به گزارش ایرنا، پارک ملی و پناهگاه حیات وحش «موته» را همه به زیستگاه «آهوی ایرانی» می‌شناسند؛ زیستگاه ارزشمندی در شمال استان اصفهان با کوهستان‌ها، تپه ماهورها و دشت‌های وسیع که پناهگاه مهمی برای گونه‌های مختلف حیات وحش محسوب می‌شود.

آنچه اهمیت این منطقه را در کشور و حتی در خاورمیانه چند برابر کرده، این است که موته یکی از بهترین زیستگاه‌های آهوی ایرانی به حساب می‌آید که بیشترین شمار این گونه ارزشمند را در خود جای داده است، علاوه بر این، ارتفاعات این منطقه از زیستگاه‌های مهم «قوچ و میش اصفهان» هم هست که البته سال‌هاست تنشان با برخاستن صدای مهیب انفجار، موتور برق و دستگاه حفارِ گنج‌یابان می‌لرزد.

آنچه در پناهگاه‌های حیات وحش اهمیت دارد، این است که این زیستگاه‌های طبیعی با شرایط اقلیمی خاص برای زیست جانوران وحشی باید تا حد ممکن و در جهت حفاظت اکوسیستیم و گونه‌های جانوری، حراست شود.

پارک ملی و پناهگاه حیات وحش موته، پهنه‌ای به گستردگی ۲۰۵ هزار هکتار با همواری‌ها و ناهمواری‌های متعدد است که شبانه‌روز تنها با ۹ محیط‌بان پایش می‌شود؛ کار سخت و طاقت فرسایی که با معضلات شکار و حوادثی که جان محیط بانان را تهدید می‌کند، به اندازه کافی پیچیده است اما موضوع زمانی پیچیده‌تر می‌شود که حفاران گنج‌یاب هم به جان موته بیفتند.

نخستین تهدید حفاری‌های گنج‌یابان در این منطقه برهم زدن آرامش حیات وحش است، بخصوص اگر این عملیات که معمولا با انفجار همراه است، در فصل جفت‌گیری و زاد و ولد جانوران همزمان باشد اما جدی‌ترین تهدید زمانی است که آهوها، قوچ و میش‌ها مجبور شوند برای یافتن آب، کیلومترها آنسوتر، راه بپیمایند یا حتی از پناهگاه موته خارج و وارد زیستگاه‌های آزاد شوند.

خطر در زیستگاه‌های آزاد بدلیل تردد آزادِ مردم عادی، در کمین حیات وحش است، از جولان شکارچیان گرفته تا تصادف با خودروهای در حال عبور و آسیب‌های متعدد دیگر که این موضوع با توجه به شمار اندک نیروهای محیط‌بان برای پایش زیستگاه‌ها، بغایت چالش برانگیز است.

در ایران به ازای هر ۱۰ هزار هکتار منطقه تحت اختیار حفاظت محیط زیست، یک محیط‌بان وجود دارد که پرپیداست وقتی حیات وحش از این مناطق برمند، کار حفاظت از جانوران نیز بسیار دشوارتر از قبل خواهد شد.

آنطور که رییس اداره پارک ملی و پناهگاه حیات وحش موته به ایرنا گفته است: تنها در ۱۰ ماه گذشته، پنج مورد حفاری برای یافتن دفینه در منطقه شکار ممنوع موته شناسایی شده که عوامل آنها یا به دادگاه معرفی یا در ارتفاعات موته متواری شده‌اند.

کارشناسان میراث فرهنگی و باستان‌شناسان، آنچه تحت عنوان گنج‌یابی در موته طی سال‌های گذشته رخ داده و تنها موجب تهدید حیات وحشِ این پناهگاه شده را «توهم یافتن گنج» برای سودجویان خوانده‌اند، بهانه‌ای برای کلاهبرداری و فروش «نقشه‌های چوپانی» یا دستگاه‌های گنج‌یاب و پیکور(دستکاه حفاری) که برخی مردم عادی را برای یافتن دفینه در این منطقه ترغیب و اغوا می‌کند.

