مونونوکلئوز عفونی که به آن بیماری بوسه می‌گویند یکی از بیماری‌های عفونی است که با ویروسی به نام اپشتین بار ایجاد می‌شود.در این مطلب از پارس نیوز شما به طور کامل با این بیماری آشنا خواهید شد.

حتما از خود می‌پرسید که بیماری مونونوکلئوز چیست ! بیماری مونونوکلئوز عفونی که معمولا بیماری بوسه یا بیماری بوسیدن نامیده می‌شود، توسط ویروسی ایجاد می‌شود که اپشتین بار نام دارد. این ویروس از طریق بزاق به افراد دیگر منتقل می‌شود. بنابراین اگر کسی در صورت شما سرفه کرد و یا شما را بوسید و بعد از آن احساس کردید گلو درد دارید، می‌توانید به مونوکلئوز عفونی سلام کنید.

جالب است بدانید که این بیماری از سرماخوردگی و آنفولانزا مسری‌تر نیست و احتمال انتقال کمتری دارید، اما از طریق استفاده از لیوان آلوده هم می‌توان به آن مبتلا شد. بیشتر افرادی که این بیماری را می‌گیرند، جوان یا نوجوان هستند. همچنین این گروه از بیماران بیشتر علائم را نشان می‌دهند. کودکان معمولا علائم کمتری نشان می‌دهند و کمتر به این بیماری مبتلا می‌شوند.

همچنین در پارس نیوز بخوانید : بوسه‌ای از جنس عفونت !

همانگونه که در ابتدای مطلب نیز به آن اشاره شد، بیماری مونونوکلئوز نوعی بیماری مربوط به دهان است. در حقیقت با ابتلا به این بیماری نوعی غده عفونی و متورم در دهان شما ایجاد می‌شود و رشد می‌کند. این غده عفونی بسیار مضر بوده و ویروس ایجاد کننده آن در گروه ویروس ایجاد کننده تبخال قرار دارد. در ادامه به تفصیل در مورد علل ایجاد مونونوکلئوز صحبت می‌کنیم:

بیماری مونونوکلئوز نیز مانند هر بیماری عفونی دیگری با علائم و نشانه‌هایی همراه است. هر چند این علائم در همه افراد به صورت یکسان بروز نمی‌کند. اما در ادامه لیستی از رایج‌ترین علائم این بیماری را برای شما گردآوری کرده‌ایم.

در حالت کلی هیچ راهی برای پیشگیری از این بیماری وجود ندارد. زیرا از طرفی هیچ واکسن تایید شده‌ای برای ایمن‌سازی شما در برابر این بیماری وجود ندارد. از طرفی ویروس ایجاد کننده این بیماری به گونه‌ای است که می تواند، حتی پس از برطرف شدن نیز در بدن باقی بماند. بنابراین بزاق فرد آلوده تا آخر عمر می‌تواند منجر به انتقال این بیماری شود.

عدم استفاده از لیوان، قاشق و ظروف مشترک و پرهیز از بوسیدن افراد دارای علائم و یا افرادی که به تازگی بهبود یافته‌اند نیز می‌تواند راهی برای پیشگیری از آن باشد.

همه افراد بالغ بالای 35 سال، احتمال ابتلا به این بیماری را دارند. اما با توجه به این‌که هر فرد تنها یک بار در زندگی خود به این بیماری دچار می‌شود، بنابراین آنتی‌بیوتیک تولید شده در بدن برای مقابله با این ویروس تا آخر عمر برای فرد کافی خواهد بود.

احتمال ابتلا به ویروس اپشتین-بار در سن ورود به مدرسه و سن نوجوانی تا جوانی بسیار بیشتر است. معمولا کودکان علائمی ندارند، اما نوجوانان و جوانان دچار علائم مونونوکلئوز می‌شوند. البته هر فردی فارغ از سن‌وسالش ممکن است به مونونوکلئوز مبتلا شود.

مونونوکلئوز علائم مختلفی دارد که ممکن است خفیف تا شدید باشند. این علائم به‌تدریج و حدود ۴ تا ۶ هفته بعد از تماس با ویروس بروز می‌کنند و حدود ۴ هفته یا بیشتر طول می‌کشند. مهم‌ترین این علائم عبارت‌اند از:

یکی دیگر از علائمی که ممکن است این بیماری ایجاد کند، راش‌های پوستی است. راش‌های پوستی و قرمز این بیماری در جلو و پشت بدن ایجاد می‌شوند. می‌توان این راش‌ها را به خوبی از دیگر راش‌ها تشخیص داد و تفکیک کرد. این علامت از اختصاصی‌ترین علائم این بیماری است. البته که این علامت متناسب با هر فرد ایجاد می‌شود و از فردی به فرد دیگر تغییر می‌کند. همچنین تنها علامتی که در این بیماری ایجاد می‌شود، راش پوستی نیست.

