به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نشست رونمایی از کتاب «رحیق مشرقی» جمعه ۲۸ اردیبهشت‌ماه در سرای ملل سی و پنجمین نمایشگاه کتاب تهران برگزار شد. در این نشست محمدرضا بهمنی، معاون همکاری‌های علمی و فرهنگی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، مهدی فیاضی، مدیر موسسه فرهنگی و انتشارات بین‌المللی الهدی، هانی ادریس، نویسنده و پژوهشگر مراکشی، صلاح فحص، نماینده جنبش امل در تهران، سیدمحمد حسین هاشمی، معاون سابق فرهنگی و علمی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و عباس خامه‌یار، معاون فرهنگی و اجتماعی دانشگاه ادیان و مذاهب حضور داشتند.

ابتدا محمدرضا بهمنی بیان کرد: اهمیت این جلسه به سه مولفه است. اولین نکته ناظر به حوزه دیپلماسی فرهنگی است. دوم اهمیت نقش نیروی انسانی و کنشگر انسانی در دیپلماسی فرهنگی و سوم کارویژه‌ای که صورت گرفت و جلسه ناظر به آن است و آن تجربه‌نگاری در عرصه دیپلماسی فرهنگی است.

وی افزود: نکته مهم دیگر نظام ارتباطی این ارکان با هم است. در فضای دیپلماسی فرهنگی، در عرصه‌ای که چگونگی عرضه و معرفی و تبیین یک کشور در کشورهای دیگر صورت می‌گیرد دو عنصر را می‌توان برجسته کرد: دانش و مهارت. دانش و مهارت مجموعاً توانمندی نیروی انسانی عرصه دیپلماسی فرهنگی را بیان می‌کند و شاخصی است که می‌تواند برجستگی دیپلماسی فرهنگی را نشان دهد. در مدیریت دانش، دو گونه دانش دارم؛ دانش آشکار که عرضه شده است و دانش ضمنی که نزد کنشگران عرصه‌ها است. دانشی است نزد کسانی که در عرصه دیپلماسی فعالیت کرده‌اند. این دو گونه دانش هستند که درجه اعتبار و فرهیخگی را نشان می‌دهد.

بهمنی ادامه داد: برای تبدیل دانش ضمنی به آشکار هر کدام از رایزنان در منطقه خود چند کار انجام می‌دهند؛ در خلال ماموریت گزارش‌ها، خبرها و برداشت‌های آن کشور را عرضه می‌کنند. در حال حاضر مجموعه گزارشات در سازمان عرضه می‌شوند. کار دیگر رساله‌های پایانی است که پس از پایان ماموریت تدوین می‌شوند. کار سوم هم تجربه‌نگاری و تاریخ شفاهی است. یکی از مهم‌ترین مراحل مستندسازی وقایع است.

خامه‌یار سردار حوزه دیپلماسی فرهنگی است

سپس سیدمحمدحسین هاشمی گفت: چهل سال، چه در داخل و چه خارج کشور شاهد فعالیت خامه‌یار بودم. شخصیت‌های برجسته فرهنگی در داخل و خارج از کشور از ایشان در این مجموعه تجلیل کرده‌اند. خامه‌یار واقعاً در خط مقدم دیپلماسی فرهنگی فعالیت دارند. وی سردار حوزه دیپلماسی فرهنگی است. ارتباطات و مراودات وی هر جا که حضور پیدا کرده همگی در راستای توسعه تعاملات فرهنگی بوده است. وی شبانه روزی تلاش کرد برای اینکه نام فرهنگ ایرانی را بالا ببرد. سه روز پیش اجلاس روابط ایران و عرب را داشتیم که توسط شورای سیاست‌گذاری روابط خارجی با همکاری مرکز مطالعات الجزیره به مدت سه روز برگزار شد. آنجا از نزدیک شاهد فعالیت موثر دکتر خامه‌یار بودم.

