گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو؛ فاز جدید تحریم‌های اقتصادی که از آغاز دهه ۹۰ بر علیه کشور ما اعمال شد، در چندین مسیر به دنبال ضربه زدن به اقتصاد ایران به خصوص در حوزه انرژی بود. قسمت مهمی از این تحریم‌ها بر فروش نفت خام کشورمان متمرکز شد. بررسی اثرگذاری تحریم‌ها بر بخش‌های مختلف صنعت نفت و گاز کشور نشان می‌دهد که تحریم فروش تجهیزات و اقلام راهبردی صنعت نفت و گاز به ایران در کنار تحریم فروش بنزین به کشورمان آثار مخربی بر اقتصاد ما داشت.

تحریم؛ راهبرد غرب علیه کشورمان 
تحریم فروش تجهیزات و اقلام راهبردی صنایع مختلف از بخش‌های نفت و گاز گرفته تا زنجیره ارزش فولاد یکی از راهبرد‌های مهم غرب بر علیه کشورمان بود. این سیاست به دنبال ضربه زدن به صنعت ایران و فشار آوردن به تهران برای قبول مذاکرات بود. این اقدام در نهایت هزینه تولید در کشور را به میزان زیادی افزایش داد. با اعمال تحریم‌های جدید اقلام راهبردی فرآیند تولید صنایع نفت و گاز نظیر کمپرسورها، پمپ‌ها، شیر‌های کنترلی، راکتور‌ها و کاتالیست‌ها به ایران فروخته نمی‌شد. در هر جا بدون نظارت اوفک و خزانه‌داری آمریکا، جریان خرید این اقلام ردیابی می‌شد، کل زنجیره تامین این اقلام راهبردی تحریم و جریمه‌های سنگین اعمال می‌شد. این سخت گیری‌های شدید در زمینه‌ی دسترسی به تجهیزات و ماشین آلات راهبردی و مهم صنعت نفت و گاز، لزوم خوداتکایی در حوزه‌ی تولید این اقلام راهبردی را مشخص می‌کند. به همین دلیل اخیراً وزارت نفت تلاش‌هایی را در راستای دانش بنیان کردن صنعت نفت و گاز کشور به اجرا گذاشته است. نظرات مهرداد ویس کرمی، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس را در این خصوص در ادامه می‌خوانید.

لزوم استقلال در زمینه صنعت

ویس کرمی در خصوص ضرورت مقابله‌ی هدفمند با تحریم‌ها در صنایع بزرگ تصریح کرد: دنیای امروز دنیای صنعت و ماشین است و آرام آرام به سمت ربات حرکت می‌کنیم. کم کم ماشین‌ها جایگزین نیروی کار انسانی می‌شوند. زندگی بشر به طور کلی به ماشین و زندگی ماشینی وابسته شده است. اگر در زمینه‌ی صنعت و مسائل مختلف وابسته به آن استقلال نداشته باشیم، در آینده به مشکل می‌خوریم.
وی در ادامه گفت: امکان رقابت با دیگران به روش‌های سنتی وجود ندارد. در حال حاضر ماشین آلاتی در جهان ساخته می‌شود که بسیار پیشرفته هستند و ما هم اگر می‌خواهیم از گردونه‌ی رقابت در دنیای صنعت عقب نمانیم باید به سمت تولید این ماشین آلات و تجهیزات حرکت کنیم. اگر نتوانیم خودمان را در این زمینه ارتقا دهیم با چالش‌هایی مواجه می‌شویم که مشکلات عدیده‌ای را برای کشور به وجود می‌آورد. از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی تحریم‌هایی علیه کشورمان اعمال شده است و از سال ۹۰ این تحریم‌ها وارد فاز جدیدی شد و شدت گرفت. اگر نتوانیم استقلال خود را حفظ کنیم، همین امر به پاشنه‌ی آشیل ما تبدیل می‌شود و کشور‌های دیگر از آن سوءاستفاده خواهند کرد. باید در عرصه‌ی صنعت و تولید تجهیزات و ماشین آلات راه میان بری را در پیش بگیریم و به سرعت خودمان را به استاندارد‌های جهانی نزدیک کنیم. استفاده از ظرفیت‌های دانش بنیانی کشور می‌تواند در این زمینه بسیار کمک کننده باشد.

فاصله گرفتن از خام فروشی با دانش بنیان شدن صنعت نفت و گاز
این عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس خاطرنشان کرد: خصوصیت دانش بنیان‌ها این است که جنبه‌ی میان بر دارند و به سرعت مرز‌های دانش را طی می‌کنند. این امکان وجود دارد که با استفاده از ظرفیت‌های دانش بنیانی راه صد ساله را یک شبه طی کنیم. به همین دلیل لازم است در تمامی صنایع کشور و به خصوص صنعت نفت و گاز که ثروت زیادی برای کشور خلق می‌کند به سمت دانش بنیان شدن حرکت کنیم. این موضوع طی سال‌های اخیر به شدت مورد تأکید مقام معظم رهبری و مسئولان کشور بوده است.
ویس کرمی ادامه داد: وقتی صحبت از دانش بنیان‌ها می‌شود، موضوع ارزش افزوده‌ای که برای ما می‌توانند ایجاد کنند نیز مطرح می‌شود. در دنیایی که رقابت زیادی بین کشور‌ها برای پیشرفت اقتصادی و صنعتی وجود دارد، تولید بار اول اقلام راهبردی صنعت نفت و گاز می‌تواند به ایجاد ارزش افزوده برای کشور به لحاظ انتقال فناوری و صادرات فنی و مهندسی منجر شود همانطور که در صادرات خدمات فنی و مهندسی به پالایشگاه‌های فراسرزمینی مشاهده شد. دانش بنیان شدن صنعت نفت و گاز و بومی سازی اقلام راهبردی می‌تواند به فاصله گرفتن از خام فروشی و حرکت به سمت تولید محصولات با ارزش افزوده بالا کمک کند. موارد موفق توجه به بومی سازی اقلام راهبردی نظیر کاتالیست، در نهایت منجر به صادرات کاتالیست به روسیه نشان دهنده‌ی توانمندی‌های دانش بنیانی کشور شد که باید گسترش یابد.
وی در پایان تأکید کرد: اگر نتوانیم به سرعت صنعت نفت و گاز را دانش بنیان کنیم، حتی در زمینه استخراج میادین مشترک نیز با مشکلات جدی مواجه می‌شویم. بنابراین، استفاده از توانمندی‌های دانش بنیانی در کشور در راستای تولید اقلام استراتژیک و راهبردی در صنعت نفت و گاز باید به صورت جدی در دستور کار قرار بگیرد.