[شهروند] در ابتدای فروردین ماه اخباری مبنی بر واگذاری چهار روستا در منطقه تاووش شمالی از سوی ارمنستان به آذربایجان منتشر شد. در روز پایانی فروردین ماه رسانه‌های آذری به نقل از بیانیه دولت آذربایجان اعلام کردند مطابق توافقات صورت‌گرفته، روستاهای؛ قیزیل هاچیلی، خیرملی، آشاق آسکی‌پارا و باغانیس آیروم از سوی ارمنستان به باکو واگذار می‌شوند. این خبر از سوی وزارت کشور ارمنستان نیز مورد تأیید قرار گرفت و آغاز عملیات تحدید مرزها از سوی ایروان رسما اعلام شد. در بحبوحه این خبرها، پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان، از پایان ماموریت نیروهای حافظ صلح روسیه در این کشور و خروج آنان پس از واگذاری چهار روستا خبر داد. روند تحولات قفقاز مورد توجه اروپایی‌ها به‌ویژه فرانسه قرار دارد. افزون بر آن، روس‌ها نیز در قفقاز منافعی دارند و ایران نیز نگران تغییر ژئوپلیتیک منطقه است و همواره این موضوع را خط قرمز خود اعلام کرده است. در ادامه نگاهی کوتاه به روند تحولات اخیر در مرزهای آذربایجان و ارمنستان خواهیم داشت.
اهمیت روستاهای واگذارشده در منطقه تاووش شمالی
منطقه تاووش شمالی در شمال‌شرقی کشور ارمنستان قرار دارد و دارای 5شهر و حدود 60بخش و روستاست. دریاچه سوان بزرگ‌ترین دریاچه قفقاز و یکی از بزرگ‌ترین دریاچه‌های کوهستانی آب شیرین جهان در جنوب این منطقه قرار دارد و از علل اهمیت منطقه تاووش است. این منطقه به گرجستان نیز نزدیک است و حساسیت ژئوپلیتیکی بالایی دارد. از این‌رو واگذاری چهار روستا از سوی ارمنی‌ها به آذربایجان در این منطقه، توجهات را به‌خود جلب کرده است.
ترس پاشینیان از جنگ تازه با آذربایجان
چند روز قبل نخست‌وزیر ارمنستان درباره علت واگذاری روستاهای فوق در یک کنفرانس خبری اینگونه عنوان کرد: «اگر این فرآیند را متوقف کنیم، جنگ آغاز خواهد شد. نیروهایی با حمایت برخی از نیروهای خارجی به‌دنبال توقف فرآیند تعیین حدود بوده و هر کاری را انجام می‌دهند تا بخش‌های جدیدی از خاک ارمنستان به اشغال درآیند. آنها با استفاده از این اهرم به‌دنبال تغییرات سیاسی داخل ارمنستان خواهند بود.»(1)
اعتراضات مخالفان در ارمنستان
از روزهای ابتدایی آغاز واگذاری روستاها به آذربایجان و تحدید مرزها، اعتراضات گسترده‌ای به پا شد. ابتدا ساکنان مناطق مرزی از جمله: «باغانیس»، «ووسکپار»، «کیرانتس» و «نویمبریان» به خیابان‌ها ریختند و به نشانه اعتراض، بزرگراه میان گرجستان و ارمنستان را مسدود کردند.(2) پس از آن اعتراضات به ایروان پایتخت این کشور کشیده شد. در ادامه اعتراضات 17نفر در ایروان و 12نفر در منطقه تاووش دستگیر شدند.(3) در روزهای اخیر نیز هزاران نفر در ایروان تجمع کردند. معترضان به رهبری باگرات گالستانیان، اسقف یک کلیسای مرزی، با طی مسافت صدمایلی خود را به میدان جمهوری ایروان رسانده و خواستار استعفای نخست‌وزیر شدند. در این اعتراضات نیز ده‌ها تن بازداشت شدند.(4)
رسانه‌ها و تحلیلگران چه می‌گویند؟
روزنامه فرانسوی لوموند درباره اعتراضات ارمنستان نوشت: «ده‌ها هزار معترض در اعتراض به امتیازات ارضی دولت خود به آذربایجان، چندین جاده را در سراسر کشور، ازجمله در پایتخت، ایروان، مسدود کرده‌اند. این منطقه مرزی به‌ویژه به‌دلیل ارتباط جاده‌ای با گرجستان و خط لوله گاز روسیه، دارای منافع استراتژیک برای ارمنستان است. باگرات گالستانیان، رهبر راهپیمایی به لوموند گفت: «این روند تعیین مرز غیرقانونی است. در درازمدت، کل ارمنستان در معرض تهدید است.» گالستانیان امتیازات «یکجانبه» را محکوم کرده و با اشاره به اینکه «قانون اساسی برای تغییر قلمرو همه‌پرسی پیش‌بینی کرده» هشدار داد: «این امتیازات تحت تهدید باکو انجام شده است.» پایگاه تحلیلی پولیتیکو نیز در مطلبی به قلم گابریل گاوین با اشاره به خروج روس‌ها از منطقه پس از دیدار پاشینیان و پوتین نوشت: «کرملین تأیید کرد که صدها سرباز روسی از مواضع خود در امتداد مرزهای ارمنستان عقب‌نشینی خواهند کرد؛ اقدامی که نشان‌دهنده شکاف قابل توجهی بین دو متحد سابق است. روابط بین مسکو و جمهوری شوروی سابق در سال‌های اخیر به پایین‌ترین حد تاریخی رسیده است. به‌طوری که ائتلاف نظامی CSTO به رهبری روسیه که ارمنستان یکی از اعضای آن است، زمانی که آذربایجان در سپتامبر 2022حمله علیه این کشور را آغاز کرد، درخواست‌های ایروان برای مداخله را رد کرد.» پولیتیکو با اشاره به تعلیق عضویت ارمنستان در پیمان امنیت‌جمعی و نزدیکی این کشور به آمریکا افزوده است: «ایروان مانورهای مشترکی با نیروهای آمریکایی برگزار کرده، کمک‌های بشردوستانه به اوکراین ارسال کرده و حتی گفته است که روزی می‌تواند برای عضویت در اتحادیه اروپا درخواست دهد.» آسوشیتدپرس نیز در گزارشی با اشاره به تشدید اختلافات ایروان و مسکو آورده است: «ارمنستان قبلاً مشارکت خود در این گروه را در پیمان امنیت جمعی به حالت تعلیق درآورده بود، زیرا پاشینیان به‌دنبال تقویت روابط با اتحادیه اروپا و ناتو است.»
جمع‌بندی
فارغ از تعلق تاریخی روستاهای منطقه به آذربایجان، شتاب دولت ایروان برای انجام واگذاری‌ها، مطالبه خروج نیروهای روسی، تعلیق عضویت در پیمان امنیت‌جمعی، همراهی با اروپا و آمریکا به قصد گسترش روابط و ارسال پالس ترس از جنگ تازه می‌تواند پروژه آمریکا برای مداخله در قفقاز به قصد برهم زدن منافع ایران و روسیه را تکمیل و عزم باکو را برای پیشروی بیشتر در مرزها افزایش داده و علی‌اف را برای تکمیل پروژه‌های جعلی زنگزور و تورانیسم و تغییر ژئوپلیتیک منطقه جری‌تر کند.
پی‌نوشت‌ها:
1-yjc.ir/00acjB 2- irna.ir/xjQnff 3- irna.ir/xjQpjm 4- rfi.my/Aatw
نظر شما