سنت اصلی در آداب و رسوم چهارشنبه‌ سوری برپایی یک آتش و خواندن شعر «زردی من از تو، سرخی تو از من» موقع پریدن از روی آن بوده است.

در واقع این شعر دعایی بوده که ایرانیان از قدیم برای آتش می‌خواندند و از آن می‌خواستند تا بیماری‌ها و کسالت‌ها و نگرانی‌های سالی که گذشته را از آن‌ها بگیرد تا سال جدید را با شادکامی و سرزندگی شروع کنند.

رسوم چهارشنبه سوری 

مثلا رسم بر این بوده که از چند روز قبل از چهارشنبه آخر سال، مردم به کوه و بیابان می‌رفتند و هیزم جمع می‌کردند. قبل از غروب هم این هیزم‌ها را در حیاط خانه، میدان شهر یا کوچه و برزن‌ها در دسته‌های فرد با فاصله از هم می‌چیدند.

کمی پس از غروب، آتش کوچکی بر پا می‌کردند و از روی آن می‌پریدند. کسی نباید به آتش فوت می‌کرد. اهل خانه همگی از روی آتش می‌پریدند. برای خاموش کردن آتش، آن را به حال خود رها می‌کردند تا خاموش شود یا روی آن آب می‌ریختند.

آجیل مشکل‌گشا

بعد خانواده‌ها دور هم جمع می‌شدند و تخمه هندوانه، گندم، فندق، تخمه کدو، پسته، تخمه خربزه، بادام، نخود و شاهدانه را روی آتش با نمک بو می‌دادند و می‌خوردند. اعتقاد داشتند که هر کس از این آجیل‌ و تخمه‌ها بخورد مهربان‌تر می‌شود و کینه و حسد از وی دور می‌شود.

قاشق‌زنی

جوان‌ها (دختر و پسر)، تکه پارچه‌ای روی خودشان می‌کشند تا شناخته نشوند و به خانه اقوام و همسایگان خود می‌رفتند. صاحبخانه از صدای قاشق‌هایی که به کاسه‌ها می‌خورد متوجه می‌شد کسی پشت در است و داخل کاسه‌های آن‌ها آجیل چهارشنبه‌‌سوری، شیرینی، شکلات، نقل و پول می‌ریخت.

شال اندازی

شال‌اندازی در بیشتر روستاها و شهرها رواج داشته و الان هم در شهرها و روستاهای همدان و زنجان اجرا می‌شود.

در این رسم جوانان با گره زدن دستمال‌های حریر و ابریشمی طنابی رنگین و بلند می‌سازند، از راه پله خانه‌ها یا از روی دیوار به پشت بام می‌روند، آن را از روزنه دودکش وارد منزل می‌کنند و خودشان سر دیگرش را در بالای بام به دست می‌گیرند. بعد با چند سرفه بلند صاحبخانه را متوجه خودشان می‌سازند.

صاحب‌خانه‌ها که منتظر هستند، به محض دیدن طناب رنگین، چیزی را که قبلا آماده کرده بودند در گوشه شال می‌ریزند و گره می‌زنند. بعد از این، با یک تکان ملایم طرف مقابل را آگاه می‌کنند که هدیه سوری‌شان حاضر است. بعد شال‌انداز شال را بالا می‌کشد.

چیزی که صاحباخانه در شال ریخته است هم هدیه چهارشنبه‌ سوری است و هم فال. اگر هدیه نان باشد نشانه‌ نعمت و اگر شیرینی باشد نشانه شیرین کامی و شادمانی است. انار نشانه کثرت اولاد در آینده، گردو نشان طول عمر، بادام و فندق نشانه استقامت و بردباری در برابر دشواری‌ها، کشمش نشانه پرآبی و پربارانی سال نو و سکه نقره نشانه سپیدبختی است.

آداب و رسوم چهارشنبه سوری در شهرهای مختلف ایران کمی با هم فرق می‌کند. هر شهر با توجه به رسوم خود، این جشن را به شکل خاصی برگزار می‌کند.

متاسفانه سال‌هاست که به‌جای اجرای سنت‌های زیبا و اصیل، ترقه بازی می‌کنند و شهر را به میدان جنگ تبدیل می‌کنند. متأسفانه، هر سال به‌جای این که با جشن گرفتن چهارشنبه‌ سوری همگی با هم به استقبال بهار برویم اتفاقات ناگواری برای خود و خانواده رقم می‌زنیم.

بیایید امسال یکی از سنت‌های قدیم چهارشنبه سوری را زنده کنیم.