صادق زیباکلام در کانال تلگرام خود نوشت:

در جريان نوشتن كتاب «ماچگونه، ماشدیم؟» مجبور شدم به سیر اندیشه پس از رحلت رسول‌الله(ص) بپردازم.آنجا بود كه با امام احمدبن‌حنبل(رضی الله عنه) و ابوحامد امام محمد غزالى (رضی الله عنه)آشنا شدم. آشنايی با آنها شكل ديگرى از نگاه به شريعت را بمن نشان داد. رويكردى كه اصرارى بر روى عقل، علم یافلسفه بمنظور اثبات دين نداشت. در عوض تأكيدش بر روی دل، اطاعت، تسليم و بالاتر از همه ايمان و تعبد بود.نسل من آموخته بود كه دلايل عقلى و علمى محكمى براى روزه‏ دارى وجود دارد.

اگر كسى در دهه۱۳۴۰ از من میپرسيد كه حكمت روزه دارى چيست، من فهرستی از يافته هاى پزشكى میاوردم كه نشان میداد روزه چه فوايدى براى روح و جسم انسان دارد. اما غزالى بمن آموخت كه براى روزه دارى فقط و فقط يك دليل لازم است آنهم اطاعت از حضرت باریتعالی.غزالى براى اين‏كه علم یا پزشكى مدرن اندر فوايد روزه چه دلائلی آورده‏ اند، اعتباری قائل نبود.اگر از او می پرسيديم كه چرا از بام تا شام می بايستى صيام را نگه‌داریم، غزالی بجای برشمردن دلايل عقلى یا علمی، یک‌کلام میگفت:”براى آن‏كه نبی اکرم(ص) اينگونه روزه می گرفتند”؛ تمام شد و رفت.
‌‎

برای غزالى نه اهميتى میداشت كه مصرف مشروبات الكلى چه آثار سوئی بر روى كبد یا کلیه انسان می گذارد و نه بدنبال يافتن دلايل علمى پرهيز از مصرف گوشت خوك بود. او واجباتِ شريعت را انجام میداد و از محرمات آن اجتناب میكرد نه بواسطه آن‏كه اینها عقلى یا علمی بودند، بلكه صرفاً بواسطه آن‏كه شريعت به مؤمنين اين‏گونه دستور داده بود. ازنظر غزالى، دينى كه يك بخش آنرا علم اثبات كرده، بخش ديگرش را فلسفه و گوشه ديگرش را منطق،فاقد مبناى استوارى براى اطاعت حضرت حق است.
‌‎
غزالى فقط مبناى”نگاه علمى به دين” را در من ويران نكرد.بلكه پايه ديگر اعتقادى من را ‏كه شريعت براى سامان دادن به امور اين دنيا آمده را نيز با ترديد رو برو ساخت. غزالى تأكيد بيشتر را بر روی توجه به آخرت می گذارد.رسالت شریعت،اطاعت از حضرت باریتعالی، معاد و عبادت است. ممكن است،شريعت در خود آداب تجارت یا قضا هم داشته باشد.اما به باور غزالى، هدف دين نه ايجاد نظام اقتصادی است نه حکومتداری یا قضایی.شریعت بیش از آنکه برای ساختن این دنیا امده باشد،برای توجه دادن به آن دنیا نازل شده.
‌‎
نگاه سنت ‏گرايان و غزالى مرا مجذوب و شيفته خود ساخت. بماند اين‏كه بعدها دريافتم كه اساساً گره زدن دين به علم دانشمندان از منظر معرفت ‏شناسى با چه اشكالات بنيادى روبرو میشود.

کتاب صوتی «ما چگونه؛ ما شدیم» با صدای نویسنده :
https://t.me/sadeghZibakalam/4487

انتهای پیام