به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، محمد دبیرمقدم با بیان اینکه نود سال از تشکیل نهادی رسمی به نام فرهنگستان در ایران می‌گذرد، توضیح داد: «فرهنگستان ایران» معروف به «فرهنگستان اول» توفیق‌های ستودنی و ماندگار در واژه‌گزینی علمی از خود به جای گذاشته است. «فرهنگستان زبان ایران» مشهور به «فرهنگستان دوم» اهتمام ویژه‌ای به پژوهش‌های گویش‌شناختی نشان داد و زمینه‌ساز تألیف آثار شایسته‌ای در این حوزه شد. با توجه به اینکه قریب ۳۴ سال از تشکیل «فرهنگستان زبان و ادب فارسی»، یعنی «فرهنگستان سوم»، سپری شده است، دستاوردهای متنوع در خور توجهی در کارنامه علمی و پژوهشی آن حاصل شده که دسترنج خانواده پرعضو فرهنگستان زبان و ادب فارسی است. این سرمایه ملّی عبارت است از تولید محتواهای پرشمار در موضوع‌های مرتبط با زبان فارسی، ادبیات فارسی، دستور خطّ فارسی، زبان‌ها و گویش‌های ایرانی و البته تقویت زبان فارسی در مقام زبان علم که این دستاوردِ آخر عرصۀ زبان علم را که در دو فرهنگستان پیشین محدود به واژه‌گزینی علمی بود با تأسیس پژوهشکده مطالعات واژه‌گزینی و اصطلاح‌شناسی به ساحت‌های نحو و گفتمان زبان علم و همچنین بهره‌گیری از نظریه‌های نوین اصطلاح‌شناسی سوق داده که در پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد پژوهشکده بازنمایی یافته است.
معاون علمی و پژوهشی فرهنگستان زبان و ادب فارسی تاکید کرد: فرهنگستان بر این باور است که به‌خدمت گرفتن ابزارهای نوین در فناوری اطلاعات، گستره و ژرفای محتواهای علمی تولید شده و اثربخشی آنها را در تقویت و پاسداشت زبان فارسی آن گونه که در اساسنامه فرهنگستان است بسیار ارتقا می‌دهد. در این خصوص، فرهنگستان اعلام آمادگی کرده که مؤسسات، سازمان‌ها و شرکت‌هایی که در زمینه تهیه «ابزارهای ویرایشگر و غلط‌یاب املائی براساس دستور خطّ مصوب فرهنگستان (ویراست دوم)» فعالیت می‌کنند می‌توانند درخواستِ نشان فرهنگستان را طبق ضوابطی که تا حداکثر دو ماه آینده در وبگاه گروه زبان و رایانۀ فرهنگستان اعلام خواهد شد، داشته باشند. فرهنگستان زبان و ادب فارسی در مقام نهاد بالادستی، شایسته می‌داند تأکید کند تأثیرگذاری‌های فنّاوری‌های بسیار نو مانند مُبدل زایشی پیش آموزش‌دیده یا مزپا یا به تعبیر خود چت جی-پی-تی (ماشین گفتار خلاق) اثرات شگرفی در جهانی‌شدن، تأثیر بر زبان‌های رسمی و ملّی و زبان‌ها و گویش‌های محلی، فرهنگ‌نویسی، واژه‌گزینی، تصحیح متن، دانشنامه‌نویسی و مانند آن، و همچنین در آموزش‌های دانشگاهی و بهداشت و درمان خواهد داشت. به نظر می‌رسد لازم است توجه داشت به اینکه از این فنّاوری‌های نوین به عنوان دستیار پژوهشی، در تولید محتوا و آموزش چگونه می‌توان بهره‌برداری کرد.
وی با اشاره به اینکه به درخواست شورای عالی انقلاب فرهنگی، در سال ۱۳۹۵ «سند ملّی گسترش زبان فارسی» پس از رایزنی با وزارت‌خانه‌ها، سازمان‌ها، و مؤسسات مربوط در فرهنگستان زبان و ادب فارسی تدوین شد، توضیح داد: تا کنون هیچ اقدام جدی و مؤثری برای تصویب و عملیاتی کردن آن سند از جانب نهاد سفارش‌دهنده انجام نشده است. همسو با این‌گونه کوشش‌ها و اقدامات، پس از برگزاری جلسات کارشناسی متعدد معاونت‌های علمی و پژوهشی چهار فرهنگستان جمهوری اسلامی ایران (فرهنگستان‌های علوم پزشکی، علوم، هنر، و زبان و ادب فارسی) با محور قرار دادن آموزش و پرورش که مسائل و موضوع‌های آن مبتلا به تخصص‌های هر چهار فرهنگستان است و با دعوت از کارشناسان مختلف کتاب آموزش و پرورش آینده: بازخوانی آموزش و پرورش ایران در آستانه قرن پانزدهم شمسی در اوایل خرداد ۱۴۰۲ رونمایی شد. بیم آن می‌رود این اهتمام مشترک فرهنگستان‌های جمهوری اسلامی ایران بی‌اثر بماند. آیا فرهنگستان‌ها اتاق فکر مسائل علمی سیاست‌گذاران و تصمیم‌سازان نیستند؟ به‌همین‌ترتیب، در مطالعات و مشاهدات میدانی و برگزاری جلسه‌های کارشناسی با متخصصان امر، این جمع‌بندی در فرهنگستان زبان و ادب فارسی به دست آمد که مقطع پیش‌دبستانی مقطعی الزامی است در سراسر کشور که کودکان را برای ورود به دوره آموزش ابتدایی آماده می‌کند و این مقطع در تحقق عدالت آموزشی نقش تعیین‌کننده دارد. آیا این توصیه فرهنگستان مورد عنایت قرار گرفته است؟ کارگروه ورزیده‌ای از متخصصان داخل فرهنگستان و دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی کشور و سازمان ملّی استاندارد سند نویسه‌گردانی زبان فارسی را در سازمان جهانی استاندارد و برگردان فارسی آن سند را در سازمان ملّی استاندارد مصوب و ثبت کردند. کدام سازمان یا نهاد وظیفۀ اجرائی کردن این سند نویسه‌گردانی را به عهده خواهد گرفت؟
دبیرمقدم با بیان اینکه با بررسی و پژوهش در دست‌نوشته‌های نیما یوشیج که در فرهنگستان وجود دارد تاکنون دو جلد کتاب در سلسله‌انتشارات فرهنگستان چاپ شده است، گفت: حداکثر تا زادروز نیما در ۲۱ آبان‌ماه در قالب یک سخنرانی از مجموعه سخنرانی‌های ماهانه فرهنگستان زبان و ادب فارسی، جلد سومی که حاوی حدود ۲۰۱ شعر تا کنون چاپ نشده نیماست در فرهنگستان رونمایی خواهد شد و بی‌درنگ پس از آن در ادامۀ انتشار نسخۀ الکترونیکی دست‌نوشته‌های نیما در وبگاه فرهنگستان، اسناد بیشتری از این شاعر در دسترس پژوهشگران علاقه‌مند قرار خواهد گرفت.
وی همچنین عنوان کرد: نسخه اولیه دستور خط فارسی گفتاری فضای مجازی با بهره‌گیری از داده‌های به کار رفته در فضای مجازی نیز رونمایی شده و در زمره برنامه‌های سال جاری گروه زبان و رایانه فرهنگستان، تهیه مَبدل خودکار فارسی گفتاری فضای مجازی به فارسی معیار نوشتاری طبق دستور خط مصوب فرهنگستان (ویراست دوم) قرار دارد.
∎
نظر شما