شرق، زینب اسماعیلی: پیشرفت یا توقف، پرانتزهای باز و جاهای خالی؛ اینها اخباری است از مذاکرات وین که با نزدیک‌شدن به روزهای ضرب‌الاجل مذاکرات، بار دیگر شدت می‌یابد. اخبار ضدونقیضی از دستیابی به توافق قبل از ضرب‌الاجل، در کوتاه‌ترین زمان جای خود را به اخباری مرتبط با دورازدسترس‌بودن توافق می‌دهد. درست مثل تابستان سال گذشته و روزهای قبل از وین6، که اولین ضرب‌الاجل برای دستیابی به توافق جامع بود، یا روزهای اوایل نوامبر که بار دیگر امید می‌رفت مذاکرات یک‌هفته‌ای در وین منجر‌به دستیابی به توافق جامع شود؛ اما هیچ‌کدام از این ضرب‌الاجل‌ها مذاکرات را به توافق جامع نرساند و همچنان توافق ژنو، تنها موفقیتی است که مذاکره‌کنندگان هسته‌ای ایران و نمایندگان کشورهای 1+5 توانسته‌اند به آن دست یابند.
این‌روزها، اما بار دیگر وین شهر پرتردد مذاکرات است، علاوه‌بر خبرنگاران پر‌شمار از رسانه‌های بزرگ جهان، وزیران خارجه نیز راهی وین شده‌اند. جان کری، وزیر خارجه آمریکا که به‌دنبال مصدومیت پا مدتی از صحنه دیپلماسی جهان خارج شده بود، بار دیگر به عرصه بازگشته است. او بعد از دیدار با برخی مقامات ارشد چین در واشنگتن، روز گذشته راهی وین شد تا به مذاکراتی که بیش از یک هفته است در سطح معاونان و کارشناسان ادامه دارد، بپیوندد. خبرهای رسیده از وین حاکی از این است که پیشرفت کار کُند است و اختلافات باقی‌مانده نیازمند تصمیم وزرای خارجه و اراده سیاسی آنهاست. گویی زمان در حال تکرار است و مذاکره در همان شرایطی قرار گرفته که تابستان یک‌سال پیش در وین قرار داشت.
محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران، نیز امروز راهی وین می‌شود و برخی اخبار هم از سفر لوران فابیوس، وزیر خارجه فرانسه، به وین حکایت دارد؛ البته اگر حادثه تروریستی جدید فرانسه و پیداشدن جسدی سربریده در کارخانه‌ای در شرق این کشور، موجب تأخیر در این سفر نشود. برخی منابع خبری گفته‌اند که وزیران امور خارجه انگلیس و آلمان و مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم امروز یا فردا به مذاکرات هسته‌ای وین ملحق خواهند شد. براساس تمدید مهلت هفت‌ماهه مذاکرات در وین8، 30 ژوئن (10تیرماه) ضرب‌الاجل دستیابی به توافق جامع است؛ اگرچه در مهلت چهارماهه تعیین‌شده، تفاهم کلی در لوزان به‌دست آمد، اما هنوز مشخص نیست می‌توان به توافق جامع تا مهلت باقی‌مانده دست یافت یا خیر؟ متنی که بعد از نوامبر 2013 (بعد از توافق ژنو) عمدتا با مذاکره در وین به نگارش درآمده است، شامل یک متن اساسی و ضمائمی است که گفته می‌شود هنوز پیشرفت چندانی ندارد.
