به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دولت به نقل از روابط عمومی سازمان حفاظت محیط زیست، حسن اکبری، معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست، بیان داشت: ایران با دارا بودن زيستگاه‌هاي تالابی، دریایی و پهنه‌های آبی متنوع همه ساله پذیرای میلیون‌ها پرنده مهاجر عبوری و زیستگاه زمستان‌گذران بیش از 1.8 میلیون فرد از 166 گونه از پرندگان آبزی است.

وی با اشاره به اینکه امروزه سرشماری پرندگان آبزی در بیش از 100 کشور جهان با مشارکت حدود 15 هزار شمارش‌گر حرفه‌ای و داوطلب صورت می‌گیرد، افزود: هر ساله بین 30 تا 40 میلیون پرنده آبزی در سراسر جهان شمارش می‌شوند و اطلاعات مربوط به آمار و سایت‌های سرشماری در پایگاه داده سرشماری بین‌المللی پرندگان آبزی ثبت می‌شود.

معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست تصریح کرد: سرشماري پرندگان آبزی از قديمي‌ترين، فراگيرترين و طولانی‌ترین برنامه‌هاي پايش هماهنگ و هم‌زمان تنوع زيستي در جهان است، که قدمتی 60 ساله در جهان دارد.

اکبری تاکید کرد: این شمارش‌ها با تاكيد بر تالاب‌ها و مناطق تجمع پرندگان آبزي زمستان‌گذران بوده و اطلاعات به‌ دست آمده از برنامه‌های سرشماری و تجزیه و تحلیل آن از ارزش قابل توجه علمي در حفاظت از تالاب‌ها، سواحل و تنوع پرندگان برخوردار است.

وی ادامه داد: ایران هم‌زمان با اولین برنامه رسمی سرشماری جهانی و همگام با بسياري از كشورهای اروپایی و به‌عنوان اولین کشور غرب آسیا از دی‌ماه سال 1345 شمسی به برنامه سرشماري بین‌المللی پرندگان آبزی زمستان‌گذران پیوست. شمارش پرندگان آبزي در سال‌های اولیه به شمارش گونه‌های قابل شکار از جمله قوها، غازها، مرغابی‌ها و گونه چنگر معمولی اختصاص داشت و از سال 1366 سایر پرندگان آبزی به این فهرست اضافه شدند.

او با اشاره به اینکه در شش دهه گذشته شمارش پرندگان آبزي زمستان‌گذران در ایران در اولویت برنامه‌های اجرایی معاونت طبیعی سازمان حفاظت محیط‌زیست بوده، اضافه کرد: ايران به واسطه وجود شرايط توپوگرافي مناسب، تنوع اقليمي و دارا بودن زيستگاه‌هاي تالابی و دریایی از جمله دریای خزر در شمال و خلیج فارس و دریای عمان در جنوب همه ساله پذیرای ميليون‌ها پرنده آبزي مهاجر عبوری و زمستان‌گذران است.

معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست عنوان کرد: ایران به ‌عنوان مهمترین کشور دارای زیستگاه‌های مهاجرتی و زمستان‌گذراني در مسیر پروازی مهاجرت پرندگان از سیبری تا نیل به‌شمار می‌رود. جمعیت این مسیر پروازی بیش از ده میلیون پرنده برآورد شده است که همه ساله سرشماری نیمه‌زمستانه پرندگان آبزی در ماه های دی و بهمن‌ در بیش از 450 سایت در 30 استان و با حضور کارشناسان ستادی، استانی و پرنده‌نگران حرفه‌ای سازمان‌های مردم‌ نهاد انجام می‌شود.

اکبری اذعان داشت: تجزیه و تحلیل نتایج سرشماری سالانه پرندگان آبزی و بررسی روند تغییرات جمعیت ناحیه‌ای، استانی و سایت‌ها از اهمیت خاصی برخوردار بوده و مدیران ستادی و استانی حفاظت محیط‌زیست بر اساس این مطالعات می‌توانند در تصمیم‌سازی‌ها از نتایج و تحلیل‌های ارایه شده استفاده نمایند.

او گفت: در این راستا مطالعات تجزیه و تحلیل جامع نتایج سرشماری بلندمدت تالاب‌ها و مناطق ساحلی ایران به منظور کاربرد نتایج سرشماری‌ها در مدیریت تالاب‌ها و جمعیت‌های پرندگان آبزی در دستور کار قرار گرفت. این پژوهش‌ها به ارزیابی روند تغییرات جمعیت پرندگان آبزی ایران، نواحی عمده زیست‌جغرافیایی، استان‌ها، تالاب‌های بین‌المللی، گونه‌های شاخص پرندگان آبزي و هم‌چنین اهميت‌سنجی هر يك از تالاب‌ها بر اساس معیارهای تعداد و تنوع پرندگان آبزی از سال 1345 تا پایان قرن جاری یعنی سال 1400 در یک دوره 56 ساله پرداخته است.

وی افزود: نتایج سرشماری جمعیت‌های پرندگان آبزی ایران نشان داد که در پنج دهه گذشته در مجموع بیش از 77 میلیون پرنده آبزی از 166 گونه مختلف در بیش از 970 سایت سرشماری مشاهده و ثبت شدند که در سه دهه گذشته به طور میانگین هر ساله بیش از 8/1 میلیون پرنده شمارش شدند که حدود 5 درصد جمعیت جهانی و  بیش از 16درصد جمعیت مسیر پروازی مهاجرت پرندگان آبزی از سیبری تا نیل را شامل می‌شود.

معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست بیان کرد: تجزیه و تحلیل آماری تغییرات جمعیت کل پرندگان آبزی حاکی از روند پایدار تا افزایش ملایم جمعیت در 35 سال گذشته بوده است. حدود نیمی از جمعیت پرندگان آبزی ایران در سواحل و تالاب‌های ساحلی خزر و بقیه جمعیت به صورت کم و بیش مساوی در پهنه‌های آبی درون سرزمینی و استان‌های خلیج-عمانی شمارش می‌شوند.

او تصریح کرد: بهره‌گيري از نتایج سرشماري بلندمدت پرندگان به عنوان اساس برآورد اندازه و روند تغييرات جمعيت پرندگان متداول بوده و تجزیه و تحلیل روند تغییرات جمعیت برای تصمیم‌گیری‌های ملی و بین‌المللی مدیریت جمعیت و ارزیابی اثربخشی اقدامات حفاظتی کاربرد دارد.

اکبری اظهار کرد: ارتقاء دانش پرنده‌نگری در ایران، به‌روزرسانی تجهیزات مشاهده پرندگان از جمله تلسکوپ و دوربین‌های چشمی، اجرای برنامه جامع سرشماری و استفاده از پرنده‌شناسان حرفه‌ای موجب اثر بخشی برنامه‌های شمارش و ثبت پرندگان در ایران شده است و در سال‌های اخیر  نوسانات تراز آبی تالاب‌ها به دلیل کاهش منابع آبی و عدم تامین حق‌آبه، پسروی آب دریای خزر، شکار و صید، تغییرات جمعیت در مسیرهای پروازی، توسعه فعالیت‌های انسانی و استحصال اراضی موجب کاهش ارزش زیستگاهی بسیاری از تالاب‌ها و پهنه‌های آبی شده است.

به گفته معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست، حفاظت مستمر و اثربخش زنجیره‌ای از زیستگاه‌ها و احیاء تالاب‌های در معرض تهدید در اولویت مدیریت جمعیت پرندگان آبزی قرار دارد.