همشهری آنلاین - مریم سرخوش: تقاطع خیابان ولیعصر و امام‌خمینی، در هیاهوی بازار فروش اسباب و لوازم کار، ساختمان منحصر شده میان میله‌های آهنی، شاید تاکنون نظر کسی را جلب نکرده باشد. اینجا آزمایشگاه مرجع سازمان غذا و داروست که هیچ فرآورده سلامت‌محوری بدون ورود و خروج از آن مجوز عرضه در بازار مصرف را دریافت نمی‌کند. از محصولات دارویی گرفته تا آرایشی‌ها، مکمل‌ها و حتی تجهیزات پزشکی و... انواع محصولاتی که مراحل آزمایش‌های بالینی تا تولید را گذرانده‌اند، مجوز تولید از ادارت کل تخصصی سازمان غذا و دارو ر دریافت کرده‌اند اما در نهایت باید اولین سری از ساخت تولیدشان به بخش‌های مختلف آزمایشگاه مرجع سازمان غذا و دارو بیاید تا تاییدیه توزیع به بازار را بگیرد.
عجیب‌ترین بخش این آزمایشگاه شاید حیوانخانه دارویی باشد که ساکنانش موش، خرگوش و خوکچه هندی هستند و آزمایش‌هایی که روی آنها انجام می‌شود، تعیین می‌کند که داروهای بیولوژیک ایرانی و خارجی مجوز ورود به بازار مصرف را پیدا کنند یا خیر. این داروها برای سلامت‌سنجی نهایی و دریافت مجوز در آخرین ایستگاه روی این حیوانات تست و در صورت نداشتن آلودگی در سطح بازار توزیع می‌شوند، البته برخی هم رد می‌شوند و اجازه توزیع نمی‌گیرند.
نکته جالب این که ساکنان حیوانخانه آزمایشگاه مرجع سازمان غذا و دارو، زندگی پرهزینه اما غم‌انگیز و کوتاهی دارند. عمرشان شاید به یک ماه هم نرسد و ۵ تا ۱۰ روز بعد از آزمایش از چرخه حیات (اوت شدن به وسیله گاز) خارج می‌شوند اما به خطر نیفتادن سلامت انسان‌ها برای مصرف داروهای بیولوژیک را تضمین می‌کنند.
متولیان حیوانخانه هم کار سختی را بر دوش می‌کشند، از زندگی روزمره با حیوانات و سختی‌های عجیبش تا بیماری‌های تنفسی که سلامت‌شان را تهدیدشان می‌کند. اما خستگی نمی‌شناسند. جمعیت‌شان هم زیاد نیست؛ سه نفر با عمر کاری ۲۰، ۳۰ ساله. به قول خودشان با همه فشار کاری که هر روز تحمل می‌کنند اما در کنار ریاست آزمایشگاه مرجع سازمان غذا و دارو، دکتر انصاری، تمام تلاش‌شان این است که دارویی با بهترین کیفیت و سلامت به دست مردم برسد.
در کنار موش‌های شیطان، خوکچه‌های هندی ترسو و خرگوش‌های بی‌صدا روزگارشان برای تست‌های مختلفی که انجام می‌دهند، سخت می‌گذرد اما همه چیز برایشان قشنگ است، حتی ناهار خوردن روی یک میز کوچک وسط دفتر کار سر ساعت ۱۲. البته که با وجود این شرایط سختی کار ندارند و چه بهتر بود اگر دستمزشان بر اساس همین شرایط سخت تعیین می‌شد!
هر چند که با همین شرایط از پس روزهای سخت‌تر هم برآمده‌اند و هیچ کاری هم روی زمین نمانده؛ مشابه دوران کرونا که از در و دیوار واکسن برای سلامت‌سنجی نهایی می‌آمد و حتی یک لحظه هم فرصت نفس کشیدن نداشتند. حالا هم گفته می‌شود که قرار است حیوانخانه بزرگتر شود که اگر صورت بگیرد، فضای بهتری برای انجام فعالیت خواهند داشت.
چند تصویر جالب از این مرکز آزمایشگاهی خاص را در ادامه ببیند که از نگاه دوربین مونا عادل، عکاس همشهری ثبت شده است.
داروهای بیولوژیک چه وارداتی و چه تولید برای این که مجوز توزیع بگیرند باید برای سلامت سنجی نهایی از کانال بخش بیولوژیک و حیوانخانه آزمایشگاه مرجع سازمان غذا و دارو عبور کنند؛ از جمله واکسن‌ها، داروهای تزریقی مثل بوتاکس یا خون و فراورده‌های آن، آلرژن‌ها، ژن‌درمانی، پروتئین‌های نوترکیب‌کننده و...
حیوانخانه آزمایشگاه مرجع سازمان غذا و دارو تنها مرکز کل کشور است که تست حیوانی داروهای بیولوژیک را انجام می‌دهد. قرار است فضای آزمایشگاه هم با بودجه‌ای که تصویب شده، ۴برابر شود. البته که به گفته مسئولان این حیوانخانه، با همین فضای کم هم هیچ زمانی کار روی زمین نمانده، حتی در پاندمی کرونا که شلوغ‌ترین فعالیت این مرکز رقم خورد و واکسن‌های مختلف دائم در حال آزمایش بودند.