خوشبینی ریابکوف
معاون وزیر خارجه روسیه که چند روزی وین را برای هماهنگی با مقامات کشورش ترک کرده بود، پنجشنبه به این شهر بازگشت. او اما، پیش از ترک مسکو خبر خوشایندی را با خبرنگاران در میان گذاشت. «ایتارتاس» این خبر را به نقل از سرگیی ریابکوف منتشر کرد «از نظر حجم متن توافق جامع و نه اهمیت مسائل، حدود 90 درصد متن این سند تنظیم و نوشته شده است». اما این پیام مدت کوتاهی توانست فضا را خوشایند توصیف کند، چون یک منبع نزدیک به تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران، اظهارات مطرح‌شده درباره پیشرفت در نگارش متن توافق جامع را نه تأیید کرد و نه تکذیب. او به ایرنا گفت: «هرچند برخی پرانتزها پاک شده‌اند، ولی پرانتزهای مهم باقی مانده‌اند». او توضیح داده «این صحیح است که پیشرفت‌هایی در حذف پرانتزها صورت گرفته است و بخش توجه‌برانگیزی از متن درحال‌حاضر از پرانتزها پاک شده است، اما پرانتزهای باقی‌مانده در متن، همه ناظر به موضوعات مورد اختلاف مهم و اساسی هستند. ازهمین‌رو پیشرفت ذکر‌شده در متن، به‌خودی‌خود ارزش خاصی از نظر نیل به توافق ندارد. ازهمین‌رو، نگاه کمّی در ارزیابی پیشرفت متن، ممکن است موجب بروز ابهام و سردرگمی شود». ساعتی بعد هم عباس عراقچی، عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران، فضای مذاکرات را این‌گونه ترسیم کرد: «در جزئیات و در بعضی از موارد عمومی، پیشرفت‌های خوبی حاصل شده است. نگارش متن، به‌ویژه در بخش‌های آخر، دشوار است و همچنان مشکلات عمده‌ای مانع کار است. درمجموع، کار به سختی و به آهستگی پیش می‌رود». او در واکنش به اظهارِنظر ریابکوف مبنی‌بر پیشرفت 90درصدی نگارش متن، گفت: «درحال‌حاضر، نمی‌شود از عدد و رقم صحبت کرد. همان‌طور که می‌دانید یک متن اصلی وجود دارد و چندین ضمیمه؛ درهرکدام از اینها با درصدهای مختلفی پیش رفته‌ایم. در متن اصلی نسبت‌به ضمائم، پیشرفت‌ها بهتر بوده است. به دلیل اینکه ضمائم جزئیات بسیار زیادی دارد، پیشرفت کار قدری دشوارتر است. نمی‌توان از درصد خاصی صحبت کرد. برخی موضوعات هنوز مانده که از نظر کیفی اهمیت بیشتری دارند. موضوعاتی هست که حل شده، ولی اهمیتش کمتر است». اواسط خرداد‌ماه بود که عراقچی گفته بود محصول نهایی مذاکرات، یک سند بسیار مفصل و ریز خواهد بود که حدود بیش از 20 صفحه متن اصلی و حدود 40، 50 صفحه مجموعه ضمائم است و کلمه‌به‌کلمه این سند جای بحث و بررسی دارد. به گفته این عضو اصلی تیم مذاکره‌کننده، نگارش متنِ پنج ضمیمه برای توافق جامع پیش‌بینی شده است؛ یک ضمیمه مربوط‌به بحث تحریم‌هاست؛ قوانینی که برداشته می‌شوند و درباره تأثیر این قوانین در عمل، با جزئیات در ضمیمه بحث خواهد شد. یک ضمیمه هم مربوط‌به بحث‌های فنی و ابعاد مختلف مربوط‌به هسته‌ای است و نحوه عمل، با توجه به راه‌حل‌هایی که در لوزان به دست آمده است. یک ضمیمه دیگر درباره همکاری‌های صلح‌آمیز هسته‌ای با ایران خواهد بود؛ اینکه کشورها در چه حوزه‌هایی می‌توانند با ایران همکاری کنند. حوزه‌های مربوط‌به رآکتورهای آب سبک قدرتی، نیروگاه‌ها و رآکتورهای تحقیقاتی، آب شیرین‌کن هسته‌ای، تحقیق و توسعه، گداخت هسته‌ای و همه مسائلی که در حوزه استفاده صلح‌آمیز هسته‌ای قرار می‌گیرند، در این ضمیمه شرح داده خواهند شد. ضمیمه دیگری هم درباره کمیسیون مشترکی که قرار است تشکیل شود، نحوه و قوانین کارکرد آن و اینکه چگونه و به چه مسائلی رسیدگی خواهد شد، مرتبط است. ضمیمه آخر هم مربوط‌به برنامه اجرائی خواهد بود؛ اینکه اقداماتی که دو طرف باید انجام دهند، در چه جدول زمانی‌ای صورت خواهد گرفت.
ظریف: برای توافقی بادوام به وین می‌روم
محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران که امروز راهی وین شد، روز جمعه با اشاره به بیانات مقام معظم رهبری در جمع مسئولان ارشد نظام، در توییتر خود نوشت: همان‌گونه که رهبر معظم انقلاب تأکید کردند، ایرانی‌ها خواستار توافقی عزتمند هستند و زیاده‌خواهی‌ها را رد می‌کنند. او اضافه کرد برای توافقی بادوام و عادلانه به وین می‌رود.
جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا، نیز با اشاره به سخنان اخیر مقام معظم رهبری درباره مذاکرات هسته‌ای، گفت: «مواضع ایشان در تمام روند مذاکرات تغییر نکرده است و سخنان اخیرشان مانع مذاکرات هسته‌ای نخواهد شد». به گزارش ایرنا به نقل از آسوشیتدپرس، جان کری افزود: «سخنان رهبری ایران، بحث تازه‌ای نیست و در تمام روند مذاکرات جریان داشته است. بااین‌حال، اگر دو طرف نتوانند بر سرِ اجرای آنچه در لوزان سوئیس تفاهم شده است، توافق کنند، هیچ معامله‌ای انجام نخواهد شد. آنچه برای ما در مذاکرات هسته‌ای مهم است، سندی است که درباره چارچوب آن به تفاهم رسیده‌ایم و باید جزئیاتش را تنظیم کنیم». عصر دیروز ماری هارف، مشاور ارشد جان کری که در توییتر خود خبر سفر وزیر خارجه آمریکا به وین را منتشر کرد، نوشت: «در برهه‌ای حساس از این تلاش دیپلماتیک چندساله و چندجانبه هستیم».
مواضع متفاوت در 1+5
روز جمعه عراقچی در گفت‌وگو با «صداوسیما» از حضور تمامی هیأت‌های مذاکره‌کننده به ریاست معاونان وزیران خارجه 1+5 در وین خبر داد و گفت: «جلسات مداوم دوجانبه و چندجانبه با معاونان و هیأت برگزار می‌شود. در بخش‌های حساس موضوع، آنها هم بعضا مواضع متفاوتی با یکدیگر دارند و هماهنگ‌شدن‌شان کار سختی است و باید جلسات هماهنگی بین آنها برگزار شود». او درباره برنامه مذاکراتی امروز (شنبه) با توجه به ورود وزیر خارجه ایران به وین، گفت: «فکر می‌کنم روزهای شنبه و یکشنبه ملاقات‌های دوجانبه بین وزرای خارجه و بعضا چندجانبه برگزار شود و بعد دوباره کار نگارش ادامه پیدا خواهد کرد». عراقچی درباره احتمال تمدید مذاکرات، گفت: «بحث تمدید الان در دستور کار ما وجود ندارد، بنای ما این است که تا زمان تعیین‌شده بتوانیم به توافقی برسیم و اگر لازم باشد چند روزی کار را ادامه می‌دهیم تا در پایان به یک جمع‌بندی برسیم». روز گذشته سی‌ان‌ان در گزارشی به نقل از یک مقام آمریکایی نوشته بود «متن توافق نهایی و ضمائم آن، به‌صورت عمومی اعلام خواهد شد، اما امضا نخواهد شد». این جمله در حالی به شکل خبر منتشر شده است که منابع مطلع از داخل مذاکرات می‌گویند این تصمیم جدیدی نیست و در جریان مذاکرات، از ابتدا قرار بر همین بوده است. طرفین بر این اعتقاد بودند سندی که حاصل خواهد شد، نه یک توافق‌نامه حقوقی، بلکه یک «برنامه اقدام مشترک» است و ازهمین‌رو، چه با امضا و چه بی‌امضا، برای طرفین تعهد حقوقی به‌دنبال نمی‌آورد؛ بلکه آنچه موجب اجرای موفقیت‌آمیز آن خواهد شد، درهم‌گره‌خوردن اقدامات و متقابل‌بودن آنهاست.
--------------------
گاه‌شمار
(روز نهم)
بعدازظهر پنجشنبه: مذاکره معاونان وزیر امور خارجه ایران با هلگا اشمیت، معاون هماهنگ‌کننده سیاست خارجی اتحادیه اروپا و وندی شرمن، معاون وزیر خارجه آمریکا.
عصر پنجشنبه: سیدعباس عراقچی و مجید تخت‌روانچی با سرگئی ریباکوف، همتای روس خود که با فاصله‌ای کمتر از یک هفته به وین بازگشته است، گفت‌وگو کردند.
معاونان و مدیران سیاسی شش کشور شرکت‌کننده در مذکرات هسته‌ای در هتل کوبورگ وین، محل برگزاری مذاکرات هسته‌ای، حضور یافتند.
)روز دهم(
ظهر جمعه: جلسات معاونان و کارشناسان ایران و 1+5، از ساعت 12:30 به وقت ایران در هتل کوبورگ وین آغاز شد.
بعدازظهر جمعه: مذاکره معاونان وزیر خارجه ایران، آمریکا و هلگا اشمیت، معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا.