جایگزینی مجازات حبس برای کاهش جمعیت کیفری و مدیریت تعداد زندانیان و از همه مهم‌تر برای حفظ آبروی افراد و حفظ شالوده خانواده‌ها از سال‌ها قبل در محافل حقوقی و قضایی مطرح بوده و در قانون جدید مجازات هم به صورت جدی از سوی قانونگذار مورد توجه قرار گرفته است. از همین رو بعضی قضات سعی می‌کنند در جرائم کم‌اهمیت که قانون به آن‌ها اجاز می‌دهد مجازات جایگزین را به جای مجازات حبس که بیشتر اجبار به انجام کار‌های عام‌المنفعه است برای مجرمان در نظر بگیرند. قاضی میثم حسین‌پور، رئیس شعبه ۱۰۲ دادگاه کیفری لواسان که مدت کوتاهی است در آن شعبه قضاوت می‌کند از معدود قضاتی است که در برخی جرائم برای مجرمان مجازات جایگزین به جای حبس در نظر می‌گیرد. قاضی حسین‌پور پیش از این در دادسرای امور جنایی به عنوان بازپرس ویژه قتل فعال بود. وی با راه انداختن یک پویش همگانی گام‌های مهمی برای آزادی بعضی از زندانی‌ها برداشته که گفت‌وگوی خبرنگار ما با این قاضی خوشنام در ادامه آمده است.

 

آقای حسین‌پور صدور حکم جایگزین برای متهمان از سوی شما به عنوان یک قاضی مسبوق به سابقه است. بفرمایید چرا چنین حکم‌هایی را صادر می‌کنید؟ 

جایگزین مجازات حبس برای اصلاح و درمان بعضی از مجرمان بسیار مفید است. همانطور که می‌دانید قانون در مواردی به قاضی اجازه داده است برای برخی مجرمان به جای حبس از مجازات جایگزین استفاده کند. مجازات جایگزین تنها برای کاهش جمعیت زندانیان و مدیریت تعداد زندانیان نیست، چون مجازات جایگزینی که براساس قانون صادر می‌شود فایده‌های زیادی دارد که نفع آن هم برای مجرم و هم برای جامعه و حکومت است. به نظر من در خیلی از موارد می‌توان برای حفظ آبروی فرد یا حفظ یک خانواده به جای مجازات حبس از مجازات جایگزین استفاده کرد. فکر می‌کنم در این اوضاع و احوال که زندان‌ها به دانشگاه مجرمان تبدیل شده، مجازات حبس کارایی خود را در تنبیه متهمان یا پیشگیری از وقوع جرم از دست داده است. از طرفی با توجه به اوضاع و احول اقتصادی خانواده‌ها، مجازات حبس برای یکی از اعضای خانواده نه تنها مشکلی را حل نمی‌کند که مشکل دیگری هم به وجود می‌آورد، به همین خاطر همیشه سعی می‌کنم تا جای ممکن برای مجرمان به جای حکم حبس، حکم مجازات جایگزین صادر کنم.

 

در چه جرائمی شما حکم جایگزین صادر می‌کنید؟ 

معمولاً حکم جایگزین حبس را برای جرائم سبک و کم‌اهمیت صادر می‌کنم. مثلاً فردی که برای اولین بار مرتکب جرمی شده و بررسی‌ها نشان داده است که وی به صورت سهوی نه به صورت عمدی خلافی را انجام داده و از سوی دیگر، شاکی هم رضایت داده است برای او حکم جایگزین صادر می‌کنم، چون معتقدم راهی کردن این مجرم به زندان دردی را دوا نمی‌کند. مثلاً اگر هشت ماه به زندان برود، چه سودی برای جامعه دارد، اما اگر همین فرد هشت مورد کار عام‌المنفعه انجام دهد و در حل دغدغه‌های اجتماعی گامی بردارد سود و منفعتش علاوه بر خودش به دیگر افراد جامعه هم می‌رسد. البته برای مجرمان خطرناک مانند زورگیران، سارقان و ... که جرائم سنگین مرتکب می‌شوند و حقوق دیگران را ضایع می‌کنند و در مواردی هم آرامش را از دیگران سلب می‌کنند هیچ وقت از حکم جایگزین استفاده نمی‌کنم و معتقدم با آن‌ها باید به شدت برخورد کرد و اشد مجازات را برایشان در نظر گرفت. 

 

چرا این روش در بین اکثر قاضی‌ها کمرنگ است و قضات کمتر از جایگزین حبس استفاده می‌کنند؟ 

صدور حکم برای مجازات‌های جایگزین خیلی زمان‌بر است، به همین خاطر معمولاً قاضی‌ها از مجازات جایگزین استفاده نمی‌کنند. مثلاً برای صدور یک حکم جایگزین باید بیش از ۱۰ مورد مستندات قانونی بیاورید و تحلیل کنید. برای جایگزین مجازات حبس قاضی باید به موارد زیادی توجه کند. مثلاً درجه حکم را مشخص کند و تطبیق بدهد با مجازات جایگزین و موارد دیگر حقوقی که وقت زیادی می‌گیرد.

 

آقای حسین‌پور بفرمایید در این دو ماه که در دادگاه لواسان هستید چند مورد مجازات جایگزین به جای مجازات حبس صادر کرده‌اید؟ 

در این دو ماه، من در سه مورد از پرونده‌ها برای متهمان به جای حبس، مجازات جایگزین صادر کرده‌ام.

 

در این سه پرونده چه مجازات جایگزینی را در نظر گرفتید؟

در موردی فردی شاکی شده بود که مردی به دروغ خودش را وکیل پایه یک دادگستری معرفی کرده و برای پیگیری یک پرونده از او ۲۰ میلیون تومان دستمزد گرفته است. پس از بررسی و بازداشت متهم مشخص شد او به تازگی در رشته حقوق لیسانس گرفته و علاقه زیادی هم به وکالت دارد. متهم گفت از آنجایی که علاقه زیادی به وکالت داشته در میهمانی خودش را وکیل معرفی کرده و شاکی هم پرونده‌اش را در اختیار او قرار داده است. متهم از نظر قانون مرتکب خلاف شده بود و با توجه به اینکه تظاهر به امر وکالت کرده بود برایش می‌شد حبس در نظر گرفت، اما از آنجایی که سابقه نداشت و شاکی هم رضایت داده بود برایش مجازات جایگزین صادر کردم. قرار شد او برای هشت دانشجوی تحت پوشش بهزیستی رشته حقوق هشت بسته کامل کتاب و تست‌های مربوط به آزمون وکالت تهیه کند. مورد دوم فردی بود که به صورت عدوانی ملکی را تصرف کرده بود. صاحب ملک که خارج از کشور زندگی می‌کرد وقتی به ایران آمد و متوجه شد خانه‌باغش را فردی دیگری تصرف کرده است، از فرد خاطی شکایت کرد. در بررسی‌ها مشخص شد متهم نیز قربانی فرد کلاهبرداری شده و خبر نداشته ملک متعلق به فرد دیگری است، به همین خاطر برای او هم مجازات جایگزین صادر کردم و قرار شد او برای هشت کودک کار، هشت دست لباس گرم تهیه کند و برای هر یک از هشت کودک کار هم یک نهال شناسنامه‌دار بکارد تا آن نهال‌ها پا‌به‌پای آن کودکان رشد کنند. مورد آخر هم مربوط به درگیری دو همسایه بود که یکی از آن‌ها به اتهام فحاشی از دیگری شکایت کرده بود. پس از چند جلسه و اظهار پشیمانی متهم برای او هم حکم جایگزین صادر کردم. این متهم قرار شد تحقیق کند و هشت حدیث و آیه درباره آبروداری افراد پیدا کند و به شعبه اجرای احکام ارائه دهد.

 

آقای حسین‌پور موضوع عدد ۸ در احکام جایگزین شما چیست؟ 

من همیشه عدد ۸ را در احکام جایگزینم به احترام امام رضا (ع) استفاده می‌کنم. همانطور که می‌دانید روز‌های چهارشنبه متعلق به امام رضا (ع) است و همه در این روز زیارتنامه امام رئوف را می‌خوانند و دیگر آداب مربوط به این روز را به جا می‌آورند. من هم همیشه روز‌های چهارشنبه احکام جایگزین را به احترام امام هشتم صادر می‌کنم.

 

شما احکام جایگزین دیگری هم در نظر دارید؟ 

بله. تصمیم دارم در جرائم سبک دیگر براساس قانون احکام جایگزین به جای حبس استفاده کنم و بیشتر دغدغه من حل معضلات اجتماعی و کمک به کار‌های عام‌المنفعه است. مثلاً در نظر دارم در پرونده‌های دیگر احکام بعدی جایگزین را برای کمک به زلزله‌زدگان خوی صادر کنم.