مهسا مژدهی: از ساعات ابتدایی جمعه شب، خبرهای ضدونقیضی در مورد بهم خوردن اوضاع روسیه منتشر شد. گروه واگنر با رهبری یوگنی پروگوژین، در اعتراض به وزیردفاع روسیه و عملکردش، اعلام کرد با استفاده از نیروهای خود وارد خاک روسیه می‌شود. در ادامه آنها توانستند تانک‌های خود را وارد منطقه روستوف کنند و از آنجا به سمت مسکو بیایند. اما با پا درمیانی لوکاشنکو، رئیس‌جمهور بلاروس و دوست نزدیک پوتین، پروگوژین دست از لجبازی برداشت و به نیروهای خود گفت که به پایگاه‌هایشان برگردند. تمام این اتفاقات که برای ساعت‌ها رسانه‌ها را به خود مشغول کرد و غیرقابل پیش‌بینی به‌نظر می‌رسید، در کمتر از یک روز و نیم رخ داد. تمرد کوتاه مدت پروگوژین که در نهایت ختم به خیر شد، ساعت‌ها توجه جهان را از جنگ اوکراین به سمت مسکو کشاند و واکنش‌های زیادی را بر انگیخت.
کشورهایی که تنها ناظر بودند
غرب در حالی که خود را در جنگ با روس‌ها می‌بیند تمام تلاش خود را کرد تا از بحرانی که برای پوتین پیش آمد هیجان‌زده نشود. اغلب کشورهای اروپایی با اتفاقات روسیه رفتاری محتاطانه داشتند و اعلام کردند که در حال نظاره کردن روند اتفاقات هستند. از همان ساعات ابتدایی بحران، وزارت امور خارجه روسیه با انتشار بیانیه‌ای درباره «استفاده» غربی‌ها از شورش واگنر برای «دست‌یابی به اهداف خودشان» هشدار داده بود.
وزارت دفاع بریتانیا وضعیت فعلی روسیه را مهم‌ترین چالش برای دولت این کشور در چند سال اخیر خواند. در همین حال کاخ ریاست جمهوری فرانسه نیز در بیانیه‌ای اعلام کرد: به دقت وضعیت امنیتی و سیاسی را در روسیه پایش می‌کنیم.فرانسه همچنین گفت کماکان بر موضع حمایت از اوکراین متمرکز خواهد ماند. بوریس پیستوریوس، وزیر دفاع آلمان هم گفت که این کشور درباره تحولات روسیه هیچ گزینه‌ای برای اقدام ندارد. رئیس‌جمهور لهستان هم گفته با نخست‌وزیر و وزارت دفاع درباره وضعیت روسیه رایزنی کرد و افزود که ورشو اوضاع را زیر نظر دارد.
آنالنا بربوک، وزیر امور خارجه آلمان نیز در توییتی نوشت: ما از دیروز تحولات روسیه را از نزدیک رصد می‌کنیم و با شرکای بین‌المللی خود در تماس نزدیک هستیم.
جاستین ترودو، نخست‌وزیر کانادا هم درباره این درگیری‌ها با موضع‌گیری مشابهی گفت: ما با متحدان خود در تماس هستیم و به نظارت دقیق بر وضعیت در روسیه ادامه خواهیم داد. لهستان و بریتانیا اعلام کردند تحولات روسیه و اقدامات مسکو را زیر نظر دارند و قطر نیز درباره این وضعیت ابراز نگرانی کرد. وزارت امور خارجه آمریکا اما اعلام کرد با متحدان و شرکای این کشور درباره شورش گروه واگنر در روسیه گفت‌وگو کرده است.
جوزپ بورل، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم در توییتی نوشت که مرکز واکنش به بحران اتحادیه اروپا برای پیگیری تحولات روسیه فعال شده است.
جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا امروز با امانوئل ماکرون، رئیس جمهور فرانسه، اولاف شولتس صدراعظم آلمان و ریشی سوناک، نخست وزیر بریتانیا صحبت کرد. رهبران در مورد وضعیت روسیه گفتگو کردند. آنها همچنین حمایت تزلزل ناپذیر خود از اوکراین را تأیید کردند.
ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین که کشورش در جنگ با روسیه است، شورش کوتاه مدت واگنر را تحسین کرد. پس از آنکه نیروهای واگنر از عقب نشینی کردند، مشاور رئیس جمهوری اوکراین، ناامیدی کی‌یف را ابراز کرد.مشاور ارشد ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهوری اوکراین در این باره نوشت: «انتخاب غیرعادی پریگوژین... شما در شرف حذف پوتین بودید قدرت مرکزی را به دست گرفتید، به حومه مسکو رسیدید و ناگهان... عقب نشینی کردید، این باعث شگفتی است.»
