سرویس سیاسی خرداد: میلی متر، میلی متر پیشروی در لحظات و روزهای پایانی مذاکرات سخت و طاقت فرساست، دیگر احاله به آینده و عبور از پرانتزها معنی ندارد، باید پرانتزها محو و متن صریح و شفاف هویدا شود. وجود اختلافات در برخی نکات کلیدی همانند «لغو تحریم قطعات موشک بالستیک، چارچوب نهایی نحوه بازرسی ها و نیز تدوین قطعنامه شورای امنیت و هماهنگی اقدامات»در گام های پایانی است اما هنوز آن تلنگر نهایی را نخورده و دو دور جلسات وزرای خارجه ۱+۵ در روز دوشنبه و جلسه روز سه شنبه نتوانسته مذاکرات را از این پیچ سخت عبور دهد و بالاخره ظهر گاه سه شنبه فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به جمع خبرنگاران آمد و به عدم حل و فصل برخی اختلافات اشاره کرد اما خاطر نشان کرد که مذاکرات برای چند ساعت و روزهای آتی تمدید می شود و قرار نیست اکنون که به این پیچ مهم رسیده ایم مذاکرات را رها کنیم. موگرینی گفت که شخصا در وین می ماند و خبرنگاران نگران خروج وزرای خارجه نباشند چون آنان به وین باز می گردند از شواهد و قرائن پیداست که یکبار دیگر ماراتن لوزان این بار با حساسیت و فرسایش دو چندان در حال شکل گیری است. مذاکرات به وقت اضافه در وقت اضافه رفت، نکته ای که نشان می دهد هیچ کس نمی خواهد با دستان خالی از وین باز گردد.
مرور برنامه کاری اوباما نشان می دهد که رئیس جمهوری ایالات متحده نیز همانند بسیاری از مردم جهان گوش به وین سپرده تا به محض دریافت خبر توافق طی یک کنفرانس خبری با مردم کشورش سخن بگوید. اوباما این روزها در حالت استند بای قرار دارد و برنامه کاری خود را تقریبا به شکل تعلیق دراورده است. جاش ارنست سخنگوی کاخ سفید در همین ارتباطات گفته است: برنامه کاری رئیس جمهوری به دلیل انتشار اخباری از وین به عمد شناور تعیین شده است.
پس از اظهارات موگرینی وزرای خارجه روسیه، چین، فرانسه، آلمان و انگلیس وین را به مقصد پایتخت ها ترک کردند، البته برخی اظهار نظرها از سوی وزرای خارجه بخشی از ابعاد مذاکرات محرمانه را هویدا کرد. از سوی دیگر تمامی طرفین اعلام کردند که پس از یکروز به وین باز می گردند.
محمد جواد ظریف نیز قصد داشت وین را به مقصد تهران ترک کرده و به همراه رئیس جمهوری در اجلاس بریکس شرکت کند اما به علت تمدید مذاکرات و اهمیت حضور ظریف به عنوان طرف اصلی مذاکرات هواپیمایی که قرار بود وی را به تهران بیاورد، خالی به پایتخت بازگشت.
با تمدید مذاکرات تا روز جمعه چند نکته مشخص شد. اول آنکه طرف ایرانی توانست نظر خود را به طرف آمریکایی تحمیل کرده و از زیر فشار ضرب الاجل کنگره گذر کند و نشان دهد که توافق مطلوب فراتر از گزاره های دیگر برای آنان حائز اهمیت است. دوم آنکه این نکته هویدا شد که در اردوگاه ۱+۵ اختلافاتی وجود دارد و آنان برای رسیدن به توافق نیازمند چانه زنی های درون گروهی بیش تر هستند. سومین نکته هم آنست که در هر شرایط و وضعیتی و با حداکثر انعطاف ممکن طرفین مایل به انجام توافق در همین مرحله و زمان هستند و برای رسیدن به نتیجه حاضرند بزرگترین اردوی دیپلماتیک تاریخ را هم برگزار و به رغم همه مشغله ها در وین بمانند تا کار به پایان رسد چهارمین نکته هم آنست که طرفین پیشرفت های ملموس و قابل توجهی طی این چند روز داشته اند و علاوه بر کلیات در اکثریت قریب به اتفاق جزئیات به تفاهم نایل شده اند و تنها چند مورد کوچک اما البته مهم باقی مانده است.
سرگی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه پیش از ترک وین اشارات مهمی داشت و تاکید کرد که تنها ۱۰ مورد اختلافی در مذاکرات باقیمانده است. وی همچنین گفت لغو تحریم تسلیحاتی و موشک های بالیستک آخرین مورد اختلافی و باقیمانده از موضوع فرآیند لغو تحریم هاست. جمله ای که سه نکته را مشخص می کند. موضوع حساس فرآیند لغو تحریم ها حل شده و با توجه به تنها مورد باقیمانده گام بزرگی برای حصول توافق برداشته شده است. دومین نکته پافشاری ایران برای کسب امتیازات حداکثری در موضوع تحریم ها و حتی فراتر از موضوع هسته ای در مذاکرات است. نکته سوم نشان دهنده اختلاف در اعضای ۱+۵ است چرا که روسیه و چین موافق لغو تحریم های تسلیحاتی هستند و کشورهای غربی مخالف چرا که در طول تمامی چند دهه گذشته آنان هیچ گاه به ایران سلاح نفروخته اند.