به گفته باستان شناسان، با این وجود هیچ گنج یا شواهدی از آثار ارزشمند زیرزمینی در این منطقه وجود ندارد و همه این حفاری‌ها بر مبنای تصورات غلط و علائم خیالیِ گنج صورت می‌گیرد.

گریز حیات وحش از صدای انفجارها و فعالیت پیکورها

در همین پیوند، رییس اداره پارک ملی و پناهگاه حیات وحش موته به ایرنا گفت: در چند روز گذشته محیط‌بانان، سه متخلف را که اقدام به حفاری برای اکتشاف آثار تاریخی در زیستگاه‌های طبیعی این پارک کرده بودند، دستگیر کردند.

رسول جلالی افزود: مأموران یگان حفاظت حین گشت و کنترل مناطق تحت حفاظت، متخلفان را هنگام حفاری شناسایی و برای انجام مراحل قضایی به نیروهای انتظامی معرفی کردند.

به گفته وی، متخلفان با استفاده از تجهیزات و مواد منفجره در حال ارتکاب تخلف در این منطقه حفاظت شده بودند.

جلالی گفت: حفاری برای یافتن دفینه در پارک ملی و پناهگاه حیات وحش موته، اتفاقی جدید نیست و از سال‌های گذشته نیز در این منطقه شایع بوده است.

وی افزود: علاوه بر مورد اخیر، سه هفته پیش هم در ارتفاعات موته یک دستگاه موتور برق و دستگاه پیکورِ حفاران را کشف و ضبط کردیم.

به گفته جلالی، در منطقه‌ای به نام«تخت عباس خان» و «تخت سرخ» در پناهگاه حیات وحش موته، حفاری‌های زیادی برای یافتن گنج صورت گرفته است و در این منطقه، چاه‌ها و سوراخ‌های عمیق، توجه بینندگان را جلب می کند.

رییس اداره پارک ملی و پناهگاه حیات وحش موته گفت: انفجارهایی که برای حفاری گنج صورت می‌گیرد، موجب برهم زدن آرامش حیات وحش ‌و فرار زیستمندان در این خطه می‌شود.

وی افزود: اگر انفجار و حفاری‌ در ارتفاعات صورت بگیرد، قوچ‌ها و میش‌ها و اگر در دشت‌ها رخ دهد، آهوها می‌رمند و اگر آبشخوری هم حفاری شود، حیوانات نمی‌توانند برای خوردن آب به آنجا بروند و مجبورند ۱۰ تا ۱۵ کیلومتر طی کنند تا به سرچشمه یا آبشخور دیگر برسند.

به گفته جلالی، این مشکل در فصل تابستان برای حیات وحش سخت‌تر هم خواهد شد چرا که باید فواصل بیشتری را برای یافتن آب طی کنند.

وی تصریح کرد:: گذشته از انفجار، پیکور نیز صدای زیادی ایجاد می‌کند که باعث فرار حیات وحش از این منطقه حفاظت شده می‌شود.

جلالی با بیان اینکه وحوش وقتی از موته خارج شوند وارد مناطق آزاد خواهند شد، افزود: در کریدور بین پارک ملی قمیشلو و موته، منطقه آزادی به نام «گودِ خسروآباد» وجود دارد که وقتی این عملیات به حیات وحش فشار بیاورد، وارد آن خواهند شد.

وی ادامه داد: در این مناطقِ با تردد آزاد، نیروی آنچنانی برای گشت‌زنی نداریم و حیات وحش در این منطقه شکار خواهند شد و بیم از بین رفتنشان وجود دارد.

نشانه‌ای از گنج در موته نیست

رییس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گلپایگان نیز گفت: در اسفند سال گذشته، در مرز پارک ملی و پناهگاه حیات وحش موته با گلپایگان یک مورد حفاری غیرمجاز برای یافتن دفینه کشف و دستگاه پیکور و تجهیزات آنها به نفع دولت ضبط شد.