چه کسانی از پوتین حمایت کردند؟
برخی از کشورها از پوتین حمایت کردند و فوری پشت رئیس‌جمهور روسیه در آمدند. در راس این کشورها ترکیه بود و اردوغان، پا پیش گذاشت. رجب طیب اردوغان، رییس‌جمهور ترکیه در گفت‌وگوی تلفنی با پوتین اعلام کرد کشورش برای ایفای نقش در پایان دادن به تنش‌ها در روسیه آماده است. همچنین پوتین با الکساندر لوکاشنکو، همتای بلاروسی خود گفت‌وگو کرد و او را از اتفاقات پیش آمده در روسیه مطلع کرد. در نهایت هم لوکاشنکو بود که با پا درمیانی توانست بحران را در روسیه حل کرده و از واگنر بخواهد که به پایگاه های خود برگردند و عطای رسیدن به مسکو را به لقایش ببخشند.
دونالد ترامپ از دیگر کسانی بود که دوستی را بر پوتین تمام کرد. دونالد ترامپ به کشورهای غربی هشدار داد که برکناری ولادیمیر پوتین از قدرت می‌تواند "پیامدهای ناخواسته‌ای" را به دنبال داشته باشد. او در شبکه اجتماعی خود تحت عنوان "تروث سوشال" نوشت: آشفتگی بزرگی در روسیه ایجاد شده اما مراقب باشید که چه آرزویی می‌کنید. شاید آن آرزو به مراتب بدتر باشد. ترامپ همچنین با انتقاد از جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا و خطاب به او گفت: آن کاری را درباره روسیه انجام بده که شی جینپینگ، رئیس‌جمهوری چین از تو می‌خواهد که انجام بدهی.
سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران هم گفت که تحولات داخلی در روسیه موضوع داخلی این کشور است. ناصر کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه،عصر شنبه در یک موضع گیری رسانه ای، رویداد اخیر در روسیه را موضوع داخلی این کشور دانست و افزود: جمهوری اسلامی ایران از حاکمیت قانون در فدراسیون روسیه حمایت می‌کند.
وزیر امور خارجه کشورمان در گفتگو با سرگئی لاوروف همتای روسی با حمایت از حاکمیت قانون در همه کشورها از جمله کشور همسایه و دوست روسیه و انتقاد از هرگونه دخالت خارجی در امور داخلی کشورها، شرایط داخلی روسیه را یک موضوع کاملا داخلی تلقی و اظهار امیدواری کرد که کشور روسیه از این مرحله عبور کند.
رمضان قدیروف، رئیس جمهوری چچن یکی دیگر از کشانی بود که سرسختانه از پوتین حمایت کرد. او گفت آنچه نیروهای واگنر انجام دادند خنجر از پشت و یک شورش نظامی است. قدیروف گفت که نیروهایش آماده کمک به سرکوب شورش یوگنی پریگوژین، فرمانده مزدور واگنر و در صورت لزوم از روش‌های خشن هستند. قدیروف در بیانیه‌ای رفتار پریگوژین را "خنجر از پشت" خواند و از سربازان روسی خواست که تسلیم هیچ اقدام "تحریک آمیزی" نشوند. او با اشاره به اختلافات طولانی مدت بین یوگنی پریگوژین و وزارت دفاع روسیه گفت: جنگ "زمان ابراز نارضایتی های شخصی نیست". این یک شورش نظامی است. هیچ بهانه‌ای برای چنین اقداماتی وجود ندارد. قیام باید سرکوب شود و اگر این امر مستلزم اقدامات سختگیرانه است، ما آماده‌ایم. سربازان وزارت دفاع و گارد ملی جمهوری چچن قبلاً به مناطق تنش رفته‌اند. ما هر کاری برای حفظ وحدت روسیه و حفاظت از کشور آن انجام خواهیم داد!"
مدیر تلویزیون دولتی راشاتودی روسیه بعد از پایان حوادث اخیر گفت که کودتای واگنر توسط سرویس‌های مخفی ایالات متحده، انگلیس و اسرائیل سازماندهی شده بود. این در حالیست که تقریبا هیچ‌کدام از کشورهای غربی نخواستند خود را وارد قضایای اخیر کنند. از آنجایی که گروه واگنر پیش از این تحت تحریم قرار داشته و روایت خشونت‌هایش در اوکراین و افریقا و .... زبانزد عام و خاص است، هرگونه حمایت از پریگوژین می‌توانست تیر خلاص به ادعاها حقوق بشری اروپا و امریکا باشد. اما به‌نظر می‌رسد که موضع رسمی مسکو در مورد این اتفاق به گفته‌های مدیر تلویزیون راشاتودی نزدیک باشد. برخی نگرانند که بعد از این موضع گیری‌ها به تسویه حساب‌های بعدی با مخالفان پوتین بی‌انجامد.
۳۱۱۳۱۲