همشهری آنلاین- مرضیه ثمره‌حسینی: مهدی عابدینی عراقی باستان‌شناس در گفت‌وگو با همشهری آنلاین معتقد است که طرح «استفاده بهینه از اشیای باستانی و گنج‌ها» که دیروز در مجلس مطرح شد کاملا نسنجیده، غیر کارشناسی و بدون مشورت با کارشناسان میراث فرهنگی است. عابدینی می‌گوید: «این طرح، بازگشت به ۲۰۰ سال پیش است چرا که در دوران قاجار نیز قاجارها با خارجی‌ها قرارداد حفاری و کاوش می‌بستند با این شرط که اگر طلا و جواهری کشف شد برای حکومت قاجار باشد و اگر شی‌ء و سفالی بود آنها بردارند و با خود ببرند.»
کار باستان‌شناسان فقط درآوردن اشیاء نیست
مدیر پایگاه غار تاریخی اسپهبد خورشید با بیان اینکه بحث میراث فرهنگی و باستان‌شناسی فقط بحث خرید و فروش و قیمت‌گذاری اشیاء باستانی نیست، می‌گوید: «کار باستان‌شناسان فقط درآوردن اشیاء نیست و اشیاء بخش بسیار کوچکی از مقوله باستان‌شناسی است اما درج کلمه گنج در عنوان طرح، دقیقا ما را به یاد دوران قاجار می‌اندازد در حالی که در بسیاری از کاوش‌های باستان‌شناسی اصلا گنجی در کار نیست و خیلی از چیزهایی که پیدا می‌شود اصلا ارزش مادی ندارد ولی ارزش فرهنگی و مطالعاتی دارند. در واقع کار باستان‌شناسی، شناسایی گذشته انسان و یک کار فرهنگی است.»
عابدینی با انتقاد از ماده ۳ طرح مزبور که در آن می‌گوید افراد پس از سپری کردن دوره کوتاه کاوش می‌توانند مجوز حفاری دریافت کنند، می‌افزاید: «برای اینکه وارد حوزه کاوش و حفاری بشوی باید سال‌ها درس خواند و شاگردی کرد و تجربه کسب کرد تا بتوان کاوش کرد. بر این اساس طرح فوق بسیار نسنجیده و دخالت در کار باستان‌شناسان است و مانند این است که یک باستان‌شناس با طی یک دوره کوتاه پزشکی، وارد شغل طبابت و پزشکی شود! یا یک پزشک با گذراندن یک دوره کوتاه آموزشی در شغل روان‌شناسان دخالت کند.»
حفاری‌های غیرعلمی گسترش می‌یابد
این باستان‌شناس با بیان اینکه طرحِ استفاده بهینه از اشیای باستانی و گنج‌ها بسیار مشکوک است و به نظر میرسد جمعی در این قضیه ذی‌نفع هستند، می‌گوید: «اگر امروز حفاری غیرمجازی انجام می‌شود غیرقانونی است و فرد با هزار ترس و لرز اقدام به این کار می‌کند و یا دستگیر می‌شود و یا اشیاء از او پس گرفته می‌شود اما با طرح مجلس، حفاری‌ها مجاز می‌شود و خرید و فروش و خروج آنها از کشور قانونی می‌شود! آسیب دیگر این حفاری‌های غیرعلمی، تخریب بناهای باستانی است. چرا که در هنگام کاوش‌های علمی هم ناخواسته بخشی از آثار تاریخی تخریب می‌شود. برای مثال، یک دیوار خشتی مربوط به ۳ هزار سال پیش که سالیان دراز زیر خاک و تحت دمای متفاوت و رطوبت و تاریکی بوده وقتی به یک باره از زیر خاک بیرون می‌آید اگر تحت مرمت قرار نگیرد از هم می‌پاشد.»
ارزآوری به چه قیمت؟
مدیر پایگاه غار تاریخی اسپهبد خورشید با انتقاد از بحث ارزآوری در طرح فوق می‌گوید: «کدام کشوری از مواریث فرهنگی خود ارزآوری می‌کند؟ اصلا ارزآوری به چه قیمت؟ آیا ما نفت، صنایع دستی، معادن مس و آهن و ... برای فروش و ارزآوری نداریم که مسئولین به دنبال ارزآوری از میراث کشور که شناسنامه ما هستند، افتاده‌اند.»
عابدینی با بیان اینکه با اجرای طرح مجلس باز شاهد حفاری و قاچاق و خروج میراث فرهنگی از کشور و نمایش آن در موزه‌های کشورهای دیگر خواهیم بود، می‌افزاید: «چرا طراحان روی اشیای باستانی دست گذاشته‌اند مگر سایت‌ها و محوطه‌های باستانی ایران نظیر تخت‌جمشید، تپه سیلک، تخت سلیمان، تپه نوشیجان و ... را نداریم که سال‌هاست کاوش شده‌اند و میزبان گردشگران داخلی و خارجی هستند.»
این باستان‌شناس در پایان می‌افزاید: «حوزه میراث فرهنگی باید همچنان در انحصار وزارت میراث فرهنگی بماند و افراد غیر متخصص به هیچ وجه حق دخالت در آن را نداشته باشند.»