وزیر خارجه نامنعطف و سخت گیر فرانسوی نیز البته یکبار دیگر مطالبات زیاده خواهانه را مطرح و تاکید کرد که سه موضوع تحقیق و توسعه، ابعاد احتمالی نظامی و برگشت‌پذیری تحریم‌ها برای فرانسوی ها مهم است. نکاتی که با حساسیت مضاعف از سوی طرف ایرانی هم دنبال می شود. اخبار حاکی است که تشکیل یک هیئت برای بررسی عمل به تعهدات ایران و در صورت تخلف بازگشت تحریم ها مورد توافق نسبی قرار گرفته است. غربی ها خواستار بازگشت خودکار بودند و طرف های روسی و چینی نادیده گرفتن امتیاز وتو را نمی پذیرفتندو به نظر می رسد این راه حل بینابینی باشد که البته هنوز تفاهم کامل در این زمینه حاصل نشده است.
در خصوص ابعاد نظامی احتمالی و تعیین تکلیف آن که تاثیر مستقیمی بر نحوه و چگونگی بازرسی های آتی هم خواهد داشت و مهم ترین مورد اختلافی میان طرفین نیز بوده با سفر امانو و اذعان وی به پیشرفت میان ایران و آژانس و اینکه تا انتهای سال موضوع پی ام دی حل خواهد شد و آژانس گزارش خود را ارائه خواهد داد به نظر نمی رسد مشکل خاصی باشد اما مشخص است تندروهای کنگره و فرانسوی ها به نمایندگی از اسرائیلی ها در این زمینه هم به پافشاری و کارشکنی ادامه می دهند.
در زمینه تحقیقات هم ایران بارها گفته است که از این حق خود که در کنوانسیون ها و معاهدات بین المللی و از سوی آژانس به رسمیت شناخته شده حاضر به کوتاه آمدن نیست و در بیانیه لوزان هم این امتیاز و حق ایران برسمیت شناخته شده بود.
۱۰ موردی که لاوروف بدان اشاره کرده و شامل بر جزئیات می شود بطور قطع در این روزهای پایانی قابل حل و فصل است و شاید مهم ترین موارد را بتوان توافق بر سر تدوین و تنظیم و نیز زمان صدور قطعنامه شورای امنیت دانست که سند حقوقی و تضمین بخش توافق سیاسی است و البته همزمانی اقدامات در مرحله دوم و آنچه روز توافق از سوی عراقچی نام گرفت نیز از مهم ترین موضوعات مورد بحث است چرا که طرفین به یکدیگر اطمینان ندارند و برای حل و فصل این موضوع نیاز به درج دقیق کلمات و تنظیم ساز و کارهای پیش بینی نشده است.
موضوعات فنی نیز که دایره شمول گسترده ای از تعداد سانترفیوژها تا نحوه بازرسی ها را شامل می شود نیز هنوز مواردی دارد و به گفته یکی از دیپلمات های کشورمان تنها ۷۰ درصد ضمیمه فنی تنظیم شده در حالیکه در موضوعات دیگر موارد تا ۹۰ درصد حل و فصل شده است.
شاید به همین دلیل باشد که همزمان با سفر وزرای خارجه به پایتخت ها هئیت های ایرانی و آمریکایی بیکار ننشسته و از همان ظهر روز سه شنبه مونیز و صالحی جلسات خود را از سر گرفتند و ظریف و کری نیز دیدار کوتاهی با هم داشتند.
سید عباس عراقچی مذاکره کننده ارشد هسته ای هم برای تبیین شرایط مذاکرات و نظرات طرف ایرانی به موضوع اختلاف بر سر لغو تحریم تسلیحاتی اشاره و تاکید کرد در موضوعات اقتصادی و مالی که مهم ترین تحریم ها بود به توافق رسیده ایم و در خصوص تحریم تسلیحاتی که برای ما هم بسیار مفید بوده حساسیت خاصی نداریم اما طرف مقابل باید بداند که نمی شود هم به توافق رسید و هم تحریم ها را حفظ کرد.
وی تاکید می کند که هیچ زمان مقدسی برای ایران وجود ندارد و حتی اگر روز به روز مهلت توافق تمدید شود در وین می ماند تا توافق حاصل شود.
عراقچی اختلافات مهم را دو یا سه مورد و اختلافات کم اهمیت تر باقی مانده را بین ۷ تا ۱۰ مورد دانست و تاکید کرد که متن پیش نویس توافق تقریبا تمام شده و ضمائم تحریم تا ۹۷ درصد و در زمینه همکاری صلح آمیز بطور کامل تمام شده است.
اظهارات عراقچی هم دال بر این نکته است که راه اصلی پیموده و تنها اندک قدم هایی مانده که نیاز به تصمیم گیری سیاسی ۱+۵ دارد. حال باید دید این طلسم بالاخره در انتهای هفته پایان خواهد یافت و توافق حاصل خواهد شد.
اخبار مرتبط: