کیست تخمدان می‌تواند عوارضی از جمله پارگی، خونریزی و پیچ خوردگی ایجاد کند که از موارد اورژانسی شرایط زنان محسوب می‌شود. کیست‌های تخمدان در دختران یا زنان در یک یا هر دو تخمدان شکل می‌گیرد. این کیست‌ها کیسه‌ای یا خوشه‌ای هستند و گاهی خون نیز در داخل آنها وجود دارد.

کیست تخمدان

کیست تخمدان به دو نوع اصلی کیست عملکردی و پاتولوژیک تقسیم می‌شود. کیست‌های عملکردی، شایع‌ترین نوع کیست، بخشی از چرخه قاعدگی هستند که معمولا خیلی زود برطرف می‌شوند و خطری ایجاد نمی‌کنند.

کیست‌های پاتولوژیک نتیجه رشد غیرطبیعی سلول‌ها هستند و میزان شیوع آنها کمتر است.

علائم کیست تخمدان

کیست‌های کوچک تخمدان معمولا بدون نشانه هستند و خود به خود از بین می‌روند و تنها در صورتی علائم ایجاد می‌کنند که پاره شوند، بسیار بزرگ باشند یا دچار پیچ خوردگی شوند و سپس خونرسانی به تخمدان‌ها را مسدود کنند. اگر کیست بسیار بزرگ و سنگین باشد، وزن نامتعادل باعث پیچش تخمدان به شکل غیر طبیعی می‌شود.

در این مواقع، ممکن است علائم زیر را تجربه کنید:

درد لگن، درد شدید یا درد ناگهانی

درد هنگام رابطه جنسی

مشکل در تخلیه روده

نیاز مکرر به ادرار کردن

پریودهای شدید، پریودهای نامنظم یا پریودهای سبک‌تر از حد معمول

نفخ شکم

رشد موهای زائد

احساس سنگینی پس از غذای سبک

مشکل بارداری، اگرچه بارداری معمولا تحت تأثیر کیست‌های تخمدان قرار نمی‌گیرد.

شناسایی علائم کیست‌ تخمدان نقش مهمی در تشخیص زودهنگام و درمان کیست دارد.

تشخیص کیست در تخمدان

در صورت تشخیص کیست در تخمدان توسط پزشک عمومی، احتمالا پزشک شما را به سونوگرافی ارجاع می‌دهد که در طی سونوگرافی، یک پروب واژینال در داخل واژن قرار می‌گیرد.

اگر کیست در طول سونوگرافی شناسایی شد، ممکن است لازم باشد سونوگرافی را مجددا چند هفته دیگر تکرار کنید، یا پزشک عمومی ممکن است شما را به پزشک متخصص زنان ارجاع دهد.

اگر نگرانی در مورد سرطانی بودن کیست وجود داشته باشد، پزشک درخواست آزمایش‌ خون می‌دهد تا سطوح بالای مواد شیمیایی را که می‌تواند نشان دهنده سرطان تخمدان باشد، بررسی کند.

اما سطوح بالای این مواد شیمیایی لزوما به معنای ابتلا به سرطان نیست و ممکن است ناشی از شرایط غیر سرطانی نیز باشد، مانند:

اندومتریوز

التهاب لگن

فیبروم

پریود نامنظم

گاهی اوقات تشخیص کیست تخمدان از طریق لاپاروسکوپی میسر است و پزشک با استفاده از لاپاراسکوپ، تخمدان‌ها و کیست را می‌بیند.

درمان کیست تخمدان

موارد زیر مشخص می‌کنند که کیست تخمدان نیاز به درمان دارد یا خیر:

اندازه و ظاهر آن

آیا بیمار علائم دارد یا بیماری بدون علامت است

آیا بیمار یائسه شده است

در بیشتر موارد، کیست پس از چند ماه ناپدید می‌شود. ممکن است برای تایید این موضوع نیاز به سونوگرافی مجدد باشد. در زنانی که هنوز پریودهای ماهانه دارند، کیست‌های تخمدان اغلب خود به خود طی یک تا دو ماه بدون درمان برطرف می‌شود. در زنانی که یائسه شده‌اند، احتمال درمان خودبه‌خودی کیست‌های تخمدان کمتر است.

در زنان یائسه، خطر ابتلا به سرطان تخمدان تاحدی بیشتر است. معمولا در طول یک سال، سونوگرافی و آزمایش خون برای بررسی کیست توصیه می‌شود.

در صورتی که کیست‌ها بزرگ، همراه با درد و سرطانی باشند، ممکن است به درمان جراحی برای برداشتن کیست‌ها یا کل تخمدان نیاز باشد.

اگر سطح CA 125 افزایش یابد یا ظاهر کیست با رشد آن تغییر کند، پزشک جراحی را برای برداشتن کیست توصیه می‌کند.

دارو درمانی

دکتر ممکن است داروهای ضدبارداری هورمونی، مانند قرص‌های ضدبارداری تجویز کند تا از رشد بیشتر کیست‌ تخمدان جلوگیری کند، هرچند که این قرص‌ها کیست‌های موجود را کوچک نمی‌کنند.

جراحی

جراحی در شرایط زیر توصیه می‌شود:

• کیست همراه با درد یا فشار مداوم یا کیستی که پاره شده است.
• نتایج سونوگرافی نشان می‌دهد که کیست ناشی از آندومتریوز است و به‌دلیل بارداری برداشته می‌شود.
• کیست‌های بزرگ (بیش از 5 تا 10 سانتی متر) در مقایسه با کیست‌های کوچکتر به احتمال بیشتری به جراحی نیاز دارند. با این حال اندازه بزرگ، دلیل سرطانی بودن کیست محسوب نمی‌شود.
• اگر کیست سرطانی باشد یا بیمار فاکتورهای خطر سرطان تخمدان را داشته باشد.
• احتمال سرطانی بودن کیست تخمدان کم است اما کیست پس از درمان‌های غیر جراحی برطرف نشده باشد، ممکن است دکتر اقدام به جراحی کیست کند.

روش جراحی

• در صورت مشکوک بودن به سرطان باید کل تخمدان برداشته شود زیرا برش کیست سرطانی می‌تواند باعث گسترش سرطان شود. در برخی موارد، کل تخمدان برداشته می‌شود و کیست خوش‌خیم است. برداشتن تنها یک تخمدان باعث یائسگی و ناباروری نمی‌شود.
• اگر کیست غیرسرطانی و کوچک به نظر برسد، ممکن است به روش لاپاراسکوپی (از طریق چندین برش کوچک) برداشته شود.
• اگر کیست بزرگ باشد یا مشکوک به سرطان به نظر برسد، ممکن است نیاز به لاپاراتومی یا برش بزرگتر باشد. جراح ممکن است اقدام به برداشتن کل تخمدان و بافت‌های اطراف کند.

دکتریاب، سایت نوبت دهی اینترنتی پزشکان

دکتریاب امکان نوبت دهی غیرحضوری را در برخی از وبسایت‌ها فراهم کرده است و علاوه‌بر معرفی پزشکان، آدرس، تلفن، آدرس بر روی نقشه، آدرس شبکه‌های اجتماعی و نظرات مراجعه کنندگان در مورد هر پزشک، به شما کمک می‌کند اینترنتی نوبت بگیرید یا تلفنی با پزشک مشاوره داشته باشید.

جمع‌بندی

کیست تخمدان، یکی از شایع‌ترین مشکلات زنان، ممکن است ناشی از فرآیندهای طبیعی بدن یا عوامل دیگری مانند اندومتریوز و بیماری‌های التهابی لگن باشد. گاهی اوقات کیست‌های تخمدان هیچ علامت هشدار دهنده‌ای ندارند. پس از تشخیص، حتی اگر قابل درمان باشد، اثرات آن ممکن است به شدت بر بدن تأثیر بگذارد. بنابراین تشخیص کیست تخمدان و خودارزیابی بهترین راه برای پیشگیری و درمان آن است.

منابع

https://www.nhs.uk/conditions/ovarian-cyst/

https://www.bangkokhospital.com/en/content/ovarian-cysts-treatable

https://www.uptodate.com/contents/ovarian-cysts-beyond-the-basics/print