فرزند پروری هرگز کار ساده ای نبوده است. هیچ فرمول جادویی ای برای تربیت فرزند وجود نداشته و ندارد. پدر و مادرها هر روز با چالش های غیر قابل تصوری در این مسیر مواجه می شوند. وقتی کودکی از کنترل خارج می شود، بزرگ ترها دست به کار می شوند، اما در اغلب موارد دقیقاً نمی دانند که باید چه کنند. با این حال، کارشناسان تربیت فرزند از طریق تنبیه و پاداش را مخرب می دانند. اما چرا؟

شیوه ی پاداش و تنبیه منسوخ شده است

«اگر صبحانه ات را نخوری، خبری از بستنی نخواهد بود.» این جمله و جملات مشابهش تا چند دهه پیش پای ثابت خانه ی هر خانواده ی فرزند داری بودند. پاداش و تنبیه در نگاه اول، دو مفهوم کاملاً متفاوت به نظر می رسند اما آن ها در حقیقت دو روی یک سکه هستند. هر دو نیرویی بیرونی هستند که تمرکز آن ها بر روی رفتار فرزند است و اغلب اثری آنی دارند، به همین دلیل اغلب افراد صرفاً نتیجه ی اصلی آن (اطاعت و حرف شنوی فرزند) را می بینند بدون آنکه متوجه آثار منفی دراز مدت آن بر رشد شخصیتی فرزند باشند.

اما به لطف پژوهش ها، با آنکه این شیوه که بر پایه ی بازی دادن احساسات فرزند بنا شده و مدت ها یک هنجار محسوب می شد، طی سالیان آگاهی درباره ی تربیت فرزندان افزایش یافته است. حالا پدر و مادرها برای به سر به راه کردن فرزندان شان کمتر از این نوع شیوه ها استفاده می کنند.

پیامدهایی که دلخواه هیچ پدر و مادری نیست

پژوهش ها نشان داده شخصیت کودک به واسطه ی رابطه ی او با والدینش و محیط اطراف خود (مدرسه، اقوام، دوستان و غیره) شکل می کرد. بنابراین، تنبیهه شیوه ی ایده آلی برای تربیت فرزند نیست، چون با این روش، به جای مواجهه ی صحیح با مشکلات، ذهینت فرمانبرداری در فرزند شکل می گیرد، امری که این پیامدها را برای او دارد:

– شکل گیری رفتارهای بدی که قابل تغییر نیستند.

– تجربه ی اضطراب به دلیل عدم تشخیص درست و غلط

– پایین آمدن اعتماد به نفس

– شکل گیری ذهنیت های منفی

– خراب شدن رابطه ی والدین و فرزند

آموزش مثبت به عنوان پایه ای برای همه ی امور

آموزش مثبت بر ایجاد احساسات مثبت در کودک تأکید دارد. این بدان معنی است که تمرکز آن بر ویژگی های شخصیتی و همینطور انگیزه ی شخصی برای آموزش فرزند است. بنابراین تمرکز صرف بر روی پاداش ناشی از دستیابی به چیزی خوب، ایده ی درستی نیست. هدف از آموزش مثبت این است که به فرزند خود نشان دهید عشق تان به او بی قید و شرط است.

بنابراین، نشان دادن احساسات خودو و اجازه دادن به کودک برای ابراز احساسات خود، روشی صحیح برای ابراز محبت و علاقه است. جملاتی مانند «خیلی خوشحالم از موفقیتت» یا «خیلی عالی است که موفق شدی»، انگیزه بخش تر از پاداش های مادی هستند.

فواید آموزش بدون تنبیه یا پاداش

آموزش مثبت می گوید فرزندانی که به خاطر رفتارهای خود پاداش یا تنبیه را تجربه نمی کنند، این ویژگی ها را دارند:

– سریع تر یاد می گیرند چون در شیوه ی مثبت گرایی، هر آنچه که کودک در رابطه با خود فکر می کند، احساس می کند و تصمیم می گیرد هم در نظر گرفته می شود.

– اعتماد به نفس بالاتری دارند که به آن ها عزت نفس سالم تری هم می بخشد.

– رضایت و هیجان بیشتری برای انجام کارهای خوب دارند.

– حس همکاری و نقش داشتن در آن ها تقویت می شود.

– از مهارت های اجتماعی پایه ای و اساسی برای زندگی برخوردار می شوند.

به علاوه، والدین هم ممکن است احساس بهتری نسبت به شیوه ی تربیت فرزند خود داشته باشند.