انقلاب ایران حاوی پیام‌های معنوی برای همه است

در ادامه صلاح فحص، نماینده جنبش امل در تهران گفت: شاید بهتر باشد از این تعبیر استفاده کنم که رونمایی از این کتاب ما را مجبور می‌کند از دکتر خامه‌یار سپاسگزاری کنیم و قدردان فعالیت‌های او باشیم. این کتاب را مطالعه کردم و به وجد آمدم. این کتاب برای من به مثابه آینه است؛ آینه‌ای که چیزها را بازتاب می‌دهد تا بهتر ببینیم. کتاب از جنس عمل است اما در قالب کلمات. شاید بهتر باشد بگویم چرا وقتی به کارنامه او نگاه می‌کنم نمره قبولی می‌گیرد. من در همین ابتدا باید نکته دیگری بگویم و آن اینکه اهمیت فعالیت خامه‌یار در این است که در زمان‌ها و مکان‌های پیچیده صورت گرفته است. شاید برای همین است که وقتی بازتاب فعالیت وی در قطر را در مقایسه با کویت در نظر می‌گیریم، آن را پررنگ‌تر می‌بینیم. علتش این است که دکتر خامه‌یار در قطر در دوره‌ای حساس بوده است. یا در کشور لبنان همین‌طور. کارکردن در لبنان ساده نیست و پیچیدگی فرهنگی زیادی دارد.

وی افزود: با در نظر گرفتن این مقدمه به نظر می‌رسد چند ویژگی خاص او را موفق کرده است از جمله تعهد. به اذعان همه ایشان متعهد بوده است. او به ارزش‌های والای انسانی متعهد است. فردی به شدت اخلاقی است. دومین تعهد ایشان به ارزش‌های انقلاب جمهوری اسلامی است. انقلاب ایران حاوی پیام‌های معنوی برای همه است. سوم تعهد به مسئولیت و وظیفه است. بسیاری در جایگاه ایشان هستند اما این اندازه تلاش نمی‌کنند. به همین دلیل ثمرات کارش زیاد است.

او ادامه داد: تعامل با دیگری دومین عامل موفقیت اوست. ایشان سینه‌ای گشوده دارند و این قوام را دارند که با انسان‌ها با خیرخواهی ارتباط برقرار کنند. همین که غیرایرانیان بیشتر از ایشان تجلیل کرده‌اند، نشان‌دهنده این امر است. این موضوع بسیار اهمیت دارد هنر ایشان همین است که در عین تعهد توانسته ارتباط برقرار کند. امروز به افرادی مثل او نیاز داریم. یک نکته ظریف هم وجود دارد. ایشان در سخنرانی تودیع در قطر اشاره می‌کند که تلاش کرده است جوامع ایران و قطر را هم بشناسد؛ این نکته بسیار مهم است. گاهی علت دشمنی‌ها عدم شناخت است. سخت‌کوشی ویژگی شخصیتی سوم او است. کار برای او فقط در ساعت اداری نیست. او برای رساندن کارش آرام و قرار ندارد. این روحیه سخت‌کوشی از تعهد می‌آید.

رحیق مشرقی یعنی معطری که از شرق می‌آید

سپس هانی ادریس، پژوهشگر مراکشی گفت: من عرب زبان هستم و از نزدیک ایشان را شناختم و به این شناخت مفتخرم. فعالیت‌های ایشان صادقانه و اغلب در شرایط بسیار سخت بوده است. رحیق مشرقی یعنی معطری که از شرق می‌آید. ایران اسلامی می‌تواند نقش پلی را میان شرق و غرب ایفا کند. دیپلماسی فرهنگی یک نوع قدرت نرم است که ارزش‌های فرهنگی و تمدنی را به دیگران منتقل می‌کند. ایران اسلامی تلاش می‌کند که دیگران را به سوی تمدن دعوت کند. ایران اسلامی تلاش می‌کند از طریق دیپلماسی آن را معرفی کند.

ترجمه‌ای که راهبرد ما را در جهان عرب روشن می‌کند

در پایان عباس خامه‌یار گفت: از محبت و لطف همه عزیزان سپاسگزارم. حقیقتاً همه را اساتید خودم می‌دانم. سال ۱۳۷۶ به لبنان رفتم و شرایط آنجا خیلی سخت بود، در شرایط بعد از جنگ به قطر رفتم و شرایط بسیار دشوار بود. آن زمان ایران بزرگ و متمدن آنچه باید می‌بود نبود. آقای مسجدجامعی قبل از پایان ماموریتم به آنجا سفری داشت. برای وی غیرقابل تصور بود که فضا اینگونه است.