ویروس‌های عامل مونونوکلئوز بسیار مسری هستند و ممکن است در تماس با مایعات بدن فرد دچار عفونت از جمله بزاق او ویروس را بگیرید. این ویروس‌ها به روش‌های مختلفی منتقل می‌شوند از جمله:

هرچند بیماری بوسه خودبه‌خود از بین می‌رود، ویروس در بدن شما باقی می‌ماند. به همین دلیل این افراد معمولا بیشتر از یک بار به بیماری مبتلا می‌شوند. وجود علائم با فعالیت مجدد ویروس اپشتین-بار نادر است، اما می‌توانید ویروس را به دیگران منتقل کنید. همچنین افرادی با سیستم ایمنی ضعیف ممکن است بیشتر از یک بار دچار علائم بیماری شوند.

این بیماری بیشتر در نوجوانان، جوانان و مخصوصا دانشجویان دیده می‌شود. علت شیوع بیشتر آن در این گروه سنی قابل حدس زدن است. بوسیدن بین جوانان در این سنین شایع‌تر است و معمولا در این گروه توجه و دقت کمتری به سلامتی وجود دارد. بنابراین اگر به شخصی نزدیک می‌شوید یا کسی را در آغوش می‌گیرید و می‌بوسید، باید هزینه‌ی چنین نزدیکی‌هایی را هم به جان بخرید!

این بیماری کمتر در کودکان دیده می‌شود. معمولا کودکان کمتر به این بیماری مبتلا می‌شوند و این علائم را با شدت کمتری نشان می‌دهند. تشخیص این بیماری در کودکان معمولا به درستی انجام نمی‌شود و بیماری‌های دیگر را پای این ویروس می‌نویسند و درمان‌های دیگری را در پیش می‌گیرند تا بیماری خود به خود درمان شود.

این بیماری یک دوره‌ی نهفتگی نسبتا طولانی دارد که در کودکان کوتاه‌تر هم هست. این دوره بین ۴ تا ۶ هفته است. مونونوکلئوزیس در بسیاری از بیماران بعد از چند هفته خوب می‌شود. اما در برخی دیگر ممکن است که تا مدت‌ها آنها را درگیر کند. مخصوصا علائم تورم غدد لنفاوی در آن ماندگار شود.

مونونوکلئوز عفونی مزمن در افراد بسیار کمی بروز می‌کند که بیمار نمی‌تواند با ویروس مبارزه کند و آن را از بین ببرد. این ویروس در بدن شما می‌ماند و شروع به رشد و تکثیر می‌کند. در خون و ارگان‌های بدن شما باقی می‌ماند و ایجاد مشکلات جدی می‌کند.

بیماری بوسه یا مونونوکلئوز عفونی که توسط ویروس اپشتین-بار (EBV) ایجاد می‌شود، در برخی موارد می‌تواند با افزایش خطر برخی انواع سرطان مرتبط باشد. این ارتباط به ویژه در مورد سرطان‌هایی است که با سیستم لنفاوی و سیستم ایمنی بدن مرتبط هستند. مثال‌هایی از سرطان‌های مرتبط با EBV عبارتند از:

برخی از بیماری‌ها به هم مرتبط هستند. مثلا کسانی که بیماری الف را می‌گیرند، خیلی احتمال دارد که بعدا بیماری ب را از خود نشان دهند. در بیماری بوسه و ام اس هم این مسئله وجود دارد. اکثر کسانی که به ام اس مبتلا می‌شوند، قبلا به بیماری مونونوکلئوز عفونی مبتلا شده‌اند. بنابراین در کسانی که بیماری بوسیدن می‌گیرند، این موارد، مثلا ام اس، خیلی بررسی می‌شوند. بنابراین بیماری مولتیپل اسکلروزیس با ویروس اپشتین بار مرتبط است.

تشخیص مونونوکلئوز عفونی معمولاً با ترکیبی از بررسی علائم بالینی، سابقه پزشکی و آزمایش‌های خونی انجام می‌شود. روش‌های تشخیصی شامل موارد زیر هستند:

ترکیب ارزیابی‌های بالینی و آزمایشگاهی به پزشک کمک می‌کند تا تشخیص دقیقی از وجود یا عدم وجود مونونوکلئوز عفونی ارائه دهد.

تست مونواسپات یا تست پائول-بانل، یک روش آزمایشگاهی است که برای تشخیص سریع مونونوکلئوز عفونی استفاده می‌شود. این تست با بررسی واکنش آنتی‌بادی‌های خاص در خون فرد به ویروس اپشتین-بار (EBV) انجام می‌پذیرد. در تست مونواسپات، نمونه خون فرد مورد بررسی قرار می‌گیرد تا مشخص شود آیا گلبول‌های سفید خون با حضور آنتی‌ژن‌های خاص واکنش نشان می‌دهند یا خیر. این واکنش معمولاً به صورت تشکیل توده‌هایی از سلول‌ها (آگلوتیناسیون) قابل مشاهده است.

اگر نتیجه تست مثبت باشد، نشان‌دهنده وجود آنتی‌بادی‌های خاص در برابر EBV در خون فرد است و این می‌تواند به عنوان یک نشانه برای تشخیص مونونوکلئوز عفونی تلقی شود. با این حال، این تست همیشه دقیق نیست و گاهی ممکن است نتایج غلط مثبت یا غلط منفی داشته باشد. بنابراین، پزشکان ممکن است از آزمایش‌های تکمیلی دیگری نیز برای تأیید تشخیص استفاده کنند.

