محبوبه ولی

ناصر کنعانی، وزیر خارجه ایران نشست خبری دیروز خود را با یک ماسک شیمیایی شروع کرد؛ ماسکی که برای ایرانی‌ها بیش از هر چیز یادآور دوران جنگ ایران و عراق است. هدف اصلی کنعانی از به دست گرفتن این ماسک اما نه رژیم صدام بود و نه اشاره به جنگ هشت ساله، بلکه «آلمان» بود؛ کشوری که استارت نشست ویژه شورای حقوق بشر سازمان ملل علیه ایران را زد.

این نشست که به درخواست آلمان و ایسلند، پنجشنبه شب گذشته در ژنو، پایتخت سوئیس برگزار شد، با 25 رأی موافق، 6 رأی مخالف و 16 رأی ممتنع قطعنامه‌ای علیه ایران به تصویب رساند. در بخشی از این قطعنامه، تشکیل یک کمیته حقیقت‌یاب در خصوص ادعاهای مربوط به نقض حقوق بشر و خشونت نیروهای امنیتی ایران علیه شرکت‌کنندگان در اعتراضات نیز به تصویب رسید.

اوج میدانداری آلمان در نشست شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد آنجا بود که وقتی چین خواستار حذف «تشکیل کمیته حقیقت‌یاب» از متن قطعنامه شد، آلمان خواستار نادیده گرفتن پیشنهاد چین شد و آن را بدون هماهنگی با اعضا دانست.

واکنش‌های آلمان به اعتراضات در ایران از همان ابتدا به گونه‌ای بود که تنش میان دو کشور را قابل پیش‌بینی می‌کرد. هفته گذشته اولاف شولتز، صدراعظم آلمان در پیامی ویدئویی در صفحه توئیترش گفت که ما می‌خواهیم فشار بر سپاه پاسداران ایران و رهبری سیاسی ایران را بیشتر کنیم.

پیش از آن هم آنالنا بربوک، وزیر امور خارجه آلمان در توئیتر خود خبر داده بود که اتحادیه اروپا در اعتراض به آنچه سرکوب معترضان در ایران خوانده بود، تحریم‌های جدیدی در نظر گرفته است.

حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه ایران اظهارات مقامات آلمانی را مداخله‌جویانه خواند و گفت: «تخریب پیوندهای قدیمی پیامدهای بلندمدت دارد. آلمان می‌تواند تعامل را برای مقابله با چالش‌های مشترک انتخاب کند و یا راه تقابل در پیش بگیرد. پاسخ ما متناسب و قاطع خواهد بود.»

 آلمان؛ میدان‌دار نشست علیه ایران

با برگزاری نشست شورای حقوق بشر سازمان ملل و تلاش برای تشکیل کمیته حقیقت‌یاب در خصوص اعتراضات در ایران، واکنش‌های ایران به رفتارهای آلمان نیز تندتر شده است. سخنگوی وزارت خارجه ایران در نشست خبری دیروز خود، همچنان که ماسک شیمیایی را به عنوان سند جنایت آلمان در جنگ عراق علیه ایران در دست گرفته بود، تاکید کرد که ایران هیچگونه همکاری با کمیته سیاسی تحت عنوان کمیته حقیقت‌یاب نخواهد داشت.

کنعانی تصریح کرد: ما رسما اعلام کردیم این قطعنامه را رد می‌کنیم و آن را قبول نداریم و با آن همکاری نخواهیم کرد. ما بر اساس مسئولیت‌های خود عمل می‌کنیم و اعتنایی به چنین قطعنامه‌هایی که صرفا سیاسی و عجولانه برای تحت فشار گذاشتن ایران است، نمی‌کنیم.

یونیسف در اولین واکنش به اعتراضات در ایران، روز گذشته در بیانیه‌ای تصریح کرد: «به کار بردن هرگونه خشونت علیه کودکان را محکوم می‌کند و خواستار پایان دادن به همه انواع خشونت و آزاری است که بنابر گزارش‌ها در جریان ناآرامی‌های عمومی ایران باعث کشته‌شدن بیش از ۵۰ کودک و زخمی شدن تعداد بیشتری از آن‌ها شده است.»

ابوالفضل عمویی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نیز در همین مورد دیروز به ایلنا گفته است که قطعنامه شورای حقوق بشر دخالت در امور ایران است.

 احضار سفیر آلمان  برای سومین بار

با همین رویکرد، هانس اودو موتسل، سفیر آلمان در ایران نیز دیروز به وزارت خارجه احضار شد. این احضار مشخصا در پی پیشگامی آلمان برای برگزاری نشست ویژه شورای حقوق بشر علیه ایران و تکرار اظهارات مقامات آلمانی درباره اعتراضات ایران صورت گرفت.

بنابر اعلام وزارت خارجه به سفیر آلمان گفته شده که قطعنامه اخیر نشست ویژه حقوق بشر گامی اشتباه بر اساس رویکردی کاملا سیاسی و ابزاری نسبت به حقوق بشر و از اساس مردود است و جمهوری اسلامی ایران با هر سازوکاری که بر مبنای آن تعریف شده، همکاری نخواهد کرد.

طی یک ماه اخیر این سومین بار است که سفیر آلمان در ایران احضار می‌شود و نشان از تیرگی روابط بین دو دولت دارد. چالش حقوق بشری ایران با اروپا اما به قطعنامه شورای حقوق بشر و آلمان ختم نمی‌شود.

 اولین واکنش یونیسف  به اعتراضات در ایران

یونیسف نیز در اولین واکنش به اعتراضات در ایران، روز گذشته بیانیه‌ای صادر و نسبت به آزار و خشونت نسبت به کودکان در ایران ابراز نگرانی کرد. صندوق کودکان سازمان ملل متحد با یادآوری اینکه جمهوری اسلامی ایران به عنوان عضو کنوانسیون حقوق کودک موظف به احترام، حمایت و تحقق حق کودکان برای داشتن زندگی، حریم خصوصی، آزادی اندیشه و اجتماعات مسالمت‌آمیز است، در بیانیه خود آورده است: «یونیسف به کار بردن هرگونه خشونت علیه کودکان را محکوم می‌کند و خواستار پایان دادن به همه انواع خشونت و آزاری است که بنابر گزارش‌ها در جریان ناآرامی‌های عمومی ایران باعث کشته‌شدن بیش از ۵۰ کودک و زخمی شدن تعداد بیشتری از آن‌ها شده است.»

سخنگوی وزارت خارجه ایران در نشست خبری دیروز خود، همچنان که ماسک شیمیایی را به عنوان سند جنایت آلمان در جنگ عراق علیه ایران در دست گرفته بود، تاکید کرد که ایران هیچگونه همکاری با کمیته سیاسی تحت عنوان کمیته حقیقت‌یاب نخواهد داشت

 هشدار تحلیلگران

بیانیه یونیسف نیز از سوی ایران مردود است، اما از سوی دیگر تحلیلگران نسبت به بی‌اعتنایی درباره بیانیه‌ها و قطعنامه‌ها علیه ایران، هشدار می‌دهند. حسن بهشتی‌پور، کارشناس سیاست خارجی در همین ارتباط روز یکشنبه به «انتخاب» گفته بود: «اکنون به موازات پرونده‌سازی هسته‌ای علیه ایران، پرونده‌سازی علیه حقوق بشر هم به جریان افتاده است. یعنی الان دارند در دو سطح موازی پیش می‌‌روند؛ یک بعد این است که می‌خواهند مسئله هسته‌ای را در اسفند یا اواخر بهمن ماه آینده که نشست شورای حکام برگزار می‌شود، یک قطعنامه دیگری علیه ایران صادر کنند و پرونده را به شورای امنیت ارجاع دهند.»

او افزوده بود که این قطعنامه‌ها شاید برای برخی چندان هشداردهنده نباشد اما هر کدام از آنها مستندسازی برای ادعاهای نادرست طرف مقابل است.

علی بیگدلی، کارشناس مسائل بین‌الملل نیز در گفت‌وگویی به واکنش اخیر سازمان انرژی اتمی به قطعنامه شورای حکام اشاره کرده و گفته بود: «آژانس براساس قطعنامه ۲۲۳۱ خود را موظف می‌داند در جهت فعالیت‌های هسته‌ای ایران گزارش بدهد، در همین راستا احتمالاتی هم وجود دارد که ظرف سه ماه آینده که چهارمین نشست شورای حکام در مورد ایران برگزار می‌شود، قطعنامه تنبیهی صادر شود و در اینصورت بسته به واکنش ایران احتمال ارجاع پرونده به شورای امنیت هم دور از تصور نیست.»

وی افزوده بود: «رفتن پرونده به شورای امنیت یک فرآیند بسیار خطرناکی را به وجود خواهد آورد که هم تحریم‌های گذشته برمی‌گردد و هم اینکه تمام کشورهای دنیا موظفند ارتباطات‌شان را با ایران قطع کنند که امیدواریم به آن مرحله نرسیم.»

این تحلیلگران همزمان اذعان می‌کنند که یکی از راه‌های عبور از این فشارهای بین‌المللی، علاوه بر اتخاذ دیپلماسی راهگشا در سطح سیاست خارجی، بازگرداندن آرامش به جامعه و ایجاد وفاق ملی است. مادامی که به اعتراضات در کشور رسیدگی نشود، اینگونه فشارهای حقوق بشری نیز تداوم داشته و بی‌اعتنایی به آنها نیز از مخاطرات و دردسرآفرینی‌های آنها نخواهد کاست.