وی ادامه داد: وقتی برگشتم خلاصه یکی از تیترهای روزنامه‌ها این بود که تظاهرات عشقی در قطر برگزار شد که قطر در تاریخ خودش ندیده است. مسجدجامعی این مسائل را دیدند و درباره‌اش نوشت و همانجا اصرار داشت که ترجمه شوند و برای در اختیار رایزنان ما گذاشته شود. با من کلنجار رفتند و من حاضر نبودم این کار را انجام دهم. ترجمه این‌ها راهبرد ما را در جهان عرب روشن می‌کند. تعدادی پیدا شدند و یک جزوه در رابطه با قطر آماده کردند و محدود منتشر شد. در ادامه خواستند از من تاریخ شفاهی بگیرند و من موافق نبودم زیرا روایت دیگران را مفیدتر می‌دانم. دوست نداشتم بحث شخصی شود و برای همین تیتر دومی برای عنوان انتخاب کردیم. هر کس که به دنبال فعالیت در خارج کشور است باید این نکات را بداند و بداند چه توقعاتی از ما وجود دارد.

خامه‌یار افزود: روزنامه نگاری به نام خانم «فاطمه حسین» که دبیر فرهنگی روزنامه الوطن کویت را به عهده داشت گفته بود که در عمر سی ساله روزنامه نگاری اش اولین بار بود که می دیدم که یک دیپلمات برای بدرقه اش به سفر به کشورش به فرودگاه می آید.

خامه یار افزود: من چنین رفتارهایی را خالصانه با شخصیت های فرهنگی و فرهیخته انجام می دادم تا تعامل و روابط فرهنگی کشورم با کشور محل ماموریتم را گسترش و توسعه دهم.

پیام تصویری علامه محقق دکتر شیخ جعفر المهاجر نیز در این مراسم پخش شد.

بسم الله الرحمن الرحیم حاج عباس! ای دوستدار قلم و سرور اهل قلم، درود خدا بر تو باد.ای برادر دوستداشتنی از آشنایی با تو خوشحال شدم تقریباً ۳۰ سال است که بعلبک از وجود تو بعنوان نماینده محلی رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در بیروت بهره مند شده است.حضور ارزشمند شما همچنان تأثیر خوبی برای خواص بعلبک داشته است و همواره یادآور آن حضور ارزشمند هستند.هرگز فراموش نخواهم کرد که تو یک همایش ابتکاری را به مناسبت سی مین سالگرد رحلت عالم بزرگ بعلبک شیخ حبیب برگزار کردی که به همایش ارزشمند تبدیل شد که هرگز گمان نمی کنم برای عالمی از عالمان کشورمان چنین همایشی برگزار شده باشد همچنین اهالی بعلبک و حداقل خواص بعلبک این همایش بی مانند را یادآور می‌شوند.

علی رغم شرایط سختی که شهر به خاطر جنگ داخلی از آن رنج می برد تو به تنهایی آنرا برگزار کردی.حاج عباس! ویژگی بزرگ تو این است که هرجا که باشی حضور ارزشمندت را منتشر میکنی حتی در محافلی که از حضور تو خوشحال نباشند یا خوشحال نباشند که تو نماینده آنان باشی. تو همواره در ترسیم چهره ای مقبول و محبوب از خودت و کشور بزرگت که نمایندگی آن را برعهده داری موفق بوده ای! این یک امتیاز است و من به یاد می آورم که بارها غافلگیر شدم از اینکه در محافلی که پیش بینی نمی کردم از موفقیت و مقبولیت تو به نیکی یاد می شد تو می دانی که هر جا مهربانی و راستی را خطاب کنی دوست داشته می شوی.ما تو را دوست داریم و نسبت به فضل تو آگاه هستیم و انتظار داریم که همواره و صرف نظر از جایگاه رسمی که داری همان طوری خواهی بود که تو را میشناسیم ما مطمئن هستیم که تو جاودانه خواهی ماند و هرجا که باشید حضور ارزشمندی خواهی داشت.

سی و پنجمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با شعار «بخوانیم و بسازیم» از نوزدهم اردیبهشت ماه آغاز و تا روز بیست و نهم در محل مصلی امام خمینی (ره) به شکل حضوری و در سامانه ketab.ir به صورت مجازی برگزار می‌شود.

اطلاعات کامل نمایشگاه کتاب ۱۴۰۳ تهران را اینجا بخوانید.