درمان مونونوکلئوز عفونی عمدتاً متمرکز بر تسکین علائم و حمایت از سیستم ایمنی بدن است، زیرا هیچ درمان دارویی مشخصی برای خود ویروس وجود ندارد. در اینجا به بخش‌های مختلف درمان اشاره می‌کنم:

مسکن‌ها و تب‌برها موثر هستند. برای تسکین درد و کاهش تب، داروهایی مانند ایبوپروفن یا استامینوفن توصیه می‌شوند. استراحت کافی برای بهبودی سریع‌تر حیاتی است. نوشیدن مایعات به کاهش علائم کمک می‌کند و از کم آبی بدن جلوگیری می‌کند.

دوره درمان متغیر است و به شدت علائم بستگی دارد. در بسیاری از موارد، علائم ظرف چند هفته بهبود می‌یابند، اما خستگی ممکن است برای مدتی طولانی‌تر ادامه یابد.

قبل از شروع هر گونه درمان خودسرانه یا گیاهی، مشورت با پزشک توصیه می‌شود تا از تداخل دارویی یا واکنش‌های نامطلوب جلوگیری شود. برخی از روش‌های گیاهی شامل موارد زیر هستند:

ممکن است علائم مونونوکلئوز شدید باشند و این بیماری داشتن زندگی معمول را برای فرد مشکل کند. خوشبختانه این علائم به‌تدریج با درمان‌های خانگی بهبود می‌یابند. ممکن است تا چند ماه احساس خستگی کنید. می‌توانید در این مدت با استراحت کافی و مصرف مایعات از خودتان محافظت کنید. همچنین برای جلوگیری از پارگی طحال باید از فعالیت‌های شدید خودداری کنید.

در صورت تجربه بعضی از علائم باید به پزشک مراجعه کنید، از جمله:

مادران مبتلا به بیماری بوسه ناشی‌ از ویروس اپشتین-بار معمولا بارداری سالمی دارند. اگر تبی دارید که ممکن است احتمال سقط جنین یا زایمان زودرس را افزایش دهد، به پزشک اطلاع دهید. البته احتمالش کم است که ویروس اپشتین-بار در دوران بارداری یا شیردهی به کودک منتقل شود و کودکان معمولا دچار علائم مونونوکلئوز نمی‌شوند. اگر مونونوکلئوز دوران بارداری ناشی از سایتومگالوویروس باشد، ممکن است روی جنین هم اثر بگذارد و در این مورد باید با متخصص زنان و زایمان صحبت کنید.

بیماری مونونوکلئوز همانند هر بیماری دیگری ممکن است با عوارضی همراه باشد. عوارض ناشی از این بیماری می‌توانند بسیار جدی باشند. در ادامه به بررسی هر کدام از این عوارض می‌پردازیم.

لوزه‌های متورم یکی از علائم بیماری است. لوزه‌ها طی این بیماری ممکن است راه تنفس شما را باریک و بلع یا تنفس از طریق دهان را سخت‌تر کنند.

در صورتی که بیماری شدید شود، طحال ممکن است به‌طور ناگهانی بترکد. این باعث درد شدید در سمت چپ بالای شکم خواهد شد. اگر چنین دردی دارید، سریعاً به اورژانس مراجعه کنید. در صورتی که طحال ترکیده باشد، فرد ممکن است به جراحی نیاز داشته باشد.

یکی از عوارض جانبی این بیماری به‌وجود آمدن مشکلات کبدی است. از جمله این بیماری‌ها می‌توان به هپاتیت یا یرقان اشاره کرد.

مشکلات خونی جزء عوارض جانبی نادری است که ممکن است پس از بیماری بوسه به آن مبتلا شوید. در این حالت بدن ممکن است تعداد زیادی از گلبول‌های قرمز خون را از بین ببرد (کم خونی همولیتیک) یا ممکن است خون شما پلاکت کافی نداشته باشد (ترومبوسیتوپنی).

 التهاب عضله قلب (میوکاردیت) و تپش قلب شدید و نامنظم از دیگر عوارض جانبی این بیماری به شمار می‌روند.

مشکلات عصبی ناشی از این بیماری شامل تشنج، التهاب مغز (آنسفالیت) یا التهاب بافت‌های پوشاننده مغز (مننژیت) هستند.

اگر سیستم ایمنی بدن شما به دلیل بیماری مانند ایدز یا به دلیل مصرف داروهای خاصی ضعیف شده باشد، احتمال بروز عوارض جدی ناشی از این بیماری بیشتر خواهد بود.

پیشگیری از بیماری بوسه یا مونونوکلئوز عفونی که عمدتاً توسط ویروس اپشتین-بار (EBV) ایجاد می‌شود، شامل روش‌های زیر است:

این روش‌ها می‌توانند به کاهش خطر ابتلا به بیماری کمک کنند، اما توجه داشته باشید که ویروس EBV بسیار رایج است و بسیاری از افراد در طول زندگی خود به نوعی با این ویروس مواجه می‌شوند.