تمام حیواناتی که در این آزمایشگاه برای تست مورد استفاده قرار می‌گیرند، از انستیتوپاستور خریداری می‌شوند و تحت کنترل هستند. به دلیل شرایط نگهداری هم، حیوانات هزینه‌بری هستند. حتی محفظه‌های آهنی نگهدارنده فضای زندگی این حیوانات هم گران است چیزی حدود ۳۰، ۴۰ میلیون تومان، چون باید آلیاژ سبکی داشته باشند. غذایشان هم کنستانتره است و از انستیتو پاستور خریداری می‌شود تا تعذیه آنها آسیب نبیند. غذایی ترکیبی که تحت فشار برای حیوانات آماده می‌شود. با وجودی هم که قیمت‌شان بالاست اما آزمایش‌ها هم شرایط خاصی دارد و اگر وزن حیوانات از میزان تعیین شده در دستورالعمل بالاتر برود، نمی‌توان آزمایش روی آنها انجام داد.
اتاق تب‌سنجی (پایروژن)، اتاق کار، ۳ اتاق نگهداری موش‌ها، خوکچه‌های هندی و خرگوش‌ها و یک اتاق قرنطینه کل فضای داخلی حیوانخانه است و ورودی هم یک رختکن برای تعویض لباس. برای داروهای تزریقی، در اتاق تب‌سنجی، حیوانات تقریبا نصف روز به دستگاه وصل می‌شوند و مورد سنجش قرار می‌گیرند.
کار کردن در فضای حیوانخانه، سختی‌های زیادی دارد، از بویی که در فضای آزمایشگاه پیچیده و آزاردهنده است تا پرزهایی که در هوا پخش می‌شود و خودش می‌تواند عامل بیماری‌های تنفسی شود. اما سال‌هاست که در این بخش از آزمایشگاه مرجع سازمان غذا و دارو، سه نفر با جان و دل مشغول فعالیت هستند، دکتر علی‌اکبر لطفی، مسئول بخش حیوانات آزمایشگاهی (نفر وسط)، مرتضی رئوف، تکنسین دامپزشکی (سمت چپ عکس) و غلامرضا اصغرنژاد نیروی تخصصی حیوانخانه برای نگهداری از حیوانات (سمت راست عکس). هر کدام حکایت‌های جالبی دارند، از دکتر لطفی که تقریبا ۳۴ است در حوزه دامپزشکی فعالیت می‌کند تا اصغرنژاد که روزشمار بازنشگستگی‌اش بعد از ۲۸ سال خدمت دیگر به صدا درآمده. رئوف هم بمب روحیه بخش بیولوژیک است، تقریبا همه اطلاعاتی که همکارانش نمی‌گویند را یادآوری می‌کند و شوخی‌هایش هوای نسبتا سرد حیوانخانه را گرم می‌کند! (مصاحبه این گروه جذاب به زودی در همشهری منتشر می‌شود.)
جمعیت موش‌ها در آزمایشگاه خیلی زیاد است و به گفته مسئولان حیوانخانه دلیلش گروه‌های پرجمعت‌تر آزمایشی آنهاست. موش‌ها در گروه‌های ۱۸تایی، ۳۶تایی و حتی ۵۴تایی مورد آزمایش قرار می‌گیرند. خوکچه‌های هندی در گروه‌های ۵تایی و خرگوش‌ها هم پایروژن هستند، یعنی آزمایش‌ها به صورت سه تا سه تا برای تب‌سنجی در آنها انجام می‌شود. آزمایش‌های انجام شده در این حیوانات شرایط خاصی دارد و کاملا تحت کنترل است. حتی اگر وزن حیوانات بالاتر هم برود، نمی‌توان برای آزمایش از آنها استفاده کرد.
آزمایش‌های پوستی برای محصولاتی از جمله بوتاکس با تزریق روی خوکچه‌های هندی و خرگوش انجام می‌شود. در تست بوتاکس پس از ۵ تا ۷ روز اگر حیوان واکنش آلرژیک، قرمزی پوست کبودی و... نداشته باشد، محصول مجوز توزیع در بازار را دریافت می‌کند.
داروهای ترزیقی روی خرگوش‌ها برای تب سنجی تزریق می‌شود، اگر تب قابل قبول نباشد، نشان دهنده آلودگی محصول است و رد می‌شود.
تزریق روی موش‌ها بر اساس سنجش خون انجام می‌شود. آزمایش خونی نشان می‌دهد که یک محصول سالم است یا آلودگی دارد.
آزمایش‌های حیوانخانه بر اساس دستورالعمل در بازه‌های زمانی ۵، ۷، ۲۱ و ۴۰ روزه انجام می‌شود و طی این مدت حیوانات به طور مرتب چک می‌شوند. احتمال رد شدن دارو به دلیل مرگ و میر حیوانات و بروز برخی علائم همیشه وجود دارد. تمام حیوانات هم پس از انجام آزمایش از چرخه حیات (اوت شدن به وسیله گاز) خارج می‌شوند و به هیچ عنوان آزمایش دوباره روی آنها صورت نمی‌گیرد.
نظر شما