وی افزود: این حفاری‌ها از گذشته در موته به انگیزه یافتن گنج رخ می‌داد اما واقعیت این است که در این منطقه چیزی برای یافتن وجود ندارد و سودجوها و کلاهبرداران، کارشناسی‌های غیرواقعی ارائه می‌دهند و برخی هم برای فروش دستگاه‌های فلزیاب و پیکور، به شایعات وجود گنج در این منطقه دامن می‌زنند.

همچنین رئیس اداره میراث فرهنگی میمه گفت: گزارش‌های محلی در باره حفاری‌ها به پاسگاه میمه ارائه می‌شود که ماموران با مراجعه به منطقه، متخلفان را دستگیر می‌کنند و اگر مورد اعلامی در باره حفاری برای کشف اشیاء تاریخی باشد، موضوع به اطلاع یگان حفاظت میراث فرهنگی خبر داده می‌شود.

جواد چهرازی افزود: برای انجام عملیات حفاری غیرمجاز به قصد یافتن اشیاء قدیمی، پرونده حقوقی تشکیل می‌شود.

به گفته وی، آنچه موجب کند و کاو در موته شده، تبلیغ برای یافتن گنج در فضای مجازی است که با سودجویی افراد، عملیات حفاری صورت می‌گیرد، در صورتی که هیچ مدرک مستندی دال بر وجود گنج در این منطقه وجود ندارد.

موته، اسیر توهم گنج

یک باستان شناس نیز گفت: برخی عوارض و علائم در مناطق طبیعی همچون ارتفاعات یا صخره‌ها بعنوان «علائم گنج» تلقی می‌شود و برخی افراد هم با توهم یافتن گنج اقدام به حفاری در این محل می‌کنند.

علیرضا جعفری زند افزود: این نشانه‌ها به اصطلاح «نقشه‌های چوپانی» است که با تصور غلط «علائم گنج»، افراد در پی یافتن دفینه در دشت‌ها و ارتفاعات مناطقی مثل موته جولان می‌دهند.

وی با تاکید بر لزوم آگاهی‌رسانی در باره حفاری‌های غیرمجاز ادامه داد: از برخی باستان شناسان درخواست علائم خوانی گنج می‌شود که این موضوع به یک رویه شایع تبدیل شده است که باید جلوی آن را با آگاهی‌رسانی به مردم گرفت.

جعفری زند ادامه داد: این در حالیست که چیزی تحت عنوان نشانه و علائم گنج در موته وجود ندارد و همه اینها، تنها توهم گنج است.

به گزارش ایرنا، پارک ملی و پناهگاه حیات وحش موته با وسعت ۲۰۵ هزار هکتار در شمال غربی استان اصفهان، مابین شهرستان شاهین‌شهر و میمه، شهرستان محلات، جنوب شهر نیم ور و شهرستان گلپایگان قرار دارد.

۲۵ گونه پستاندار، ۸۸ گونه پرنده، ۲۵ گونه خزنده و یک گونه دوزیست در پناهگاه حیات‌وحش موته شناسایی و ثبت شده‌اند. یوزپلنگ ایرانی نیز زمانی در این منطقه زندگی می‌کرده و آهوی ایرانی، شاخص‌ترین جانوری است که در دشت موته زیست می‌کند.

قوچ و میش اصفهان، کل و بز، پلنگ، گربه وحشی، کفتار، گرگ، شغال، روباه، گراز، انواع جوندگان، خزندگان، آگامای پولک شاخی و پرندگانی از جمله کبک، تیهو، کوکر شکم‌ سیاه، انواع چکچک، انواع چکاوک، شاهین، بالابان، دلیجه، عقاب و کرکس از گونه‌های جانوری دیگر این منطقه هستند.