جاجرم، اسفراین، صفی آباد و مانه، سملقان مرمت و ساماندهی شده است.

وی افزود: مهمترین این بناهای تاریخی شامل مرمت و بهسازی شهر "بلقیس" اسفراین و "رباط عشق" گرمه است.

قهرمانیان نوشتن طنز، شعر، یادگاری و دلنوشته را از مهمترین مشکلات اساسی در تخریب بنای تاریخی عنوان می کند و می گوید: سال های اخیر بناهای تاریخی عمارت آیینه خانه مفخم، مسجد و حمام جاجرم و حمام فاروج جهت جلوگیری از تخریب ۱۰۰ درصدی مرمت شد.

معاون فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان شمالی تصریح می کند: برخی از آثار تاریخی مانند شهر بلقیس اسفراین، ارگ نادری شیروان، قلعه خان، ریوی و غیره که دارای داده های باستان شناسی و معماری است نیاز به مرمت مستمر و ایجاد تاسیسات گردشگری دارد.

وی یادآور می شود: مرمت این آثار موجب شد تا گردشگران از این بناها استقبال خوبی کنند و برای ارائه خدمات بهتر به گردشگران و مسافران؛ سرویس بهداشتی، اقامتگاه بوم گردی و بازارچه عرضه فروش صنایع دستی پیش بینی شده است.

فصل جدید کاوش ها

تپه تاریخی کلاته یاور

اوایل اردیبهشت ماه سال ۱۴۰۲ بود که با تزریق اعتبار در حوزه میراث فرهنگی برای نخستین بار کاوش های باستان شناسی در کلاته یاور بجنورد آغاز و شواهد استقرار بشر از هزاره سوم پیش از میلاد در دشت بجنورد به دست آمد.

سرپرست طرح پژوهشی کاوش های باستان شناسی در تپه کلاته یاور بجنورد در این خصوص می گوید: کاوش های انجام شده تاکنون نشان دهنده شواهد مختصر معماری و بافت های تدفینی گسترده مربوط به هزار سوم پیش ازمیلاد در مساحتی بالغ بر هفت هکتار است.

علی اکبر وحدتی می افزاید: این شواهد مربوط به دو مرحله زمانی از نیمه اول هزاره سوم تا آغاز هزاره دوم پیش از میلاد است که شاخصه های فرهنگی متفاوتی را ارایه می کند.

وی ادامه می دهد: مرحله نخست در ارتباط با فرهنگ سفال خاکستری دشت گرگان و مرحله بعد مرتبط با تمدن خراسان بزرگ است که در اواخر هزاره سوم و اوایل هزاره دوم پیش از میلاد در مناطق وسیعی از شرق ایران و آسیای مرکزی (ترکمنستان، تاجیکستان، ازبکستان و افغانستان) وجود داشته است.

وحدتی یادآور می شود: آثار تمدن خراسان بزرگ پیش از این در چندین مکان باستانی خراسان شمالی از جمله تپه "چلو" در دشت جاجرم و تپه "عشق" در دشت بجنورد به دست آمده و نشانه های روشنی از ارتباط با فرهنگ های همزمان در آسیای میانه مشاهده شده است.

سرپرست طرح پژوهشی کاوش های باستان شناسی تصریح می کند: دشت حاصلخیز بجنورد شواهد مهمی از استقرارگاه های دوران تاریخی و اسلامی از جمله "کهنه کند" و تپه "معصوم زاده" را در خود حفظ کرده که پیش از این توسط باستان شناسان کاوش شده اند؛ اما این نخستین بار است که شواهد استقرار بشر از هزاره سوم پیش از میلاد در دشت بجنورد طی کاوش های علمی به دست آمده و نشان می دهد این منطقه با شروع عصر مفرغ و در آستانه شهرنشینی مورد توجه جمعیت های انسانی قرار گرفته است.

تپه دوین شیروان

تپه تاریخی دوین در فاصله ۱۵ کیلومتری شرق شیروان در داخل روستایی به همین نام واقع است که در سال ۱۳۴۶ با شماره ۶۹۷ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

ثبت این تپه باستانی و رهایی آن موجب شده است تا در طول سالیان شماری از اهالی روستا، بدون توجه به ارزش تاریخی اثر، اطراف و بخشی از آن را ویران کرده و یا به ساخت و ساز خانه های خود بر روی آن بپردازند.

