سنگین‌شدن پلک‌ها و احساس تمایل به خوابیدن حتی افت انرژی پس از صرف غذا برای بسیاری افراد اتفاق می‌افتد. گرچه چرت کوتاه بعدازظهر برای بازیابی توان بدن خوب است اما این خواب‌آلودگی و خستگی به‌دلیل افت قند خون ایجاد می‌شود و نیاز به رعایت چند توصیه مهم برای مقابله با آن خواهد بود.
احساس خواب‌آلودگی طی دو ساعت پس از غذاخوردن به‌دلیل افت قند خون واکنشی موسوم به سندروم پُست‌پرندیال است که با افت قند خون ناشتا تفاوت دارد. پس از صرف خوراکی‌های شیرین یا منابع غلات تصفیه‌شده، سطح انسولین خون بالا می‌رود اما پس از مدت زمانی نسبتا کوتاه انسولین کاهش می‌یابد و قند خون به‌شدت افت می‌کند. در چنین شرایطی ممکن است خستگی، تحریک‌پذیری، سردرد و... ایجاد شود اما بروز علائم در افراد مختلف، یکسان نخواهد بود.
تاثیر اعصاب پاراسمپاتیک و ریتم شبانه‌روزی بدن
شکر و نشاسته تصفیه‌شده همچنین باعث ترشح مقدار زیادی سروتونین می‌شود که ماده شیمیایی احساس نشاط است اما می‌تواند موجب احساس آرامش و خواب‌آلودگی نیز شود. از دیگر علت های بروز خواب‌آلودگی پس از صرف غذا عملکرد سیستم اعصاب پاراسمپاتیک و ریتم شبانه‌روزی بدن است. سیستم اعصاب پاراسمپاتیک بخشی از سیستم عصبی است که روند استراحت و هضم غذا را کنترل می‌کند و پس از صرف یک وعده غذایی با ایجاد احساس آرامش واکنش نشان می‌دهد. حیوانات و انسان نشانه‌های هوشیاری داخلی دارند که آنها را هنگام گرسنگی بیدار و هوشیار نگه می‌دارد تا غذا به‌دست آورند و زمانی که حجم زیادی غذا به بدن برسد، این سیگنال‌ها از بین می‌روند و احساس خستگی جایگزین می‌شود.
افزایش جریان خون و تسهیل هضم
پس از غذاخوردن جریان خون به سیستم گوارش نیز افزایش پیدا می کند تا روند هضم تسهیل شود. تجزیه ترکیبات غذایی فعالیت زیادی به بدن تحمیل می‌کند و این روند با صرف انرژی زیادی همراه است و می‌تواند منجر به اختلال رفتاری و بیداری شود. ریتم شبانه‌روزی یا ساعت درونی بدن نیز در تنظیم سطح انرژی طی روز حتی پس از غذاخوردن نقش دارد. احساس خواب‌آلودگی پس از ناهار و حدود ساعت 14 تا 16 نیز تحت‌تاثیر این وضعیت و کاملا طبیعی است اما زمانی مشکل‌ساز می‌شود که بسیار شدید و با علائم دیگر همراه باشد.
چطور می‌توان خواب‌آلودگی پس از غذا را کنترل کرد؟
برای کنترل احساس خواب‌آلودگی پس از صرف غذا در وهله اول باید از مصرف خیلی زیاد منابع نشاسته به‌خصوص نشاسته‌های تصفیه‌شده و قند به‌طور همزمان پرهیز کرد. همچنین، لازم است به اندازه کافی پروتئین، فیبر و چربی نیز برای تعادل دریافت غذایی میل شود. غذاهای سنگین، پرحجم و چرب نیز ممکن است منجر به افت انرژی شوند زیرا بدن فعالیت زیادی برای هضم خواهد داشت. در بعضی افراد حساسیت غذایی از جمله آلرژی به گلوتن گندم، لبنیات، گردو و آبزیان مانند میگو هم در ایجاد این حالت نقش دارد.
منبع: سلامت
