دکتر سیدجلال ابراهیمی *

بعد از ماجرای اوکراین ترسی در کشورهای شمال اروپا مثل فنلاند و سوئد و حوزه بالتیک برای سیاستمداران و مردم آن منطقه به وجود آمده که شاید پوتین درصدد حمله یا تهدیدی بر آنها نیز باشد. با اینکه فنلاند و سوئد سالیان سال است در حالت عدم تعهد به سر می‌برند و نه عضو ناتو و نه هیچ پیمان نظامی بودند، بعد از حمله روسیه به اوکراین به تفکر جدید به عضویت در پیمان ناتو اندیشیدند.

و در این میان سوئد و فنلاند پیشنهاد عضویت در ناتو را به دبیرخانه این سازمان ارائه کردند. آقای اردوغان رییس‌جمهور ترکیه با عضویت سوئد و فنلاند به مخالفت پرداخت و اعلام کرد که کشورهای اسکاندیناوی مهمانخانه سازمان‌های تروریستی هستند و اگر طرح عضویت این دو کشور در شورای ناتو مطرح شود آن را وتو خواهد کرد.

کونر آلپ سفیر سابق ترکیه در سوئد گفته‌های آقای اردوغان را medya scope می‌داند و می‌گوید: این گفتمان سخنرانی نیست که قبلا آماده شده باشد و یک عبارت بسیار پوچ و پرهزینه و متفاوت برای ترکیه است و معتقد است که ترکیه قبلا هم با انتصاب آندرسون فوگ راسموس یعنی دبیرکل سابق ناتو مخالفت کرده بود ولی بعدا مجبور به پذیرش آن شد و این در حالی است که رییس‌جمهور فنلاند اعلام کرد که هلسینکی  در اسرع وقت برای پیوستن به ناتو درخواست می‌دهد و ایالات‌متحده آمریکا، انگلیس و کشورهای حوزه بالتیک و بسیاری از کشورها از این تصمیم  استقبال کردند. حتی آلمان اعلام کرد که اگر سوئد و فنلاند بخواهند به عضویت ناتو دربیایند درهای ناتو برای آنها باز است و به استقبال آنها خواهند رفت و این امر از مهم‌ترین موضوعاتی است که در اجلاس سران ناتو که در 29 تا 30 ژوئن برگزار خواهد شد می‌تواند مطرح شود. آقای آلپ معتقد است سخنان آقای اردوغان یک امر تبلیغاتی است و مصرف داخلی دارد و اردوغان حضور بعضی از اعضای pkk را در کشورهای اسکاندیناوی بهانه قرار داده است.

کونر آلپ تاکید می‌کند که اتخاذ تصمیم سیاسی در این موضوع از اختیارات نمایندگان مجلس ملی ترکیه است و عضویت سوئد و فنلاند باید ابتدا در شورای عالی ناتو تصمیم‌گیری شود، سپس این تصمیمات در مجمع کشورهای عضو به تصویب برسد و آقای اردوغان در یک مسیر و جریان سیاسی قرار گرفته است که الزاما همانند دفعات قبل خود را منطبق با این مساله خواهد کرد و در جهت خلاف جریان رودخانه نباید پارو بزند و اگر ترکیه حتی فکر کند که می‌تواند عضویت فنلاند و سوئد را وتو کند بهای این تصمیم برای آنکارا می‌تواند خیلی سخت باشد. چون آنکارا در این شرایط هم در مقابل آمریکا قرار می‌گیرد و هم در مقابل اتحادیه اروپا.  این در شرایطی است که ترکیه همین اکنون با تورم بسیار شدید‌، افزایش قیمت‌ها و بحران اقتصادی دست‌و‌پنجه نرم می‌کند و نارضایتی‌های مردم به خاطر تورم بسیار شدید و فقر تهدیدی برای دولت آک پارتی است.

از سوی دیگر آندرسون اعلام کرده که مایل است در موارد مختلف با ترکیه مذاکره کند و می‌توانند مشکلات خود را با همدیگر در این حوزه حل بکنند و با توجه به عکس‌العمل پوتین به عضویت سوئد و فنلاند در پیمان آتلانتیک شمالی که اعلام کرد فنلاند و سوئد با روسیه هیچ مشکلی ندارند و عضویت سوئد و فنلاند هیچ تهدیدی برای روسیه نیست، ولی احساس می‌کنیم با ورود سوئد و فنلاند به ناتو زیرساخت‌های نظامی در مرزهای روسیه تغییراتی پیدا می‌کند که ما به آن واکنش نشان خواهیم داد.

البته پوتین این امر را در اجلاس رهبران حوزه آسیای میانه که مرکب است از روسیه و قزاقستان و قرقیزستان و تاجیکستان که در کاخ کرملین برگزار شده بود نیز اعلام کرد و گفت که این سیاست گسترش به اصطلاح جزو اهداف جغرافیای آتلانتیک شمالی نباید باشد و در چارچوب اهداف قبلی نیست .

اتحادیه اروپا معتقد است که حضور فنلاند و سوئد در ناتو باعث خواهد شد که اتحادیه اروپا و حوزه ناتو افزایش همکاری‌ در حوزه امنیت نیز داشته باشند و این امر باعث امنیت کشورهای عضو ناتو خواهد شد‌ و اردوغان به پذیرش عضویت فنلاند و سوئد در پیمان ناتو تن خواهد داد.

* مدیر مرکز پژوهش و تحقیقات ایران و ترکیه