یکی از وظایف اصلی مواد غذایی دریافتی، تأمین انرژی مورد نیاز سلول های بدن است. کربوهیدرات ها، چربی ها و پروتئین ها، همگی می توانند در بدن انرژی تولید کنند، اما تولید انرژی مورد نیاز برای بدن، وظیفه اصلی کربوهیدرات ها و یکی از وظایف چربی هاست.

در گرسنگی های طولانی و پس از تخلیه منابع کربوهیدرات و چربی، بدن به ناچار برای تأمین گلوکز مورد نیاز، به سراغ پروتئین های موجود، به خصوص ماهیچه ها می رود؛ آنها را تجزیه کرده و سبب تحلیل آنها می شود. در حقیقت، وظیفه اصلی یک برنامه غذایی صحیح در ماه مبارک رمضان (که در آن گرسنگی طولانی مدت وجود دارد)، ممانعت و یا به حداقل رساندن بروز این حالت و تجزیه نشدن بافت ماهیچه ای است. برنامه غذایی مناسب در ماه مبارک رمضان بهتر است شامل سه وعده اصلی افطار، شام و سحری باشد.

در طول ماه مبارک رمضان، رژیم غذایی افراد نباید با حالت عادی تفاوت زیادی داشته باشد؛ رژیم غذایی باید به گونه ای باشد که وزن فرد ثابت بماند، البته ماه رمضان برای افرادی که دچار اضافه وزن یا چاقی هستند، فرصت مناسبی به شمار می آید.

تغذیه صحیح به هنگام افطار

توصیه می شود افطار را با نوشیدنی های گرم مانند آب جوش، چای کمرنگ و شیر گرم آغاز و پس از آن می توانید از خرما یا کشمش استفاده کنید، زیرا این دو سبب کنترل اشتها می شود و از پرخوری به هنگام افطار ممانعت می کنند ، علاوه بر آن، مصرف خرما در ماه مبارک رمضان، در تنظیم قند خون بسیار مفید است (از مصرف بیش از حد خرما نیز مانند سایر شیرینی ها پرهیز شود).

در هنگام افطار، مصرف غذاهای سبک و مختصر مانند گروه های غذایی لبنیات، میوه و سبزی، نان و غلات برای افزایش قند خون مانند نان و پنیر و سبزی توصیه می شود، همچنین استفاده از مواد غذایی آبکی مثل سوپ کم چرب، آش کم حبوبات، حلیم بدون روغن نیز مناسب است.

دریافت مایعات به هنگام افطار و سحر، موجب حفظ تعادل آب و مواد معدنی فرد روزه دار می شود. استفاده از سبزی و میوه در هنگام افطار و همچنین در فاصله بین افطار تا سحر، به دلیل اینکه منبع خوبی از آب و فیبر هستند، برای دستگاه گوارش بسیار مفید است و مانع بروز یبوست می شود.

به دلیل طولانی بودن ساعات روزه داری و نسبتا کوتاه بودن زمان صرف غذا در طول شبانه روز، لازم است که برای وعده های سحر و افطار به کند هضم بودن غذا دقت کنید؛ مصرف غذاهای کند هضم مانند حلیم بدون روغن، انواع خورش یا خوراک کم چرب، خوراک مرغ و گوشت کم چرب به همراه سبزیجات آب پز ، انواع سوپ یا آش رقیق و کم چرب، تخم مرغ آبپز، فرنی، آش رشته، شیر برنج در افطار توصیه می شود.

عادات غذایی غلط در وعده افطار

در وعده افطار از پرخوری اجتناب کنید و تا حد امکان به جای مصرف انواع شیرینی ها مثل زولبیا و بامیه که فقط حاوی انرژی و فاقد مواد مغذی ویتامین ها و مواد معدنی هستند، از مواد غذایی طبیعی شیرین مثل خرما، کشمش و انواع میوه استفاده کنید.

مصرف مواد غذایی سنگین، دیر هضم، پر چرب، شور و سرخ شده به هنگام افطار، مناسب نیست، به طور کلی بهتر است به جای غذاهای چرب و سرخ کرده، از غذاهای آبپز و بخارپز استفاده شود.

از مصرف آب سرد و یا نوشیدنی های سرد در شروع افطار پرهیز کنید، همچنین مصرف آب زیاد به هنگام صرف افطار سبب اختلال در هضم مواد غذایی می شود.

از مصرف تنقلات زیاد در فاصله افطار تا سحر پرهیز کنید، چرا که این قبیل مواد دیر هضم هستند و سبب می شوند که به هنگام سحر به دلیل پربودن معده، میل به غذا کاهش پیدا کند.

یکی از نکاتی که در این ماه باید به آن توجه داشته باشید، این است که در ماه مبارک رمضان به دلیل افزایش استراحت و کاهش فعالیت، متابولیسم بدن به طور کاملا طبیعی‌ کاهش پیدا می کند، بنابراین داشتن رژیم غذایی در ماه رمضان کمک قابل توجه ای به حفظ سلامتی بدن دارد.

فاطمه ایزدی

کارشناس ارشد تغذیه شبکه بهداشت و درمان شهرستان خرامه