تپه دوین حدود ۱۰ متر ارتفاع و ۴۵۰ متر پیرامون آن است که در خاکبرداری های انجام شده از بخش پایینی تپه، خشت های عظیمی به طول ۴۵ و عرض ۲۲.۵ متر پیدا شده که شباهت زیادی به خشت های تپه "صاحب خان" درگز در خراسان رضوی دارد.

سرپرست اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شیروان در این خصوص می گوید: فصل جدید کاوش‌های باستان‌شناسی تپه دوین شیروان خراسان‌شمالی از تیرماه سال ۱۴۰۲ به سرپرستی "محسن دانا"، عضو هیات علمی باستان‌شناسی دانشگاه تربیت‌مدرس تهران و گروهی ۱۵ نفره از دانشجویان از سرگرفته شد.

حمید رازقی می‌افزاید: فصل اول کاوش این محوطه تاریخی از سال ۹۳ با همکاری گروهی ۱۵ نفره از دانشجویان باستان‌شناسی دانشگاه تربیت‌مدرس تهران آغاز شده بود اما چند سالی به دلیل نبود اعتبار کاوش‌های آن متوقف ماند.

وی ادامه می‌دهد: تپه دوین با حدود ۱۰ متر ارتفاع دارای ۴۵۰ متر مساحت پیرامونی است که در خاکبرداری‌های بخش پایینی تپه، خشت‌های عظیمی به طول ۴۵ و عرض ۲۲.۵ متر پیدا شده که شباهت زیادی به خشت‌های "تپه صاحبخان" درگز در خراسان رضوی دارد.

سرپرست اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شیروان تصریح می‌کند: همچنین برخی سفال‌های ساده و قرمز لعاب‌دار یافت شده در این تپه مربوط به هزاره اول قبل از میلاد است.

تخصیص ۸۰ میلیارد ریال برای «ریوی»

محوطه باستانی ریوی، گستره ای ۱۱۰ هکتاری با ۹ فصل کاوش است که این کاوش ها قدمت آن را به عهد مفرغ مربوط می کند و کاوش های این اثر بیانگر این است که این محل یک ساتراپی هخامنشی و یکی از مهم‌ترین استقرارگاه های تاریخی در شمالشرق کشور است که بقایای باستان‌شناسی از دوره‌های مفرغ، آهن، هخامنشی، اشکانی، ساسانی و اسلامی را در خود جای داده است.

این محل در سال ۱۳۴۶ با شماره ۷۲۰ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید و هفت فصل از کاوش‌های این محوطه تاریخی با همکاری باستان‌شناسان آلمانی به انجام رسید و ۲ فصل دیگر نیز با توجه به همه گیری کرونا و عدم امکان حضور آلمانی ها، توسط هیات باستان‌شناسی کشور اجرا شد.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان شمالی در این باره می گوید: ۳۰ میلیارد ریال برای تقویت زیر ساخت گردشگری در پایگاه ملی میراث‌فرهنگی محوطه تاریخی ریوی اخیرا تخصیص یافت.

علی مستوفیان می افزاید: پیش از این ۵۰ میلیارد ریال اعتبار نیز برای طرح‌های عمرانی در این شهر تاریخی هزینه شده بود و در سال جاری با تخصیص اعتبار جدید ۲ طرح شامل ساختمان معرفی گردشگری و راه دسترسی شهر تاریخی ریوی تکمیل خواهد شد.

وی ادامه می دهد: تامین و اجرای طرح‌های زیرساخت گردشگری در سال‌های گذشته باعث رشد گردشگری شد که با تکمیل سایر بخش‌های زیر ساخت گردشگری، شهر تاریخی ریوی ظرفیت جذب سالانه ۱۰۰ هزار گردشگر داخلی و خارجی را دارد.

تاکنون ۷۱۳ اثر تاریخی خراسان شمالی در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده که از این تعداد ۵۲۵ اثر تاریخی، ۵۳ اثر طبیعی، ۱۰۹ اثر ناملموس و ۲۶ اثر منقول تاریخی است.

استان خراسان شمالی با داشتن هزار و ۲۰۰ اثر تاریخی شناسایی شده در شمال شرق کشور قرار دارد و سالانه پذیرای میلیون ها مسافر، گردشگر و زائر امام هشتم (ع) است که از این خطه گذر می کنند.